ڕەمەزان بە مانگی خێر و بەرەكەت ناو دەبرێت، ئێستە نیوەی مانگەكە ڕۆیشتووە، دووكانداران لەبەر بێ بازاڕی ڕۆژەكانیان بە خەوتن و تۆڕەكانی كۆمەڵایەتی بەسەر دەبەن. ئەوان كە تا ئێستە بێ بازاڕی وایان نەبینیوە، هیوایەكیان بە دابەشكردنی مووچەی فەرمانبەرانە تا بازاڕی نوستوویان بە خەبەر بێنێتەوە.
تا ئێستە گەردەلوولی تەنگژەی دارایی ئاسمانی كوردستانی بەرنەداوە و پایتەختەكەی بەشێوەیەك بەخۆیەوە لوول داوە، بازاڕەكەی خنكاندووە و تا دێت قوڕەكەیشی خەستتر دەبێتەوە. لە كوردستان بەدەگمەن ماڵێك دەدۆزییەوە مووچەخۆرێكی حكوومەتی نەبێت، دەستەنگی حكوومەت بەهۆی تەنگژەكانییەوە و گیرفان بەتاڵی مووچەخۆرانی، كاریگەریی ڕاستەوخۆی لەسەر بازاڕ هەیە. ئێستە كە جەژنی ڕەمەزان نزیكە و خەڵك لەو بۆنەدا خۆیان نوێ دەكەنەوە، زۆربەی دووكانداران لە بێكارییدان، لەبری بەڕێكردنی كڕیار، سەریان خستووەتە سەر مۆبایلەكانیان و بە فەیسبووكەوە خەریكن.
لە هەولێر هەر شتێكت پێویست بێت، لە بازاڕی گەورەی كۆنی بەرامبەر قەڵات دەستت دەكەوێت. بازاڕی گەورەی هەولێر كە لە سەنتەری شاری هیچ پایتەختێك ناچێت و پڕە لە دەستگێڕ و عارەبانە، سەری مار و مێرووی تێدایە. ئەو بازاڕە هەموو پیشەكانی لە خۆیدا كۆ كردووەتەوە و جۆرەها كاڵا تێیدا دەرفەتی دراوسێیەتییان هەیە. ئەو بازاڕە یەكێكە لە بازاڕە قەرەباڵغەكانی شار، بەڵام ئێستە نیمچە چۆڵە و بە گوتەی دووكاندارانی، هەرگیز و لە هیچ دۆخێكدا بەو شێوەیە چۆڵ نەبووە.
ساڵانی بەر لە تەنگژەیی دارایی، لەبەر قەرەباڵغی كڕیاران، لە بازاڕی گەورەی هەولێر پشووت سوار دەبوو، خۆ لە سەروبەندی بۆنەكاندا دەرزیت بهاویشتایە نەدەكەوتە زەوی، بەڵام ئێستە بەهۆی تەنگژەیی دارایی و گیرفانبەتاڵی فەرمانبەران، كارتۆنیش هەڵدەی بەر كەس ناكەوێ.
ئەو بازاڕە كە لە هەر چوار لاوە ڕێی چوونە ناو و دەرچوونی هەیە، كاتێك لە دەروازەی سەرەكی بەرانبەر كۆتری سەلام دەچیتە ژوورەوە، كۆمەڵێك عارەبانە و مێز لە ناوەڕاستی ڕێڕەوەكە هەن، یەك لەوان مێزەكەی فریاد ئیسماعیل كە جلوبەرگی منداڵ دەفرۆشێت و دەڵێ، "بازاڕمان نییە".
هەر لەو ڕێڕەوە و لە دەستە چەپت دووكانەكەی دلێر جەلال هەڵكەوتوون كە دەڵێ، "پار بازاڕمان زۆر لەمساڵ باشتر بوو". ئەو كە چەندان ساڵە لەو بازاڕە پێڵاوی منداڵ دەفرۆشێت، بۆ "وشە" گوتی "تا ئێستە بازاڕی هێندە مردووم نەدیتییە، مەگەر مووچە جووڵەكی بداتێ".
لە سەرووی دلێرەوە ڕێبوار محێدین ساڵانێكە بەهارات دەفرۆشێ و دووپاتی كردەوە "فرۆشمان باش نییە". كەمێك لەولای دووكانەكەی ڕێبوارەوە، تالیب ئەبوبەكر جلوبەرگی ماڵەوەی پیاوان و ژنان دەفرۆشت. بە"وشە"ی راگەیاند "بازاڕمان گەلێك خراپە". كۆڵانەكانی ئەم بازاڕە زۆر تەسك و لێكچوون و لە دەستەڕاستی تاڵیب، دووكانی سەرپۆش فرۆشی فەخرەدین حەسەن هەیە، ئەویش خۆزگە بە ڕەمەزانی پار و پێرار دەخوازێت.
