دكتۆر ئەحمەد نەقیب زادە كە مامۆستایەكی بەناوبانگی زانستە سیاسییەكانی زانكۆی تارانە، وتارێك لەبارەی پرسی سەربەخۆیی هەرێمی كوردستان بڵاو دەكاتەوە و بۆچوونەكەی لەناو زانكۆكانی ئێران و ناوەندی ئەكادیمی رای جیاوازی لێ كەوتووەتەوە و هەندێك بە توندی رەخنەیان لێ گرتووە و هەندێكی تریش پێیان باش بووە. دكتۆر لە وتارەكەیدا پێداگری لەوە دەكات كە خەڵكی ئێران "هاوخوێنی كوردن و ئەركی سەرشانیانە بیانپارێزن" و یارمەتییان بدەن.
وتارەكە لە ماڵپەڕی "
فەراتاب" بڵاو كراوەتەوە و تیایدا هاتووە، پرسی ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی هەرێمی كوردستان بووەتە بابەتی سەرەكی كۆڕ و كۆبوونەوە و میدیا و تۆڕەكانی كۆمەڵایەتی ئێران و هەڵویستی جیاجیای لێ كەوتووەتەوە. زۆر لە هەڵوێستەكان هاوشێوەی هەڵوێستی فەرمی كۆماری ئیسلامیی ئێران نەرێنین، بەڵام لەم میانەدا هەڵویستی جیاوازیش هەن.
وتارەكە لەلایەن كاروان كەریمخان كراوەتە كوردی و "وشە" وێڕای بڵاوكردنەوەی دەقی وەرگێڕانەكە، كاریگەرییەكانی و دوایین وەڵامی پسپۆڕەكەی زانستە سیاسییەكانی زانكۆی تاران دەخاتە ڕوو. پێویستە بگوترێت بەشێك لەو روانگەی نووسەر لە هەستی ئێرانچێتیەوە سەرچاوە دەگرێت كە ئەوەندە بەهێزە پێی وایە حكوومەتە یەك لە دوای یەكەكانی ئێران بەرامبەر بە كورد هەڵەیان كردووە و خۆیان هۆكار بوون لە دوورخستنەوە و دابەشبوونی كوردستان. ئەو ناوی وتارەكەی ناوە "سەربەخۆیی هەرێمی كوردستان واتە لە دایكبوونی (ئێرانی دووەم)" و وەڵامی ئەو پرسیارەی داوەتەوە كە بۆچی ئێران نابێ دژی سەربەخۆیی هەرێمی كوردستان بێت؟
دەقی وتارەكە:
هەر كەسێك دژی سەربەخۆیی كوردەكان بێت، ئێران نابێ پشتی كوردەكان بەر بدات، چونكە كوردەكان و ئێرانییەكان پێوەندییەكی قووڵ و نەپچڕاوی كولتوورییان پێكەوە هەیە و لە سێ رەچەڵەكی ماد، پارت و پارس پێك هاتوون كە ئیمپراتۆری ئێرانیان پێك هێناوە و مادەكان واتا كوردەكان هەنگاوی یەكەمیان "بۆ ئەم ئیمپراتۆرییە" هەڵێناوە.
لە ماوەی چەند سەدەی دواییدا و بەهۆی لاوازی حكوومەتە جۆراوجۆرەكانی وڵات "ئێران" و لە ئەنجامی شكستی جەنگەكانی وەك شەڕی چارەنووسسازی چاڵدێران بەشگەلێكی زۆری نیشتمانی گەورەی كوردستان بۆ هەمیشە لە ئێران جیا بووەوە. بۆیە لقی هاوخوێنی من ئەمڕۆ لە وڵاتانی تر بڵاو بووەتەوە، سەختییان دیوە، كۆمەڵكوژ كراون، بەڵام وازیان لە كوردبوونی خۆیان نەهێناوە.
