سەرەڕای سوپرایزەكانی هەڵبژاردنی عێراق كە دوو لایەنی بەهێز و پشتبەستووی بە چەك، هاوكات نەیاری سیاسی بەهۆی جیاوازی ریشەیی لە بیركردنەوە و ئایدۆلۆژیەت سەرخست كە تەواو جیاوازن لە رووی سیاسەت و تێڕوانین بۆ دوارۆژی عێراق، بەڵام عێراقییەكان بۆچی دەنگیان بەو هێزە چەكدارانە دا كە ئەوپەڕی راستتڕۆیی ئاینی لە عێراق بەرجەستە دەكەن و دەنگیان بە لایەنی تر نەدا كە باوەڕیان بەو پرسە نییە؟. لەو قەناعەتەوە كە سەرانی هەردوو لایەنی (سائیروون) و (فەتح) دركی پێ دەكەن، ئەوان ئێستە هەوڵەكانی خۆیان بۆ خستنەڕووی كاندی خۆیان بۆ سەرۆكایەتی وەزیران چڕ كردووەتەوە.
(سائیروون) و (فەتح) دەگەن بە رێككەوتن؟
سەختە، بەڵام ئەستەم نییە كە دوو لیستەكە لەگەڵ یەكتر رێك بكەون بۆ پێكهێنانی حكوومەتی نوێی عێراق، لەبەر ئەم هۆكارانە:
یەكەم/ پێویستە یەكێكیان بۆ ئەوەی تریان دەستبەرداری بكات بۆ ئەوەی پۆستی سەرۆك وەزیران وەربگرێت، كە ئەوەش لەلایەن هەردووكیان رەتكراوەیە.
دووەم/ ناتوانرێت دیدی سیاسییانەی ئەوان یەك بخرێت و ئەگەر لەسەر پرسەكانی ناوخۆییش رێك بكەون، ئەوە ئەستەمە لەسەر دیدێكی سیاسیی دەرەكی رێك بكەون و ئەوەش بەرەو رووخانی بەپەلەی حكوومەتەكەیان دەبات یان بەتوندی بەریەك دەكەون.
سێیەم/ رێككەوتننەكەیان رەزامەندی ناوخۆیی و دەرەكی لەسەر نادرێت، چونكە نەجەف و وڵاتانی ناوچەكە و زلهێزەكان هەریەكەیان دیدی سیاسییانەی خۆیان هەیە، بۆیە دانەدەستی دەسەڵات بۆ ئەو دوولایەنە كە هێزی چەكداریان هەیە هەمووان هەست بە مەترسی دەكەن، چونكە هەر سەرۆك وەزیرانێك پشت بە هێزێكی بەدەر لە سوپای دەوڵەت ببەستێت وا دەكات كە لەكاتی تەنگانە پەنای بۆ ببات، جیا لەوە گرووپە چەكدارەكانیش پەنا بۆ ئەو سەرۆك وەزیرانە دەبەن بۆ پشتئەستووربوونیان.
بۆیە ئەو دوو لیستە سەختە بەیەكەوە بگەن بە رێككەوتن بۆ پێكهێنانی حكوومەت، هەر بۆیەش ئەگەری نزیكتر بۆ راستی كاندیدكردنی كەسایەتییەكە كە لەلایەن هەردووكیان قبووڵكراو بێت، هاوكات لەلایەن نەجەف و پایەتەختەكانی دەوروبەر و دنیا قبووڵ بكرێت و لێرەشەوە هەر دوو ئەگەر هەیە:
یەكەم/ هەردوولا لەسەر كەسایەتییەكی نوێ بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران رێك بكەون كە كەسێكی تاقی نەكراوە و لاواز بێت و هەموو ئەوانە جێبەجێ بكات كە داوای لێ دەكەن بەبێ ئەوەی دید و كەسایەتی سیاسی خۆی هەبێت، كە ئەوەش سەختە و رەنگە رێككەوتننیان هەرەس بێنێت.
