توركیا سنوور و لوولەی نەوتی كوردستان داناخات
بی بی سی: بەرپرسانی عێراق بە نهێنی لەگەڵ سەربەخۆیی كوردستانن

:: PM:02:05:18/09/2017 ‌
توێژەرێكی پەیمانگەی واشنتن بۆ سیاسەتەكانی ڕۆژهەڵاتی نزیك لە بابەتێكدا ئاماژە بەوە دەكات، سەربەخۆبوونی كوردستان گەڕانەوەی بۆ نییە و دەوڵەتی كوردستان هەر دێتە دی، هێما بۆ ئەوەیش دەكات، هەڵوێستی توركیا تەنیا قسەیە و بە كردار نە سنوور دادەخا و نە ڕێ لە هەناردەی نەوتی كوردستان بە ناو خاكی وڵاتەكەی دەگرێ، زۆرینەی ڕەهای بەرپرسانی عێراقیش بە نهێنی لەگەڵ جیابوونەوەی كوردستانن، بەڵام لەبەر هەڵبژاردن و كاردانەوەی شەقامی عێراقی ناتوانن بە فەرمی ئەو هەڵوێستە دەرببڕن.

د. مایكل نایتس  پسپۆڕ و توێژەرێك لە پەیمانگەی واشنتن بۆ سیاسەتەكانی ڕۆژهەڵاتی نزیك لە بابەتێكیدا لە كەناڵی "بی بی سی" ئاماژە بەوە دەكات، لە 25ی ئەیلوول/سێپتێمبەر ناوچە كوردستانییەكانی سنووری دەوڵەتی عێراق، لە ریفراندۆم دەنگ بۆ دیاریكردنی چارەنووس و داهاتووی خۆیان دەدەن، كە ناوچەكەیان نیمچە سەربەخۆیە لە نێو سنووری عێراقی ئێستە، ئەوە ڕوونە كە زۆرینەی ڕەهای دەنگدەران لە ڕیفراندۆمەكە دەنگ بە بەڵێ دەدەن و داوای جیابوونەوە لە عێراق دەكەن، بەڵام بەگوێرەی ئەوەی ئاشكرا كراوە، دوای ڕیفراندۆم ڕاستەوخۆ جیابوونەوە ڕوو نادات، بەڵكو هاوشێوەی برێكزتی جیابوونەوەی بەریتانیا لە یەكێتیی ئەوروپا، كوردەكانیش بەو شێوەیە دەیانەوێ كوردێكزتی جیابوونەوەیان لە عێراق بە ئارامی و لە ڕێی گفتوگۆ و دانوستاندن بێننە دی.

بە ڕوانین لە ڕابردوو زۆرینەی ڕەهای كوردەكان ویستیان بۆ سەربەخۆیییە، بەڵام لە 2003 بەهۆی بەڵێنی ئەمەریكییەكان و عێراق، كوردستان چووە بەغدا و بەشێوەیەكی نیمچە سەربەخۆیش لە وڵاتەكە مایەوە و بەشێكی داهاتی نەوتی فیدراڵی بۆ تەرخان كرا، بەڵام ئەو بەڵێنانەی پێیان درابوو، نەهێنرانە دی و بەغدا بودجەی كوردستانی بڕی، بۆیە بەم دواییە مەسعوود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان گوتی، بڕیاری مانەوە لە نێو سنووری عێراق، مەترسییەكی گەورەیە.