بەشێكیان لە نیشتمانی باوانی خۆیان ماون "لە ئێران" نامیهرەبانی زۆریان دیوە كە هۆكارەكەی نەزانیی "ئێران" بووە. جیاوازی ئێرە "ئێران" لەگەڵ ئەوێ واتە عێراق, توركیا, سووریا و لبنان لەوەدایە كە ئێرە "ئێران" لە خۆیانە. سێ هەزار ساڵە خوێنی ئێران لەناو ڕەگیان كوڵیوە و وتەی ئێرانیان لەسەر زمان كڵپەی كردووە, بۆ كوێ بڕۆن؟ ڕوو لە كوێ وەردەگێڕن؟ هەرچەندە براكانیان "ئێرانی" نامیهرەبان بوون!
یەكەم: ئێستە كوردەكان كە دەیانەوێ مافی خۆیان وەربگرن تا شێتە تاوانكارەكان جارێكی تر منداڵەكانیان لە هەڵەبجە, ئەنفال و شنگال لە خاك و خوێن وەرنەدەن، چاوی هاوكارییان لە كێیە ئەگەر توركیا و سووریا لە سەربەستیی كورد دەترسن، لێگەڕێ با بترسن، بەڵام من لقە هاوخوێنەكەم جێ ناهێڵم.
عێراق هیچ كات دەوڵەتێكی نیشتمانی نەبووە. سنوورەكانی ئیستیعمارین و پێكهاتەی دانیشتووانی دەستكردە. نەك كورد هیچ پێوەندییەكی بە عەرەبەوە نییە، بەڵكو عەرەبی سوننەش لەگەڵ عەرەبی شیعە بێگانەن. هەموو ئەو وڵاتانەی لە جەنگی جیهانیی یەكەم بە پینە و پەڕۆ پێكەوە لكاون, وەك یوگوسڵاڤیا و چیكوسلوڤاكیا, هەڵوەشانەوە و هەر نەتەوەیەك مافی خۆی وەرگرت. كەواتە چارەنووسی عێراقیش هەروا دەبێ.
دووەم: كاتێك نەتەوەیەكی بڵاو و سەرگەردان ئارام دەبێتەوە كە لە گۆشەیەكی دنیادا وڵاتێكی تایبەت بە خۆی هەبێت. فەلسەفەی بەنی ئیسرائیل لە دیدی رۆژئاواییەكانیش هەر ئەوەبوو و گوتیان تا "ئیسرائیلییەكان" وڵاتێكیی تایبەت بە خۆیان نەبێ ئارام نابن. ئێستە یەهودی گەلێك هەن كە لە دەوڵەتی ئیسرائیل بێزارن، بەڵام هەڵوەشانەوەی ئیسرائیلیان ناوێ، چونكە ئەگەر وا بێ مۆتەكەی هۆلۆكۆست خەویان لێ دەبڕێت.
سێیەم: بەرژەوەندییەكانی ئێران وا حوكم دەكات عێراق خاوەنی دەوڵەتێكی ناوەندیی بەهێز نەبێت بۆیە نامەركەزیی بوون و لێكپچڕانی زیاتری عێراق لە بەرژەوەندی ئێران دەبێت. دەوڵەتە ناوەندییەكانی عێراق جگە لە توندڕۆیی بەهیچ ئامرازێكی تر ناتوانن ئەم پێكهاتە ناكۆكە ڕابگرن. مێژووی 100 ساڵی دواییش دەریخستووە كە هەركات دەوڵەتێكی بەهێز لە بەغدا پێك هاتبێت، جەنگ و ددانی نیشانی ئێران داوە. دەبێ ئەوەش بڵێم ئەوەی ئێستە لە بەغدا لە ئارادایە، نابێت بە پێوەری بڕیاردان، بەڵكو رێسای جیۆستراتیجی دیاریكەرە نەك هەڵچوون و گۆڕانكارییە كاتییەكان.