دووەم/ هەردوولا لەسەر كەسایەتییەكی هاوسەنگ رێك بكەون كە خاوەن ئەزموون بێت لە بەڕێوەبردن و راگرتنی هاوسەنگی ناوخۆیی و دەرەكی و لای ناوخۆ و دەرەوە قبووڵكراو بێت و خاوەن كەسایەتییەكی سیاسی و ماناكی بێت كە ئەوەش ناكرێت لە حەیدەر عەبادی زیاتر بێت، بەتایبەتی كاتێك ئەو ئێستە یەكێكە لە براوەكان.
بۆیە هیچ یەكێك لە كاندیدەكان ناتوانێت هاوسەنگی پێویست دروست بكات وەك ئەوەی عەبادی لە نێوان رەوتی سەدر و حەشدی شەعبی دروستی كرد پێشتر و ئێستا و بۆ داهاتووش، بۆیە ئەو ئەنجامەی ئێستای هەڵبژاردنەكان دەری دەخەن كە عێراق پێویستی بە رەوتی كاری عەبادی هەیە زیاتر لە پێشتر.
بۆیە ناكرێت سائیروون هاوپەیمانی بكات و لیستەكەی عەبادی فەرامۆش بكات، هاوكات ناشكرێت (فەتح) ئەوە بكات، كاتێك سەدر متمانەهەبوونی خۆی بە عەبادی دووپات كردەوە و ئێرانیش بە هەمان شێوەی، بۆیە دۆخەكە لە چاوەڕوانی هەڵوێستی نەجەف ماوەتەوە، بەڵام پرسیارە گرنگەكە دەكرێت ئایا لە دوای ئەو ئەنجامانەی هەڵبژاردن عەبادی چۆن لە نێوان هەردوو لیستەكە مەلە دەكات؟.
لەو كاتەی راپۆرتی تر باس لە تەقینەوەی دۆخی سیاسی عێراق دەكەن ئەگەر ئەو رێككەوتننە نەكرێت، كاتێك راپۆرتێكی ئێرانی كە ئاژانسی (تەسنیم) بڵاوی كردووەتەوە باسی ئەوە دەكات كە رەوتی سەدر مافی پێكهێنانی حكوومەتی نوێی عێراقی نییە، چونكە مەرج نییە لیستی براوەی هەڵبژاردن حكوومەت پێك بێنێت، هاوكات چەند سیناریۆیەكی خستە روو بۆ پێكهێنانی حكوومەت لە رێگەی لیستەكانی (فەتح) و (نەسڕ) و (دەوڵەتی یاسا) و ئەوەی بەنزیكتر دانا.
راپۆرتەكەی (تەسنیم) وای دەبینێت كە پێویستە تێبینی ئەوە بكرێت كە لە 2010 رووی دا كاتێك لیستەكەی ئەیاد عەلاوی زیاترین دەنگی بەدەست هێنا، بەڵام هاوپەیمانی شیعە لە رێگەی پێكهێنانی گەورەترین بارستەی پەرلەمان حكوومەتیان پێك هێنا.
بەپێی راپۆرتەكە زۆرێك لە شرۆڤەكارانی سیاسی وای دەبینن كە وەرگرتنەوەی پۆستی سەرۆك وەزیرانی لەلایەن حەیدەر عەبادی بۆ ئەو قۆناغەش جێگیر كراوە، بەڵام كۆمەڵگەی عێراق كە كۆمەڵگەیەكی ئاڵۆزە و ناتوانرێت بەئاسانی پێشبینی داهاتووە سیاسییەكەی بكرێت، وەك پێشتر رووی دا بەوەی زۆرێك دەیانگوت كە نووری مالیكی بۆ سێیەم خول دەبێتەوە سەرۆك وەزیران، بەڵام لە دوا ساتەكاندا ناوی حەیدەر عەبادی بۆ وەرگرتنی پۆستەكە خرایە روو و بەكردەنی حكوومەتی پێك هێنا.