ئەو توێژەرە نووسیویەتی، لە 14 ساڵی ڕابردوو كوردەكان ناوچەكانی خۆیان فرەوان كردووە و زۆربەی ئەو ناوچانەی لە باكور یەدەگی گەورەی نەوتی تێدایە لە ناویاندا كەركووك ئێستە لە ژێر كۆنتڕۆڵی كوردستاندایە، ئەوان ئێستە دەتوانن ڕۆژانە 600 هەزار بەرمیل نەوت هەناردە بكەن و هێڵی هەناردەی نەوتیان بۆ توركیا و دەریای ناوەڕاست هەیە، ئەمانەش دەسكەوتی گەورەن بۆ وڵاتێك كە هیچ كەناراوێكی نەبێ، بەڵام ئێستە كوردستان ناتوانێ هیچ قەرزێكی نێودەوڵەتی وەرگرێ مامەڵە بكات و چەك بۆ خۆی بكڕێ، بەغدا ئاسمانی كوردستانی لە ژێر دەستە و ئەمانەش كێشەن بۆ كوردستان، جگەلەوەیش خەڵكی كوردستان بێزارن لە پاسپۆرتی عێراقی و هەمان ڕێوشوێنیان بەرامبەر دەگیرێتە بەر كە لە ناوچەكانی تری عێراق هەیە، سەرەڕای ئەوەی هەرێمی كوردستان بە ئارامترین ناوچەی عێراق دادەنرێ و هیچ كێشەیەكی نییە.

لە بەشێكی تردا د. مایكل نایتس دەڵێ، سەركردایەتیی سیاسی كوردستان بەرەوپێشەوە دەڕۆن بۆ ریفراندۆمی جیابوونەوەی كوردستان، لەبەر ئەوەی عێراق و توركیا و ئێران و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی شكستیان هێنا سەرەڕای ئەوەی فشار و هەڕەشە و بەڵێنی زۆریان دا بۆ دواخستنی ریفراندۆمی 25ی مانگ، توركیا بە گوتە و لێدوان دژایەتی توندی خۆی بۆ ریفراندۆم ڕادەگەیەنێت، بەڵام لە بواری كردەییدا نە سنوور و نە لوولەی نەوتی كوردستان بۆ بەندەری جەیهان دادەخات، ئێران و هێزە میلیشیاكانی عێراق ناتوانن بە هیچ شێوەیەك ببنە هەڕەشە بۆ سەر ناوچە كوردستانییەكان بە شێوەیەكی گەورە و بەرفرەوان، ڕێیان پێ دەگیرێت، ئەوەی ئێران و توركیا لێی دەترسن، خرۆشانی كوردستانیانە لە ناو وڵاتەكانی خۆیان، بۆ ئەوەی دەست بە بزاوتی جیابوونەوە بكەن و هەوڵی دروستكردنی كوردستانی گەورە بدەن.

لەبارەی بۆچوونی عێراق، ئەو توێژەرە دەڵێ، زۆرینەی ڕەهای سەركردە و بەرپرسە سیاسییە باڵاكانی عێراقیش بە نهێنی دانیان بەو هەنگاوەی كوردستان بۆ جیابوونەوە و ریفراندۆم ناوە، پێشوازی لە جیابوونەوەی كوردستانی عێراق دەكەن بە ئارامی و نەرمی و بێ كێشە، بە هیچ شێوەیەكیش گەڕانەوە بۆ دواوە نییە و كوردستان دەبێتە دەوڵەتێكی سەربەخۆ، هیچ سەركردەیەكی عێراقی ناتوانێ بە ئاشكرا داننانی بە هەنگاوەكانی كوردستان بۆ شەقامی عێراقی بڵێ، زۆرینەیان لە ترسی هەڵبژاردنی داهاتووی عێراق بە ئاشكرا دژایەتی دەكەن و بە نهێنیش لەگەڵ جیابوونەوەی كوردستانن.

رۆژی حەوتی حوزەیران/یۆنیۆی 2017 لە كۆبوونەوەی مەسعوود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەگەڵ لایەنە سیاسییەكان و حكوومەتی هەرێم و كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان، رۆژی 25ی ئەیلوول/سێپتەمبەری داهاتوویان وەك رۆژی ریفراندۆمی كوردستان بۆ "مانەوە یان جیابوونەوە لە عێراق" دیاری كرد. خەڵكی كوردستان لە ناوخۆ و دەرەوە بە تاك و كۆمەڵ بەجۆری جیاواز خۆشحاڵی دەردەبڕن.


وشە - باز ئه‌حمه‌د