پسپۆڕان: گرێبەستەكەی روسنەفت كێشەی یاسایی نییە

:: PM:05:39:11/06/2017 ‌

سەرەڕای ئەوەی گرێبەستەكەی نێوان حكوومەتی هەرێم و كۆمپانیای روسنەفت لە ئاستی بەشێك لە لایەنە سیاسییەكان و ناوەندە میدیایییەكان رووبەڕووی زۆرترین رەخنەی پێوەست بە نەبوونی شەفافیەت كرایەوە، بەڵام شارەزایان پێیان وایە، ناوەڕۆكی گرێبەستەكە لە بنەڕەتدا بەشێك دەبێت لە زەمینەسازی بە ئاراستەی بەرجەستەكردنەوەی شەفافیەت لە پرۆسەی هەناردە و فرۆشتنی نەوتی كوردستاندا و دووپات لە "بنەمای یاسایی" گرێبەستەكەش دەكەنەوە.

سەرچاوەیەكی ئاگەدار لە ئەنجوومەنی هەرێمی نەوت و گازی كوردستان، بە"وشە"ی راگەیاند، "بەشێك لە گرێبەستەكەی نێوان حكوومەتی هەرێم و كۆمپانیای روسنەفت، پێوەستە بە كڕینی نەوتی خاوی كوردستان و بۆ دوو ساڵی داهاتوو روسنەفت دەبێت بە تاكە كڕیاری نەوتی كوردستان".

روونی كردەوە، "لە سەرەتای ساڵی داهاتووەوە حكوومەتی هەرێم رۆژانە 700 هەزار بەرمیل نەوت رادەستی روسنەفت دەكات و ئەو بڕە لە كۆتای ساڵدا بۆ یەك ملیۆن بەرمیل نەوتی رۆژانە بەرز دەكرێتەوە".

كڕینی نەوتی خاوی كوردستان لەلایەن گەورە كۆمپانیایەكی وەك روسنەفت، بە بۆچوونی شارەزایانی بوارەكە، گرنگی سیاسی، یاسایی و ئابووری هەیە، ئەوان لەو باوەڕەدان ئاشكراكردنی كڕیاری نەوتی كوردستان دەستكەوتی سیاسی و ئابووریی تێدا دەبێت بە ئاراستەی زەوینەسازی بۆ شەفافیەت لە پرۆسەكانی نەوتیدا.

سەنگەر نەبی پسپۆڕ لە دارایی و ژمێریاری، بە"وشە"ی راگەیاند، "تا ئێستە یەكێك لە كێشەكانی پێوەست بە هەناردە و فرۆشتنی نەوتی خاوی كوردستان، نائاشكرایی ئەو كۆمپانیایانە بووە كە نەوتەكەیان كڕیوە یان لە بەندەری جەیهانەوە بۆ بازاڕەكانی دنیایان گواستووەتەوە".

ئەو كە هەڵگری بڕوانامەی ماستەرە لەو بوارەدا دەڵێ‌، "بۆ ئاشكرا نەكردنی كۆمپانیاكانی گواستنەوە یان كڕیارانی نەوتەكە، پاساو بە كێشەی سیاسی دەهێنرایەوە، بەو مانایەی ئەگەر كۆمپانیاكان ئاشكرا بن، حكوومەتی عێراق سكاڵای یاسایییان لە دژ تۆمار دەكات یان ئاستەنگیان بۆ دروست دەكات و ناویان دەخاتە لیستی رەشەوە".

"بە ئاشكراكردنی كڕیاری نەوتی خاوی كوردستان، زەوینەسازی بۆ بەرجەستەكردنەوەی شەفافیەت لە بڕی هەناردە و پرۆسەی فرۆشتن بەگشتی دەڕەخسێت، چونكە ئەگەر پێشتر تەنیا حكوومەتی هەرێم وەك لایەنی فرۆشیاری نەوت ئاشكرا بوو، ئێستە كۆمپانیای كڕیاریش ئاشكرایە، كەواتە هەردوو لایەنی فرۆشیار و كڕیار ئاشكران و دەتوانرێت لە رێی هەردووكیانەوە كار بۆ بەرجەستەكردنەوەی شەفافیەت لەو پرۆسەیە بكرێت"، پسپۆڕەكەی بواری دارایی و ژمێریاری وای گوت.