بە باوەڕی من دەوڵەتی كوردستان بە ناوەندیی هەولێر هیچ كات لە دژی ئێران شمشێر هەڵناكێشێت و دۆستایەتی ئەوان لەگەڵ دوژمنانی ئێمە لەوانەش ئیسرائیل لە زیانی ئێران پەرە ناسێنێ. هەموو تایبەتمەندییە فەرهەنگی, كۆمەڵایەتی و سیاسییەكانی ناوچەكە دەبێتە هۆی ئەوەی من باسی ئەگەری لە دایكبوونی ئێرانی دووەم بكەم. خوا بكات بەم شێوەیە شكڵ بگرێت و هیچ كات خاكی خۆیان نەدەنە دەست دوژمنانی ئێران. هەڵبەت ئەوان "كورد" ڕەفتاری ئێستەی ئێمە "ئێران" لە زەینی مێژوویی خۆیان هەڵدەگرن. ئەوان دەبێ بزانن ئێمە لە هەموو جێیەك پشتیوانی ئەوان دەبین. ئێمە هەرگیز وەك ئەوانەی كە نەنگی جینۆسایدیان بە ناوچاوانەوە لكاوە ناچینە شەڕی كوردەكان، بەڵكو بە دەنگی دەفی ئەوان "كورد" تا بەیانی بۆ سەربەخۆیی سەما دەكەین.
دەبێ بە خوشك و برایانی كوردم بڵێم كوردستان لە برایانت دڵگران مەبە. چونكە هەندێك لە مانە "ئێرانییەكان" تووشی لێكدانەوەی هەڵە بوون و بە زوویی دۆست و دوژمنی خۆیان دەناسن و باوەشی خۆیان بۆ تۆ دەكەنەوە. كاتێك ناپاكی و فێڵەكانیان كە بەشێكن لە بوونی اشدا كفر و نفاق "مەبەستی عەرەبەكانە" ئاشكرا بوو، ئەوانیش "ئێرانییەكان" تێدەگەن. بەداخەوە تێگەیشتنی ڕاستییە دیارەكان هەندێ جار درەنگ دەردەكەون.
ئەی كوردستانی سەربەخۆ چەندە من پێویستیم بە تۆ بوو. من خوشك یان برایەكم لەم ناوچە پڕ لە ئاژاوەیە نییە. بە دروستبوونی تۆ ئیتر كەس لە نەورۆزی ئێمە ناترسێ. ئیتر كەس ئێمە بە مەجووس نازانێ. ئیتر ئێران تەنیا نییە. من و تۆ هەمان ئێرانی خاوەن سیمبولی ڕوون و ئاگرینین كە دوای سەدان ساڵ و دەورە وەك "چیای" دەماوەند بە سەربڵندی وەستاوین.
پێویستە بگوترێت نووسینەكەی دكتۆر ئەحمەد نەقیبزادە رەخنە و لێكدانەوەی جیاوازی لێ كەوتووەتەوە و هەندێكیش راستەوخۆ رەخنەكەیان ئاراستەی ئەو مامۆستایەی زانكۆی تاران كردووە. ئەو لە وەڵامی رەخنە و بۆچوونەكاندا دەڵێت خەڵك بە جۆرێك رەخنەیان لە وتارەكەم گرتووە وەك ئەوەی باسی سەربەخۆیی كوردستانی ئێرانم كردبێت، هەموو قسەكانی من ئەوەیە با بێین و برایانە یارمەتی كوردی عێراق بدەین و لە روانگەیەكی تەناهییەوە سەیری پرسەكە نەكرێت. پێویستە پێتان بڵێم زۆر لە پسپۆڕانی سیاسی ئێران لەوانەش دكتۆر باوەند وەك من بیر دەكەنەوە، بەڵام لەو كەشە ئاڵۆز و گوماناوییەدا پێیان باش بووە بێدەنگیی هەڵبژێرن. ئازیزان تەنیا بە پاڵپشتی و خۆشویستنی كورد دەتوانین ئەوان لە پاڵ خۆماندا بهێڵینەوە، بەڵام بەو روانگە دوژمنكارییانە و تەناهییەی بەرامبەر بە كورد دەكرێت، پێم ناڵێن چ چاوەڕوانییەكتان لە كورد هەیە؟.