بەشی دووەم
مامۆستا عهباسی حەقیقی لە درێژەی گێڕانەوەکەیدا، کە خۆنووسی کردووە و خۆی لەسەر داوای مامۆستا هێمن موکریانی نووسیوەتەوە: ناوم عەباسە، نازناو و شۆرەتم حەقیقییە، کوڕی عەلی پاشا کوڕی برایم ئاغای تاڵاو، کوڕی شێخ ئاغا، کوڕی بەیرەم ئاغای باپیرە گەورەی عێلی دێبوکریم. دانیشتووی شاری بۆکانم و لە ساڵی ١٢٨١ی هەتاوی لە دێی مەرجان ئاوای دەشتی حاجی حەسەن ناوچەی مەهاباد هاتوومەتە دنیا.
دایکم ناوی زارا بووە، وەختێک منی بووە، تەڕایی لە مەمکیدا نەبووە و ئەمن بەشیری دایەنێک، کە ناوی شەوکەت بووە، فرچکم گرتووە. بابم بە سەواد و ئەهلئ عیرفان بووە، دایکم نەیخوێندووە. بەڵام بەقەد خوێندەوارێکی دەزانی، چونکە لە ماڵە بابی و لە ماڵە بابیشم لەگەڵ خوێندەواران ژیابوو. چەند ساڵێک پێش شەڕی یەکەمی جیهانی، بەهۆی دوژمنایەتی عەشیرەیی، منیش لەگەڵ هۆز و عەشیرەی خۆم پەڕیوەی هەندەران بووم، کە چۆنییەتییەکەی لێرەدا، شیاوی باس نییە.
لەو ئال و گۆڕەدا ماڵی ئێمە دەچێتە مەڕخوزی ناوچەی سەقز، منیان لەو گوندە ناردە قوتابخانە لای مەلا قادر ناوێکی ئیفلیج کە بە داشقەی دەستی دەیان هێنا حوجرە و دەیان بردەوە ماڵی. لە یەکەمەوە ٢٩ پیتی فێر کردم و چەندان کتێب و نامیلکەی پێ خوێندم، زۆربەی شیعری فارسیم لەبەر کردن. لەو سەروبەندەدا ئاوری شەڕی جیهانی گەیشتە ئێران و لەشکری تورکیا و ڕووسیا وڵاتی ئێمەیان کردە شەڕگە. ئێمەیش بازرە بووین و چووینە مەڵبەندی وڵاتی سلێمانی، لەو ماوانەدا، کە لەبیرم نەماوە چەندی خایاند، خوێندنم پەکی کەوت.
پاش ماوەیەک گەڕاینەوە ولاتی خۆمان و ئەوجار لە خزمەتی بابم دەستم بە خوێندن کرد. بوستان و گوڵستان و کیمیای بەختەوەریم لەلای باوکم خوێند، دیسان چەرخ سووڕا و سووڕیکی دیکەیشی بە ئێمە دا، ڕسق و نسیبمان لە وڵاتی باوباپیر هەڵکەنرا، لە کۆکە و قەرەداغی ناوچەی مهاباد گیرساینەوە، لە قەرەداغ بابم ئەمری خودای کرد و منی بێ باب و مامۆستا بەجێهێشت.
من مابوومەوە و بۆ دەربازبوونم لەو خەمانە و ڕزگار بوونم لە دەردی تەنیایی و هەتیوی، پەنام بردە بەر کتێبان، ژیانم بردە سەر...
بەشێک لە چوارینەکانی حەقیقی:
کەوتم دەستم شکا و بە عەمەل ڕۆیی حوکمی چاو
باوم نەماوە باوە، بە فوو بەندە عومری ماو
تەنیا لە من کراوە دەڵیی تووکی شۆرەتی
ئیستا بە چاوی کوێرەوە دەگرم دەسی شکاو
هەی بێنە شەراب و کاسەکەی لی پڕ کەن
زانیوتە چییە، تێی کەن و خۆی لێ مڕ کەن
هێندێک توڵخە و ترێ ڕەشە و کەرخنکێن
شێلاویە بە پێخواسی جوێکی تڕکەن!
