روودانێن كوشتن و خوه كوشتن ل سنورێ پارێزگه‌ها دهۆكێ د زێده‌بوونێ دایه و كارتێكرن ل سه‌ر ره‌وشا ده‌رونی یاوه‌لاتیان كریه، دخوازن كو ب زوترین ده‌م بهێته كونترولكرن، به‌رپرسه‌كا ئافره‌تان ژی دیاركر كو ئه‌و نوكه بزاڤێ دكه‌ن خه‌لكی ل سه‌ر روودانێن كوشتن و خوه كوشتنێ هوشیار بكه‌ن.
زه‌ری نه‌وزاد، به‌رپرسا ئه‌نجۆمه‌نێ دهۆك یێ ئافره‌تان دیاركر كو رودانێن كوشتن و خوه كوشتن ل پارێزگه‌ها دهۆكێ ب تایبه‌تی د ناڤ ئاواره‌یان دا د زێده‌بوونێ دایه و گۆت، وه‌كو ئه‌نجومه‌ن ب هاریكاریا جهێن په‌یوه‌ندیدار ب ئه‌ركێ هوشیاركرنا جڤاكی و ره‌وشه‌نبیركرنا وان رادبین داكو خوه ژ كریارێن خوه كوشتن و كوشتنێ ژی ب تایبه‌تی هه‌مبه‌ری ئافره‌تان دوربن، ژبه‌ركو رێژه‌یه‌كا زور یا وان كه‌سێن كو خوه دكوژن و دكه‌ڤنه بن كارتێكرنا خوه كوشتنێ ئافره‌تن.
زێده‌تر گۆت، ب رێیا چوار ته‌وه‌ران نوكه كار ل سه‌ر نه‌هێلان و كێمكرنا دیاردا خوه كوشتنێ دكه‌ین ب تایبه‌تی ژ روویێ جڤاكی و یاسایی ژبه‌ركو به‌شه‌كێ زۆر یێ وان كه‌سێن خوه دكوشتن په‌یوندی ب بابه‌تێن جڤاكی ڤه هه‌یه و هنده‌ك ژی رێیێن چاره‌سه‌ریێن قانونی بۆ چاره‌سه‌كرنائاریشێن خوه نوزانن.
ب گوره‌ی دوڤچونێن وشه كو ل بارا ئه‌گه‌رێن خوه‌كوشتنێ ل هژماره‌كا وه‌لاتیان وه‌رگرتیه، وه‌لاتیان وه‌سا دایه دیاركر كو ب ره‌نگه‌كێ گشتی ئه‌گه‌رێن خوه كوشتنێ دزڤرانن بۆ وێ یه‌كێ كو هژماره‌كا زۆر یا قوتابیان ل زانكۆ و په‌یمانگه‌هان ده‌رچونه و نه‌هاتینه دامه‌زراندن، دیسان رێژا بێكاریێ و به‌تالیێ بلند بویه ب تایبه‌تی ژی گه‌نجان، پشكه‌كا دی یا وه‌لاتیان دایه دیاركرن كو خوه كوشتن دزڤریت بۆ هه‌بوونا هنده‌ك په‌یوه‌ندیێن نه شه‌رعی و سێكسی و ئاشكرابوونا وان، هنده‌ك ژی بۆ غیره‌ت و ناموسێ و شكه‌ستنا په‌یوه‌ندیا ئه‌ڤینیێ دبینن، دیسان هنده‌ك ژی دزڤرینن بۆ خراپ بكارئینانا تورێن جڤاكی ب تایبه‌تی ژلایێ گه‌نج و سنێله‌یان، هنده‌كان ژی ئه‌ڤ یه‌ك زڤراند بوزێده‌بوونا ئاریشه‌یێن ده‌روونی و نه‌بوونا ناڤه‌ندێن چاره‌سه‌ریێ و دیسان چاڤلێكرنا كه‌سانێن دی یێن خوه دكوژن ب تایبه‌تی دناڤ جڤاكێن جیهانی، هه‌ر دیسان پشكه‌كا دی‌یا وه‌لاتیان خوه كوشتنێ دزڤرینن بۆ نه‌بوونا په‌روه‌رده‌كا ساخله‌م دناڤ خێزان و جڤاكی دا و دوركه‌فتن ژ داب و نه‌ریت و بنه‌مایێن كورده‌واری و ئاینی و رازینه‌بووناتاكێن جڤاكی ب وێ ژیانا ئه‌و تێدا دژیت ژبه‌ركو فێر نه‌بوینه ناڤ نه‌خۆشیان دا بژین، دیسان نه‌بوونا چوو جهێن تایبه‌ت بۆ چاره‌سه‌ركرنا پرسێن گه‌نجان و