بەم دواییە لەكاتی سەردانی حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق بۆ شاری كوت بەمەبەستی سازكردنی دانیشتنێكی ئەنجوومەنی وەزیران لەوێ و راگەیاندنی چەندان دەستكەوت بۆ شارەكە، ژمارەیەك لە قوتابیانی زانكۆی واست بە هاندانی لایەنگرانی نووری مالیكی هێرشیان كردە سەر عەبادی، لە دیمەنێكی روونی كێبەركێی هەردوو سەركردەی حزبی دەعوە، بەڵام كامیان لە كۆتاییدا سەر دەكەوێت؟.
ئەو ململانێیەی نێوانی عەبادی و مالیكی تا دێت زەقتر دەبێتەوە، بە تایبەتی كە عێراق بەرەو قۆناغێكی نوێ دەچێت لە نەمانی داعش و هەڵبژاردنەكان و دووبارە دابەشكردنەوەی دەسەڵات و پۆستەكانی وڵات، ئەگەر بۆ عەبادی هەلێكی باش هەبێت بۆ بردنەوە لە رێگەی سواربوونی شەپۆڵی سەركەوتنەكان بەسەر داعش و چاكسازییەكان، ئەوە بۆ مالیكی و ئێران مان و نەمانە، چونكە ئەوجارەیان ئەگەر مالیكی ببێتە كارتێكی سووتاو و نەتوانێت خۆی لە گۆڕەپانی سیاسیدا بسەپێنێت، ئەوە بێگومان دەدرێتە لێپرسینەوە بەهۆی ئەو تۆمەتانەی خراونەتە پاڵییەوە، هەرچی بۆ ئێرانە فرەوانبوونی دەسەڵاتی عەرەبی سوننە و سعوودیە و ئەمەریكا بە نەمانی باڵا دەستی دێت لە عێراق كە تا پێی بكرێت رێگری لەوە دەكات.
بە گشتی ئەوەی سێشەمی رابردوو لە واست رووی دا، بەرجەستەی ئەو ترازان و ململانێ نەشاردراوەی ناو حزبی دەعوە دەكات، ئەو ململانێیەی ئێران ئەگەر چاوپۆشیشی لێ بكات، بەڵام نایەڵێت بگاتە ئاستێك كە فەرمانڕەوایی شیعە لە عێراق و باڵادەستییەكەی خۆی تیایدا لەدەست بدات.
لەو ناوەشدا وەك هەوڵێك بۆ كەمكردنەوەی ناكۆكییەكانی نێوان لایەنگرانی مالیكی و عەبادی زانیاری وا دزەی پێ كرا بەوەی هەردوو سەركردەی حزبی دەعوە بەیەك لیست دەچنە ناو هەڵبژاردنەكانەو، ئەوەش هاوكات لەگەڵ هێرشی قوتابیانی زانكۆی واست بە هاندانی راستەوخۆی لایەنگرانی مالیكی بۆسەر عەبادی.
ئەو بەیەكداچوون و تێكهەڵقژانی لایەنگرانی عەبادی و مالیكی بەرجەستەی ململانێكانی نێوان ئەو دوو سەرەی حزبی دەعوە دەكات و ئاماژەیەكیشە بۆ قۆناغێكی نوێ و ئاڵۆز بۆیان، ئێستە حزبی دەعوە بووەتە دوو باڵ و رووداوەكانی سێشەمیش كە لایەنگرانی مالیكی گەمارۆی كەژاوەی ئۆتۆمبێلەكانی عەبادیان دا لە زانكۆی واست و بەردبارانیان كرد، ترووپكی ململانێكانیان بوو.
لە بەرامبەر رووداوەكاندا حزبی دەعوە سەركۆنەی كرد و بە رەفتاری ناشیرنی لەقەڵەم دا و چەند لایەنێكی بە ئەنجامدانی تۆمەتبار كرد لەوانە رەوتی سەدر كە بەسەر خۆپێشاندانەكاندا زاڵن و بەم دواییەش لە بەغدا ژمارەیەكیان لێ كوژران و بریندار بوون، دوای رووداوەكە زوو سەدر داوای لێبوردنی لە عەبادی كرد، ئەگەرچی هەمووان دەزانن كە ئەو لە پشتەوەی خۆپێشاندانەكان نەبوو، بەڵام چاودێران داوای لێبوردنی سەدریان وەك پەیامێك بۆ عەبادی دانا بە ئەگەری كاری هاوبەش بۆ داهاتوو، ئەگەرچی عەبادی وەڵامێكی گەرمی سەدری نەدایەوە.
دوای رووداوەكە پەنجەی تۆمەتی لایەنگرانی عەبادی ئاراستەی لایەنگرانی مالیكی كرا، لە سەرووشیانەوە پەرلەمانتار كازم سەیادی بەوەی لە پشتەوەی رێكخستنی خۆپێشاندانەكان بووە، ئەوان گوتیان كە مەبەستی سەیادی و مالیكی شێواندنی ئەو دۆخە ئەرێنییەیە كە حكوومەتی عێراق بەسەرۆكایەتیی عەبادی دروستی كردووە لە فرەوانكردنی پێوەندییەكانی عێراق و دەركردنی لە بازنەی تەنیا پێوەندی لەگەڵ ئێران، وەك ئاماژەیەك بۆ باشبوونی پێوەندییەكانی عێراق و سعوودیە و بەغدا و واشنتن.
