تەواو بە هاوشێوەی بەر لە رووخاندنی سەدام حوسێن لە عێراق رووی دا لە 2003، كاتێك دەنگی ناڕەزایی و تۆمەتباركردنی نێودەوڵەتی بەرز بووەوە و ئەوان داوای پاككردنەوەی عێراقیان دەكرد لە چەكی نائاسایی كە ئەو كات بە (چەكی كۆمەڵكوژ) ناسرا.
ئەمڕۆیش لە دوای نزیكەی 15 ساڵ هەمان سیناریۆ وا خەریكە لە سووریا لەدژی بەشار ئەسەدی سەرۆكی سووریا دووبارە دەبێتەوە، ئەگەرچی بە بنەما و فەرمانڕەوای نوێوە، بەڵام بە هەمان بیركردنەوە.
دوای چەند دانیشتنێكی ئەنجوومەنی ئاسایش وڵاتانی رۆژئاوا و لە سەروویانەوە ئەمەریكا پاساوی چەند جارە بەكارهێنانی چەكی كیمیایی رادەگەیەنن كە لە لایەن كۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە قەدەغەكراوە، كە لە یەكەم هەفتەی ئەم مانگە شوێنەوارەكەی بە روونی لەسەر خەڵكی شاری دۆما بەدیار كەوت.
لەو بارەیشەوە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمەریكا بڕیاری خۆی دا بە پێویستی سزادانی رژێمی سووریا بەهۆی بەكارهێنانی چەكێكی قەدەغەكراو، بەڵام ئەوجارەیان وەك ئەوەی پارساڵ بە كتوپڕی نا كاتێك مووشەكبارانی بنكەی ئاسمانی شوعێراتی كرد بە ژمارەیك مووشەكی تۆماهۆك لە دەریاوە.
ئەمڕۆ ترەمپ دەستی كردووە بە جولاندنەوەی كەشتیگەلی دەریاییەكەی بەرەوە دەریای ناوەڕاست كە بەهێزترینە لە دنیادا، جیا لە هاتنەپاڵی یەكەی تری دەریاوانی لە ئەوروپاوە و لە سەروویانەوەیش لە ئەڵمانیا كە ئەوەیش مانای ئەوەیە ئێمە لەبەردەم هێرشێكی ئاسایی نین بۆ نینۆككردن، بەڵكو رەنگە بەرەو بۆردومانێكی سەختی دەوڵەتێكی شەڕانگێز درێژ بێتەوە و بەئەنجامی پێشبینی نەكراو بگات، ئەگەر رووسیا بیر لە بەرهەڵستكردت یان پاڵپشتیكردنی ئەسەد بكاتەوە.
ئێستە رووسیا لەو قۆناغە مێژووییەدا خۆی بۆ خراپتر ئامادە دەكات، لەو كاتەی دەستی كردووە بە سازدانی هێزەكانی و بەرزكردنەوەی ئاستی ئامادەیی كەشتیگەلی لە دەریای سپی بۆ دۆخی نائاسایی و مانۆری سەربازی دەكات كە توانای سیستەمەكانی بەرگری ئاسمانییەكەی تاقی دەكاتەوە لەوانەیش سیستەمی مووشەكی (ئێس-400)، بەڵام ئەگەر ئەمەریكاییەكان هێرشەكەیان ئەنجام دا چی دەبێت؟.
پێ دەچێت بژارەكانی بەردەم ڤلادیمێر پووتین، سەرۆكی رووسیا كەم بێت، چونكە ئەو لە سووریا هێز و بنكەی سەربازی هەیە، بەڵام جبەخانەكانی لەو وڵاتەدا لە رووی كاریگەرییەوە سنووردارن ئەگەر لەگەڵ هی ئەمەریكا بەراورد بكرێت، جیا لەوەیش ئەو هێزەكانی لە سووریا بۆ پتەوكردنی دەسەڵات و دەستكەوتەكانی بەكار دەهێنا نەوەك بۆ چوونە ناو رووبەڕووبوونەوەیەكی سەربازییانە لەگەڵ رۆژئاوا، ئەگەر ئەوەیش روو بدات ئەوە گۆڕەپانی پووتین بۆ ئەو كارە سووریا نییە.
