هەجین ئەو شارە مێژوویییەی مەسیحییەكان كە بوونی ئاو ئاوەدانی كردووەتەوە، بووەتە دوا مەنزڵگەی مەترسیدارترین چەكدارانی داعش و دوا تەقەی بەرگری لێ دەكەن. هەسەدە هێرشەكانی چڕ كردووەتەوە و بەرپرسێكی ئەو هێزەش دەڵێ هەوڵەكان بۆ چوونە ژوورەوە بەردەوامی هەیە.
كۆتایی مانگی ئایاری رابردوو، هەسەدە ئۆپراسیۆنێكی بۆ سەر دوا ناوچەی ژێر دەسەڵاتی داعش لە پارێزگای دێرزوور لە ناوچەی بوكەمال و شارەدێی هەجین لە رۆژئاوای رووباری فوڕات دەست پێ كرد.
راگەیاندنی ئۆپراسیۆنەكە دوای ئەوە دێت هەسەدە دەستی گرت بەسەر گوندی باغوزی سەر سنووری نێوان سووریا و عێراق، بەرپرسانی ئەو هێزەش دەڵێن ئۆپراسیۆنەكە بە پاڵپشتی ئاسمانی ئەمەریكا و فڕەنسییەكان و بە هاوئاهەنگییە لەگەڵ سوپای عێراق و رژێمی بەشار ئەسەد بۆ ئەوەی چەكدارانی داعش نەتوانن دزە بكەن بۆ سنووری عێراق.
چەند سەرچاوەیەكی میدیایی نزیك لە ئۆپڕاسیۆنەكە ئاشكرای دەكەن هەسەدە لە سێ لاوە هێرش دەكاتە سەر چەكدارانی داعش لە هەجین كە گەورەترین و دواهەمین شارەدێی دەستی داعشە لە رۆژهەڵاتی فوڕات.
رۆژنامەی "
حەیات" لە زاری بەرپرسانی هەسەدە بڵاوی كردووەتەوە، ئەو هێزە هەموو هەوڵێك دەدات بۆ چوونە ناوەوەی شارەكە كە فڕۆكەی هاوپەیمانانیش پشتگیرییان دەكەن.
سەركردەی ئەنجوومەنی سەربازی دێرزوور دەڵێ ئۆپراسیۆنە سەربازییەكە بە ئاراستەی هەجین دەستی پێ كردووە كە لە ژێر دەسەڵاتی داعشدایە، ئەمەش دوای ئەوەی هەسەدە توانی گوندی باغوزی سەر سنووری نێوان سووریا و عێراق ئازاد بكات.
زیاتر گوتی "ئەنجوومەن ئێستە سەرقاڵی پاككردنەوەی باغوزە لە مین و بۆمبی چێنراوی داعش".
داعش لە سەرەتای ساڵی 2014، توانی شارەدێی هەجین داگیر بكات، دوای ئەوەی گرووپێك لە چەكدارانی ئۆپۆزسیۆنی ئەو شارە بەیعەتیان بە داعش دا، لەو كاتەی داعش یەك بە یەك دەڤەرەكانی پارێزگای دێرزووری داگیر دەكرد.
هەجین لە رووی جیۆگرافییەوە
لە رووی جیۆگرافییەوە، ئەو شارۆكەیەی دەكەوێتە لای چەپی رووباری فوڕات، 110 كیلۆمەتر لە رۆژهەڵاتی دێرزوور دوورە و 35 كیلۆمەتریش لە شارۆكەی بوكەمال دوورە.
جگە لە ناوچە بیابانەكانی، رووبەری شارەدێیەكە 250 كیلۆمەتر چوارگۆشەیە، زۆرینەی رووبەرەكەی لەلایەن خەڵكەكەیەوە كشتوكاڵی لەسەر دەكرێت.
لەو كاتەی هەسەدە ئۆپراسیۆنی ئازادكرنی هەجینی راگەیاندووە زیاتر لە 50 كیلۆمەتری دەست بەسەردا گرتووە، ئەحمەد جدیان قایمقامی شارۆكەكە بۆ "حەیات" قسەی كردووە، دەڵێ هاوئاهەنگی لە نێوان رژێمی سووریا و سوپای عێراقی هەیە بۆ بڕینی گەیشتنی یارمەتی بۆ داعش لە هەجین و دێرزوور.
گوتی "سوپای سووریا سنووری لەگەڵ عێراق كۆنتڕۆڵ كردووە كە لەوبەر عێراقەوە شارەدێی رمانە هەیە لە سنووری شارۆكەی قائیمی رۆژئاوای ئەنبار، بۆیە ئێستە داعش ناتوانێت دزە بكاتە ناو خاكی عێراق".
هەجین، رووبەرەكەی بە ناوچە بیابانەكانەوە هەزار و 250 كیلۆمەتر چوارگۆشەیە، 172 مەتر لەسەر ئاستی دەریا بەرزە، لە رێی پردی حافز ئەسەد بە شارۆكەی بوكەمال بەستراوەتەوە.
