جه‌ژنی نه‌ورۆز كه به دێرینترین بۆنه‌ی كورد و ته‌واوی نه‌وه‌كانی ڕه‌چه‌ڵه‌كی ئارییه، هه‌میشه له لایه‌ن شاعیرانه‌وه شیعری به‌سه‌ردا گوتراوه، ئه‌مانه‌ی خواره‌وه دیارترین ئه‌و شیعرانه‌ن:
نالی:
تەشریفی نەوبەھارە کە عالەم دەکا نوێ
دڵ چونکە میسلی خونچەیە بۆیە دەپشکوێ
پیرەمێرد:
ئەم ڕۆژی، ساڵی تازەیە نەورۆزە ھاتەوە
جەژنێکی، کۆنی کوردە بە خۆشی و بە ھاتەوە
مەولەوی:
نیشانەی نەورۆز وادەی وەھارەن
یا نەشئەی ئامای نامەی نیگارەن
هێمن:
جێژنی نەورۆزە، شەرابم خەستترە
تا نەڵێن بولبول لە شاعیر مەستترە
جوانی گوت شۆخی لەباری بادەگێڕ:
"ئەو کەسەی سەرمەستترە، سەربەستترە"
"انچنانرا انچنانتر می کند"
شاعیری دەروەست بە مەی دەروەستترە
ئەحمەد خانی:
دانایی موعه‌ممه‌ری کوهه‌ن ساڵ
ئه‌فڕه‌نگه‌هه گۆ بۆمه ژ ئه‌حواڵ
کو عاده‌تی پیشی یێ زه‌مانان
ئه‌ف بو له هه‌مو جیهو مه‌کانان
وه‌قتێ وه‌کو شه‌هسه‌وارێ خاوه‌ر
ته‌عویل ده‌کرد ده ماهێ ئازه‌ر
یه‌عنی کو ده‌هاته برجێ سه‌رساڵ
قه‌ت که‌س نه‌ده‌ما ده مه‌سکه‌ن و ماڵ
بیلجومله ده‌چوونه ده‌ر ژماڵان
حه‌تتا ده‌گه‌هیشته پیر و کاڵان
رۆژا کو ده‌بوویه عیدێ نه‌ورۆز
ته‌عزیم ژ بۆمه ده‌ما دڵ ئه‌فرۆز
حەریق:
ئەڵێن وا جەژنی نەورۆزە دڵم پڕ ئاتەش و سۆزە
وەرە بۆ جەژنە پیرۆزە بدەم رۆحم لەبەر ماوم
وەرە سەر چاوەیی چاوم، دەڵێی دەریای عەممانە
تەماشای ئەشکی گوڵنارم لە سایەی چاوی خوێناوم
ھەژار:
مزگێنی دا بە سروە بای بەھاری
وا ھاتەوە نەورۆزی کوردەواری
گۆران:
ئەی نەتەوەی کاوەی زنجیر قەف قەف بڕ
رۆژی نەورۆز دای بە ھەوری زستان دڕ
دڵدار:
گوڵی سوور ئەی کچی نەورۆز ئەرێ کام دەس لەباغی ژین
لەبۆ یەک دەفعە بۆن کردن بەناکامی ئەتۆی ھێنا
حاجی قادری کۆیی:
رۆژتە ئەی بایی نەورۆزی لەبن بەفری گران
کانی پێی سڕ بوو چناریش دەستی چوو پەنجەی تەزی
سونبولی زوڵف و گوڵی روخسار و سەروی قامەتی
مانگی نیسان و گوڵان نەیدی لە نێو باخی وزەوی
وەفایی:
نەسیمی بایی نەورۆزی شەمیمی عەبھەری ھینا
موریدی عاشقان دیسان پەیامی دولبەری ھێنا
نەوید ئەی عاشقانی دڵفگار یار ھاتە سەر خەندە
سەڵا ئەی بولبولان دیسان درەختی گوڵ بەری ھێنا
مامۆستا حەقیقی:
مزگێنی بێ ھات ساڵی نوێ
خۆشی دوای خۆشی جوێ بە جوێ
بڵێن بەخت چیدی نەنوێ
ئەستێرەی مەش سەری ناسوێ
وە بیرت دێ چمان دی دوێ
زوو راپەڕن مەبن شلوێ
ئەوا ھات پەیکی ئازادی
بە رووخۆشی و کەیف و شادی
کۆشێ گوڵی گەشی پێیە
مەعلووم بەشی مەشی پێیە
ھێدی:
جێژنی کۆن و ساڵی تازەی کوردەواری ھاتەوە
ھاتەوە ئاگری خەباتی ئەو گەلە خۆش کاتەوە
ھاتەوە جوانتر لە جاران جێژنی کاوەی قارەمان
شوێنەواری میدیا باپیرە گەورەی کوردەکان
شێخ نافێع مەزھەر (شپرزە):
شەماڵ لە لووتکەی کێوی نەکەرۆز
ھێنایە سەقز پەیامی نەورۆز
وتی ئەم جەژنەی کاوە و فەرەیدوون
لە کوردانی پاک پیرۆز بێ پیرۆز
رەحیم لوقمانی:
رۆژ لە ئاسۆی سوور شەوق ئەداتەوە
ئەڵێ ئەمساڵیش نەورۆز ھاتەوە..
کەوی دڵداری ئازادی و جوانی
دەروونی کەیلی سۆزی گۆرانی
بەری حەسرەتی دڵ ئەکاتەوە
بانگی پەڕاوپەڕ دەنگ ئەداتەوە
لە سەر قەندیل و شاھۆ و نەکەرۆز
ئەڵێ: گەلی کورد نەورۆزتان پیرۆز
مەلا کەریمی زاری:
سەبا ھەستە لە خەو نەورۆز واھات
بڵێ با لەشکری زستان بڕوات
بەسە جەور و جەفای بەھمەن و دەی
لە دڵ سەبر و لە تەن خۆ گیان دەرھات
بە سەرمانا کڕێوەی بەفر تاکەی
بدات و دابپۆشێ شار و دێھات
ھەتا کەی تەم بەری خورشێد بگرێ
لە رووناکی بەری بن ھەردو باغات..
لە بەندیخانەکەی دەردێ گوڵاڵە؟
ئیلاھی تا بولبول بگات بە ئاوات
بە ئاوی شەونمت پێویستە سەوزە
سەر و زڵف و دەم و چاوێک بشوات
سەبا بێ دێرە نازانی کە "زاری"
لە جەوری بەھمەن و دەی چی بە سەر ھات؟
ژیلا حسەینی:
وا نەورۆز دێ و شاخ، دارستان دائەسپارێ
کانی و رووبار وەک ساڵی پار
گوڵاڵەکان بکەن بە ئەڵقەو ملوانک بۆ مل کۆسار
زۆر بەپڕتاو نامەی دڵداری ئەنێرێ بۆلای ھەتاو
دەستی بەسەرخاکدا دێنێ
بە ھێمنی ئەیدوێنێ
مەلا رەحمان ئاوارە:
یادگاری چەکوشی کاوەیە نەورۆز
قەڵای زوحاکی کرد بە تەپ و تۆز
ئاوری تۆڵەیە، بۆکوردەواری
لە رەش و رووتی کودستان پیرۆز