بەگوێرەی زانیارییەكان، گرێبەستی كڕینی نەوتی خاوی كوردستان لەگەڵ روسنەفت، بۆ ماوەی دوو ساڵی داهاتوو درێژ كراوەتەوە، وەك چاودێرانی سیاسی و شارەزایانی یاسایی دووپاتی دەكەنەوە، لە راگەیاندنی ئاشكرای ناوی كڕیاری نەوتی كوردستاندا، پێ دەچێت حكوومەتی هەرێم بەسەر ئەو ئاستەنگانەدا زاڵ بووبێت كە بەغدا لە رێی فشارهێنان بۆ كۆمپانیاكانی كڕیار دەیخستە بەردەمییەوە.

د. كاوان ئیسماعیل دكتۆرا لە یاسا و گرێبەستەكانی نەوت، بۆ "وشە"ی روون كردەوە، "حكوومەتی كوردستان پاڵپشت بە دەستووری هەمیشەیی عێراق و یاسای نەوت و گازی كوردستان، پرۆسەكانی نەوتی خۆی بەڕێوە دەبات، رێگرییەكانی بەغدا سیاسی بوون و یاسایی نەبوون، بەڵام فشارەكانیش بەردەوام بوون لەسەر ئەو كۆمپانیایانەی گرێبەستی نەوتی لەگەڵ حكوومەتی هەرێم دەكەن".

د. كاوان ئیسماعیل كە هاوكات راگری كۆلێژی یاسایە لە زانكۆی سەڵاحەدین، زیاتر دەڵێ‌، "كاتێك كڕیارانی نەوتەكە خۆیان ئاشكرا كرد، ئەو ئاماژەیەی تێدا دەخوێنرێتەوە كە چیتر حكوومەتی عێراقی ناتوانێت فشار لەسەر كۆمپانیاكان دابنێت لە حاڵەتی واژووكردنی گرێبەستی نەوتی لەگەڵ حكوومەتی هەرێم، بەڵكو ئەوە شەڕێكی دۆڕاو بووە لە ئاستی بەغداوە، لە راستیدا چالاكییەكانی نەوت و گازی كوردستاندا بە دەستووری عێراق پشت ئەستوورن".

هەندێك لە پەرلەمانتاران و لایەنە سیاسییەكانی ناوخۆی كوردستان راستەوخۆ لەگەڵ واژووكردنی گرێبەستەكە لەلایەن حكوومەتی هەرێمەوە، رەخنەی ئەوەیان گرت كە پەرلەمان و ئەنجوومەنی وەزیران ئاگایان لەو گرێبەستە نییە و بەوەش رایانگەیاند، "گرێبەستەكە یاسایی نییە"، بەڵام پسپۆڕێكی بواری یاسا و گرێبەستەكانی نەوت ئەو بۆچوونە رەت دەكاتەوە.

د. زاهیر مەجید پسپۆڕ لە یاسا و گرێبەستەكانی نەوت، بە"وشە"ی راگەیاند، "واژووكردنی گرێبەستی نەوتی كوردستاندا، لە دەسەڵاتی ئەنجوومەنی هەرێمی نەوت و گازە، ئەوەش پاڵپشت بە ناوەڕۆكی یاسای نەوت و گازی كوردستان، كەواتە پەرلەمان بە یاسایەكی تایبەت ئەو دەسەڵاتەی بە ئەنجوومەنەكە بەخشیوە كە ستراتیژیەتی وزە دابڕێژێت و لەو چوارچێوەیەشدا گرێبەست و رێككەوتن بكات".

ئەنجوومەنی هەرێمی نەوت و گاز لە كوردستاندا، لە هەریەك لە سەرۆكی حكوومەت، جێگری سەرۆكی حكوومەت، وەزیری سامانە سروشتییەكان، وەزیری پلاندان و وەزیری دارایی و ئابووری پێك دێن، سێ‌ لە كۆی پێنج لە ئەندامانی ئەو ئەنجوومەنە لەكاتی واژووكردنی گرێبەستەكە لە رووسیا ئامادە و بەشدار بوون.

"ئەوەی پێوەندی بە واژووكردنی گرێبەستەكانی نەوتەوە هەبێت، یەكێك وەك رێپێدراوی ئەنجوومەنی هەرێمی نەوت و گاز رادەسپێردرێت بۆ واژووكردنی گرێبەست و رێككەوتنەكان" مەجید وای گوت.


وشە - تایبه‌ت