ناوی هەجین لە رووی مێژوویییەوە دەگەڕێتەوە بۆ هاتنی سوپای ئیبڵ كە زۆر بەخێرایی هاتوون و ماوەیەك لەو ناوچەیە جێگیر بوونە، ئیتر ئەو ناوچەیە ناوی لێ نرا خەڵكی هەجین.
لە هەجین پێنج گەڕەكی سەرەكی هەیە ئەوانیش گەڕەكی رۆژهەڵات، رۆژئاوا، ناوەڕاست، ئەبو حەسەن و گوندی بەحرە، ژمارەی دانیشتووانی 37 هەزار و 935 كەسە، بەڵام كۆی گشتی دانیشتووانی شارۆكەكە بە شارەدێ و گوندەكانی دەوروبەری دەگاتە 97 هەزار 870 كەس بەپێی دوا ئاماری 2004.
زۆرینەی دانیشتووانەكەی سەرقاڵی كشتوكاڵن وەك گەنم و جۆ و لۆكە و سەوزایی و زەیتوون و .. جگە لەمە مەڕوماڵاتیش بەخێو دەكەن. تیرەی عوبێد یەكێكە لە گەورەترین تیرەكانی دانیشتووی هەجین كە 60%ی دانیشتووانەكەی پێكدەهێنن، لە بنەڕەتدا لە شارۆكەی حەویجەی باشووری موسڵ كاتی كۆچیان كردووە بەهۆی ناكۆكی نێوان ئامۆزاكان، ئەوانیش لە هەجین دابەشی سەر چەند تیرەیەكی تر بوونە لەوانە بوخاتر 13%ی پێكدەهێنن، دمیم 17% و چەند تیرەیەكی تریش، جگە لە عەرەب، ئەوا كورد و توركمانیش لە شارۆكەكە هەن كە 3%ی دانیشتووانەكەی پێكدەهێنن.
لە رووی مێژوویییەوە، هەجین هەمیشە ناوچەیەكی چۆڵەوانی بووە و پڕ بووە لە گیانداری كێوی تا ساڵی 265ی زاین، بوونی زۆری ئاو و دار و سەوزایی لەو ناوچەیە سەرەكیترین هۆكاری ئاوەدانكردنەوەی ناوچەكە بووە.
ئەگەرچی هەوڵەكان بەردەوامە بۆ لەناوبردنی داعش لە دوا مەنزڵگەیدا لەلایەن هێزەكانی هەسەدە، بەڵام ناوەندەكانی لێكۆڵینەوەی تەناهی وەك ستراتفۆڕ و راند و پەیمانگەی جەنگی ئەمەریكی كۆكن لەسەر ئەوەی ئەو دۆخەی ئێستە گرووپە تیرۆریستییەكان تێیدا دەژین دەركەوتنەوەی نەوەی نوێی تیرۆریستان دەبێت بۆ سەركردایەتیی قۆناغەكە، بەڵام بە بەهێزترەوە دەردەكەونەوە.
مستەفا زەهران لێكۆڵەری بواری تەناهی لە دوا لێكۆڵینەوەی بە ناوی "داعشی داهاتوو بە كۆپییە نوێیەكەی زۆر پۆڵایینتر دەبێت" ئاماژە بە هۆكارەكانی دەركەوتنەوەی كۆپییە نوێیەكەی داعش یان رێكخراوە ئیسلامییە توندڕۆكان دەدات، پێی وایە داعش یەكەمین ئەزموونی ئیدارەدانی دەوڵەتی بینی لە چوار ساڵی رابردوو كە بۆچوونی بۆ ئیدارەدانی دەوڵەت لە زاویەی زۆر بچووك بوو، ئەمەش هۆكاری شكستی بوو. بەڵام نەوەی نوێی داعش كە پەروەردەی دەستی سەركردەكانی پێشترن دەتوانن خۆیان لەگەڵ گۆڕانكارییەكانی كۆمەڵگە و سیاسی بگونجێنن.
"راستە داعش لە رووی جیۆگرافییەوە شكستی هێنا، بەڵام ئەمە مانای كۆتاهاتنی داعش نایەت، بەڵكو ئەوان دەیانەوێت بە شێوازێكی نوێ دەربكەنەوە كە لەگەڵ دۆخەكە بگونجێت". مستەفا وا دەڵێت. ئەوەشی خستەڕوو هۆكاری دەركەوتنی داعش لە رابردوو هێشتا لە عێراق و سووریا هەر ماوە، بەتایبەت لە عێراق، ئەویش بوونی رژێمی سەركوتكەر و نەبوونی ئارامی و ناسەقامگیری تەناهی و كۆمەڵایەتی، ئەمانە رێ خۆشكەرن بۆ دووبارە دەركەوتنەوەی داعش.
سەرچاوە/
سەوت ئومە +
مەوزوع