سەبارەت بە ئەمەریكاییەكانەوە جەنگەكە دەستی پێ كردووە، كاتێك ترەمپ لەگەڵ گەورە جەنەراڵەكانی كۆ دەبێتەوە، بەبۆچوونی زۆرێك رەنگە پەرەسەندنی دۆخەكە لە بەرژەوەندی كەسیی ترەمپ بێت، چونكە ئەو پیاوە بە چەندان ئابڕووچوونەوە دەورە دراوە و رۆبەرت مۆڵەری لێكۆڵەر بەدواداچوون بۆ كێشەیەكی گەورە لە ئەمەریكا سەبارەت بە دەستوەردانی رووسیا لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئەمەریكا دەكات.
جیا لەوەیش هەر سەرۆكێكی ئەمەریكا جەنگێك بكات لەچاوی ئەمەریكایەكان دەبێتە پاڵەوان، بەتایبەتی لای بژارەیەكی سیاسی و سەربازی كە وای دەبینن پووتین زۆر سووكایەتی بە واشنتن و رۆژئاوا كردووە زیاتر لە پێویست لەوەتەی دەستی خستووەتە ناو سووریا و ئۆكراینا و وەڵام نەدانەوەی گونجاوی ئەمەریكا بۆی وای كردووە كە سوكایەتی بە هەموو سەربازگەی رۆژئاوا بكات.
بۆیە ئێمە لەبەردەم دیمەنێكین كە سەرەتای حەنگەكانی جیهانیمان بەیاد دێنێتەوە و زەرمەندیش تەنیا وڵاتێك یان ئەمەریكا نییە، بۆیە ئەمەریكا هەوڵی بەشداری پێكردنی سەربازییانەی بەریتانیا و فڕەنسا دەدات.
ئەوەی ئەو قسانە دووپات دەكاتەوە ئەوەیە كە ئیمانوێل ماكڕۆن سەرۆكی فڕەنسا و هاوتا ئەمەریكاییەكەی دوو جار لە ماوەی 24 سەعات قسەیان كردووە، كە ئەوەیش شتێكی دەگمەنە لە نێوان سەرۆكەكان و روو نادات مەگەر پرسێكی گەورە لەئارادا بێت.
كەسانێكی تر دەڵێن كە ئامانجی ئەو گورزە رەنگە شكاندنی پشتی رژێمی سووریا و لەناوبردنی بوونی ئێران لە سووریا بێ بەیەكەوە، واتە پەكخستنی جموجۆڵەكانی رژێمی سووریا بەبێ گەیشتن بە قۆناغی رووخاندنی، جیا لەوەیش لایەنی رووسیایش سووكایەتی پێ دەكرێتەوە، چونكە سەرەڕای بوونی هێزەكانی لە سووریا، ئەو ناتوانێت رووبەڕووی تەنیا مووشەكێیش ببێتەوە كە بەسەر بنكەی سەربازی حمیمیم تێپەڕ دەبێت، كە ئەگەر بیكات ئەوە دەبێتە لایەنی دەستپێشخەری جەنگ و دەبێت لێكەوتەكانی بگرێتە ئەستۆ.
رەنگە رووسیا وەڵامی هەر هێرشێكی ئەمەریكا و رۆژئاوا بداتەوە كە وریایی دا بەوەی نایەڵێت ئەوەی لە 2003 لە عێراق رووی دا لە سووریا دووبارە بێتەوە، رەنگە ئەو لە رێگەی لایەنگرەكانی لە گرووپە چەكدارەكانی سەر بە ئێران ئەو كارە بكات، ئەگەرچی كەسانێك پێیان وایە كە پووتین كەسێكە ئەگەر بكرێتە ئامانج پاشەكشە دەكات، جیا لەوەیش رەنگە ئەمەریكا و رۆژئاوا بگەنە هاوئاهەنگی بۆ نەكردنە ئامانجی هێزەكانی رووسیا لە هەر هێرشێك بۆ سەر سووریا.
رەنگە لە كاریگەرییەكانی ئەو لەشكركێشییەی ئەمەریكا و رۆژئاوا بۆ سەر سووریا نەخشەی فەرمانڕەوایی لە عێراق و سووریا و لبنان و میسر كاری تێ بكرێت، لەوانە نەخشەی فەرمانڕەوایی لە لبنان كە بەویستی رۆژئاوا بێتە داڕشتنەوە، جیا لە گۆڕینی حیساباتی رژێمی میسری كە باش دەزانێت كە ئاسایشی نەتەوەییەكەی لە سووریاوە دەست پێ دەكات و هەر هەژانێكی سیاسی و سەربازی لەوێ زیانی گەورە بە قاهیرە دەگات.