بڕوانە سەر و سەکوت و دەم و لەوسی مەس
لاکەی سەری دێ، بۆگەنە، عومری سەگی هەس
مەیخانەچی وەک چوو خمی لێ شیواوە
مەی تێکەر و مەس دەبێتە هەر کەس هەر کەس!
چایچی وەرە چای تازە دەمم بۆ بێنە
دەم خونچە گولم دەمی دەمم بۆ بێنە
گەر شێخ و مەلا بە سێو و هەڵخەڵەتان
من شێتی شەمامەتم، مەمم بۆ بێنە
چاومەستە بەیانە ڕاپەڕە هەستە لە خەو
بۆم لادە لەسەر ڕوومەتی ڕۆژ پەرچەمی شەو
چای دەم بنێ دەمم دوو لێوی قەندت
گوێ هەڵخە لە دەنگی بولبول و قاسپەی کەو
چایچی وەرە پەنجە و فینجانی بلوور
چای تێکە، نە ڕەش بێت و نە زەرد، خالس سوور
شیرین کە، دەمم بنێ دەمم، قەندی دەم
نەشئەم کە بە یەک چای دوو چاوی مەخموورە
چایچی وەرە چای تێکە، نەوێژی چای چی؟
باسی کەر و گا بەسیە، کەری چی گای چی؟
کەللەی دەهەزار قەیسەر و دارا بووە خاک
خۆڵت وەسەری، قەیسەری چی و دارای چی؟
چایچی ڕەمەزانە، ویشکە سۆفی گێژن
چا خواردنەوەم دەگاتە سێسەد ئێژن
سی ڕۆژە لەبۆم تێکە ژەمێ سێ چایی
با سیشی قەرز بێ تاکوو ڕۆژی جێژن
بۆم پڕکە سەماوەرێ لە ئاوی سیروان
بۆم بێنە لە چای ئاخپەڕ و قەندی شیروان
تاق لێ مەدە دیواتە تاقی کیسرا ڕووخا
ئەو عومرە وەفای نییە نەما نۆشیروان
دنیا کە تیا ژیانی شێو و وەردە
هەم شیرن و تاڵە، هەم شیفا هەم دەردە
داخۆ چییە چاندووتە چ دەدروویەوە لێی
داخۆ چ دەبێ بەرهەمی ئەو شێوەردە
دنیا کە تیامانی کش و ماتێکە
سەد ساڵی ئەگەر تیا بژی ساتێکە
ڕابردوو نەما، نەهاتوو نازانی چییە
ئەو هاتن و چوونە هەر یەک ئافاتێکە
بارام کە بەور سڵ بوو لە شوێنی گۆڕی
چەرخێکی فەلەک نە شان نە شوێنی گۆڕی
لەو ڕۆژەوە نیشتە سەرملی بەوری ئەجەل
نە شوێنی لە بارامە، نە شوێنی گۆڕی
حومرێکی ئەمانەتی بە خۆڕایی چوو
فایدەی چی پەشیمانی پەککوو پەککوو
بۆ کوێ دەچی بۆ هاتی، ئەرێ چت بە چ کرد؟
نەقدێ بوو لە دەس دەرچوو، بە هیچی یاهوو
خۆت باخەبەری لە کردەوە و ئاکارم
زۆر نامە سیام، خراپە کار و بارم
غەیری کەرەمت هومێدی دیکەم نییە
ناگاتە کەسی دی غەیری تۆ هاوارم
سەد خۆزگە دەمێکی تۆوی گەنمی دەڕوا
باپیرە بە شەیتانی نەبووبا بڕوا
لەوساوە مناڵی داکەوا وبابەدەمێ
ڕۆژی لە شەوی ڕەشتر هەر دێ و دەڕوا
سەرچاوە/ دیوانی حەقیقی، عەباس حەقیقی، یەکەم چاپ، ئینتیشارات سڵاعەدین ئەیوبی.