نه‌بووناقانونه‌كا ره‌ق بۆ سزادانا وان كه‌سێن كو مافێن وه‌لاتیان دخون و زێده‌بوونا دیارده‌یا گه‌نده‌لی و دزی دناڤ هه‌مو سكته‌ران كو كارتێكرن ل ده‌لیڤێن كاری و نه‌دادپه‌روه‌ریێ كریه، دیسان وه‌رگێرانا درامایێن بیانی ب تایبه‌تی توركی و فارسی و په‌خشكرنا وان بێ سانسور ل كه‌نالێن كوردی، دیسان نه‌بوونا وه‌كهه‌ڤیا ره‌گه‌زی و نه‌مانا بهایێ مرۆڤایه‌تی دناڤ تاكێن جڤاكی دا و نه‌بوون و كوچكرنا كه‌سانێنتایبه‌تمه‌ند و شاره‌زا و كوچكرنا وان بۆ ده‌رڤه و هه‌بوونا جوداكاریه‌كا زۆر د سكته‌رێن كاری دا، دیسان ل ڤێ دوماهیێ په‌یدابوونا شه‌رێن بایولوژی ب تایبه‌تی كۆرۆنا كوكارتێكرنه‌كا خراپ ل سه‌ر ده‌روونێ مرۆڤی دكه‌ت و بكارئینانا مادێن بێهوشكه‌ر ژلایێ تاكێن جڤاكی دا و ل گه‌ل چه‌ندین ئه‌گه‌رێن دی.
ب گوره‌ی پێزانینێن وشه، ئه‌ڤ ساله پتری 30 كه‌س كو خه‌لكێ پارێزگه‌ها دهۆكێ نه ل ده‌ڤه‌رێن جودایێن سنورێ پارێزگه‌ها دهۆكێ هاتینه كوشتن و خوه كوشتیه كو پرانیا وان ژی خوه كوشتن بوون ب تایبه‌تی لده‌ڤ ژنان.
رێژین نهێلی، چالاكڤان ل دهۆكێ دیاركر كو روودانێن خوه كوشتن و كوشتنێ ژی پرانیا جاران ئه‌گه‌رێن وان نه‌دیارن و گۆت ژی، مرۆڤ د چ ره‌وشت دابیت نابیت هزر د خوه كوشتنێ دا بكه‌ت، به‌لكو رێیێن چاره‌سه‌ركرنا ئاریشان زۆر و دڤێت مرۆڤ بكاربینیت ب تایبه‌تی نوكه كو ده‌زگه‌هێن ئه‌من و ئاسایش و دادوه‌ری و قانونی و راوێژكاری و ڤه‌حو.
هه‌ر ب گوره‌ی دوڤچونێن وشە وه‌لاتی و كه‌سانێن شاره‌زا چاره‌سه‌ریا دیاردا خوه كوشتنێ دزڤرینن بۆ بهێزكرنا په‌یوه‌نیێن جڤاكی و ئاینی و ده‌روونی ژلایێ كه‌سانێن شاره‌زا و تایبه‌تمه‌ند، دیسان پێدانا ده‌لیڤێن كاری و كێمكرنا ئاستێ بێكاریێ و بلندكرنا ئاستێ زانستی دناڤ گه‌نجان دا، هه‌ردیسان هنده‌ك چاره‌سه‌ریێ دبینن كو دڤێت كونترول ل سه‌ر تورێن جڤاكی و كه‌نالێن راگه‌هاندن و درامایێن دوبلاژكری بهێته‌كرن، هه‌ر دیسان نه‌هێلانا گه‌نده‌لیێ و گرنگیدان ب دادپه‌روه‌ریا جڤاكی و هه‌بوونا گه‌رنیه‌كا ئه‌من و ئاسایشا نه‌ته‌وه‌ی و مرۆڤایه‌تی، دیسان كێمكرنا كارتێكرنێن ده‌روونی وگرنگیدان ب خولێن په‌روه‌رده‌ی و جڤاكی ب تایبه‌تی ب رێیا رێكخراوێن قازانج نه‌خواز، گرنگیدان ب هیڤی و ئومێد و پاشه‌رۆژا گه‌نجان و وه‌لاتیان و ده‌سته‌به‌ركرنا بێمه‌یا ساخله‌می و جڤاكی و ئابووری بۆ تاكێن جڤاكی، پێگه‌هاندنا تاكێن جڤاكی كو خێزانێ ل سه‌ر بنه‌مایه‌كێ زانستی و بیر و باوه‌ر و ئه‌ڤینه‌كا بهێز پێكبینن، ل گه‌ل چه‌ندین چاره‌سه‌ریێن دی.
دهۆک/ نەوزاد هلۆری