سەردانی شەمووی رابردووی عادل جوبێری وەزیری دەرەوەی سعوودیە بووە هۆی توڕەبوونی لایەنگرانی مالیكی، بەوەی وەك سەركەوتنێكی دیپلۆماسی بۆ حكوومەتی عەبادی لەپاڵ سەركەوتننەكانی سەربازی بەسەر داعش دادەنرێت.
ئەگەرچی حزبی دەعوە بە پاڵەپەستۆی ئێران توانی عەبادی و مالیكی لە یەك لیستی هەڵبژاردن كۆ بكاتەوە، بەڵام ئەوە نابێتە هۆی نەمانی ململانێی نێوانیان كە هەریەكەیان خواستی هەیە بۆ سەرۆكایەتیكردنی لیستەكە و حكوومەتی داهاتووی عێراق لە هەڵبژاردنی داهاتوودا، واتە دووەم ماوەی دەسەڵات بۆ عەبادی یان سێیەم ماوەی دەسەڵات بۆ مالیكی.
چاودێران بۆ دۆخی عێراق دەڵێن كە هەندێك لەو خۆپێشاندانانەی لە شەقامی عێراق رێك دەخرێن هیچ پێوەندییان بە داواكاریی جەماوەرییەوە نییە بەقەد ئەوەی چەند لایەنێكی دەستڕۆیشتووی سیاسی دەیانەوێ شەقام لە ململانێكانیان بەكار بێنن و پڕۆسەی پاڵەپەستۆی سیاسی پێڕەو بكەن.
بەپێی قسەی ئەوان لەگەڵ نزیكبوونەوەی زیاتری وادەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەكانیش، تا دێت توندی ئەو پاڵەپەستۆیە زیاتر دەبێت، بۆیە سەرەڕای زۆری دەستكەوت و هەلەكانی بەردەم عەبادی، مانەوەی لە یەك لیست لەگەڵ مالیكی تووشی هەرەسی دەستكەوت و لە دەستدانی پێگە جەماوەرییەكەی دەكات، بەڵام ئەوان دووپاتی دەكەنەوە كە تا ئێران دەستی بە داوی یارییەكانی ناو ماڵی شیعەدا گرتبێت، ململانێی شیعە شیعە وەك ئێستە دەخولێتەوە.
زۆرینەی عێراقییەكان پێیان وایە كە سیاسەتوانانی حزبە دەسەڵاتدارەكان لە عێراق تەنیا بووكەڵەیەكن بەدەستی ئێرانەوە و ئەوان رووكەشی فرەوانخوازی ئێران بەرجەستە دەكەن كە مەترسی ناكەوێتە سەر مەگەر هەنگاوێكی بوێرانەی وەك ئەوەی عەبادی نەبێت بە نزیكبوونەوە لە سعوودیە یان وەڵامدانەوەی لێدوانەكەی دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی ئەمەریكا كاتێك گوتی كە دەیەوێ لە عێراق فەرمانڕەواییەكی عێراقی ببینێت نەوەك فەرمانڕەوایی عێراقی ئێرانی، ئەو هەنگاوەی كە تا ئێستە عەبادی نەیتوانیوە بیهاوێت.
بە گشتی رێككەوتنی عەبادی و مالیكی رێگە لە سەدر دەگرێت كە هاوپەیمانیەتییەك بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو لەگەڵ عەبادی پێك بێنێت، هەروەها هەلەكانی بەردەم ئەنجوومەنی باڵای ئیسلامیش كەم دەكاتەوە بۆ هاوپەیمانیەتی لەگەڵ باڵێكی حزبی دەعوە، بۆ سازكردنی دەستەوارەیەكی سیاسی كە رەنگە رێگەیەك بێت بۆ كاندیدبوونی عەمار حەكیم سەرۆكی ئەنجوومەنەكە بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی داهاتووی عێراق.
سەرچاوەكانی حزبی دەعوە پێشبینی بەردەوامی ململانمێی هەردوو باڵی عەبادی و مالیكی دەكەن، تەنانەت تا بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەكانی 2018، هەرچی ئێرانە هیچ كێشەیەكی لە بوونی ئەو ململانێیە نییە تاكاتی لەژێر كۆنترۆڵ دابێت، وەك سیاسییەكی شیعە دەڵێت كە ئێرانییەكان وای دەبینن كە ململانێی ئەو دووانە تەنیا بۆ بەرژەوەندی هەڵبژاردنی خۆیان دەشكێتەوە، بەوەی ئەوان هەر لەپێشەوە دەمێننەوە، بۆیە تاران تێپەڕاندنی سنوورەكان لە هیچیان قبووڵ ناكات.