بازاڕی گەورەی هەولێر جۆرەها پیشەی تێدا كۆ بووەتەوە و لە كۆڵانی بەرگدرووانی جلوبەرگی پیاوان، دەنگی دیلەمۆی مەكینەكان تا ئاستێك ماتی و بێدەنگی بازاڕەكەی شڵەقاندووە. ئەوان كە چەند ڕۆژێك لەمەوبەر كاریان نەبوو، تازە كەمێك بە جووڵە كەوتوون و خەڵكێك وەبیری جلوبەرگی نوێی جەژن كەوتووەتەوە، لەكاتێكدا جاران 10 ڕۆژ بەر لە ڕەمەزان كار بەسەریاندا دەباری، شوێنێك نەدەمایەوە قوماشی موشتەری تێ بئاخنن و زۆربەی بەرگدوورەكان هەر لە یەكەم ڕۆژی ڕەمەزانەوە قوماشیان بۆ جەژن نەدەگێڕایەوە، بەڵام ئێستە كە جەژنی ڕەمەزان چەند ڕۆژێكی ماوە، ڕەفەی بەرگدوورەكان چەند پارچە قوماشێكیان لەسەرن و تا دوا ڕۆژی ڕەمەزانیش لایان دەرفەتی دوورین هەیە.
بۆتان خەیات دەڵێ، "بە بەراوردی پار، بازاڕمان ٦٠% دابەزیوە". بە بڕوای بۆتان جیا لە تەنگژەی دارایی، ئەمساڵ نزیكی بۆنەی نەورۆز و جەژنی ڕەمەزان لە یەكتر، هۆكارن بۆ ئەو بێبازاڕییەی تا ئێستە وێنەی نەبووە، هەڵبەت ئەوە گوتەی زۆربەی ئەو بەرگدوورانەن كە "وشە" سەردانی كردوون.
هەر لەو بازاڕەدا ڕێبوار نامق كەلوپەلی خەیاتی دەفرۆشێت و ئەویش باس لە بێ بازاڕی خۆی دەكات و سەرسوڕماویی خۆی پیشان دەدات بەوەی تا ئێستە بازاڕی بەو شێوەیە چۆڵ نەبینیوە، ئەو بۆ "وشە" دەڵێ، "بازاڕمان زۆر كزە و ساڵان لەو كاتانەدا بە سێ كەس بە دووكانەكەم ڕانەدەگەیشتم، كەچی ئێستە لە چاوەڕوانی موشتەری ڕاوەستاوم".
جگە لە بەرگدرووەكان، كاتێك خۆت بە كۆڵانی كوتاڵفرۆشاندا دەكەیت، زۆریان لە بێ كڕیاری لەسەر شوێنی دانیشتنە درێژەكانیان پاڵ كەوتوونە، یان سەریان بەسەر مۆبایلەكانیاندا گرتووە. لە دووكانەكەی عوسمانی كوتاڵفرۆش، قوماشێكی زۆر لەسەر یەك هەڵچنراوە، ئەو كە كوتاڵێكی زۆری لە دەرەوە هێناوە تا لە بۆنەی جەژن ساغیان بكاتەوە، دەڵێ "چەند ڕۆژێكە تاك تاك موشتەری پەیدا بوون". ئەو بازاڕی ئێستەی بە ساڵانی بەر لە تەنگژەیی دارایی بەراورد دەكات كە ئەوكات زۆرێك لە تۆپەقوماشەكان نەدەمان، ئێستەیش زۆریان سەرتۆپەكانیان هەر پێوەن". ڕێبین عەبدولخالقی پشتێنفرۆش دەڵێ، "هیچ كات وەك ئێستە بێ كار نەبووین". لەولاشەوە ئەحمەد جمشیر كە قوماشی كوردیی ئافرەتان دەفرۆشێ دەڵێ، "پار و پێرار لەو سەروبەندەدا كە ڕۆژێك فرۆشمان خراپ بووایە، بایی ٥٠٠ هەزارمان دەفرۆشت كە ئێستە زۆربەی ڕۆژەكان سفتاح ناكەین".
هەڵبەت ئەمساڵ لەبەر گەرمی كەشوهەواكەی، هەر لە حەفتەی یەكەمی ڕەمەزانەوە شەوانە ئەو بازاڕە كراوەیە و بە پێچەوانەی ڕۆژ، قەرەباڵغییەكی هەناسەبڕە، بەڵام وەك دووكانداران دەڵێن، "ئەو خەڵكانە لە هەرزانی دەگەڕێن و زۆریشیان كڕیار نین و تەنیا سەیر دەكەن".
لەگەڵ ئەوەی لە سەرەتای 2014ەوە تەنگژەیی دارایی بەرۆكی خەڵكی هەرێمی كوردستانی گرتووە، بەڵام هەروەك دووكانداران دەڵێن، "هیچ كات وەك ئەمساڵ بێ بازاڕ نەبوون". ئەوان ئێستە هەموو خەونەكانیان لەسەر بەزەیی حكوومەت هەڵچنیوە، بەڵكو بە زوویی مووچەی فەرمانبەرانی بدات و لەگەڵیدا گیرفانی ئەوانیش گەرم ببێتەوە.
وشە/ چواس خالید