دەزگای رۆژنامەوانی "وشە" لە ماوەی دوو ساڵدا بە هەوڵی رۆژنامەنووسێكی خۆی توانی زۆرترین ژن لە زیندان و خانەكانی داڵدەدانی ژنان بەسەر بكاتەوە و لەپێناو تێگەیشتنێكی باشتر لە پرسی ژن، لە كتێبێكدا بڵاوی دەكاتەوە.
ئیڤان عەبدولڕەحمان ئامادەكاری كتێبەكە، لەم دیمانەیەدا وردەكاری پرۆژەكە و ئامانجەكانی دەخاتە ڕوو. هاوكات رای دەگەیەنێت كە كتێبەكە لە قۆناغی دیزایندایە و لە داهاتوویەكی نزیكدا چاپ دەكرێت و بە هەموو كتێبخانەكانی كوردستاندا بڵاو دەكرێتەوە.
ژانی ژن ئاڵۆشی پیاو چیە؟
ژانی ژن كۆی ژان و ئازارەكانی ژنانە، ئاڵۆشی پیاویش هەر ئەوەیە كە ژن دەگەیەنێت بە ڕۆژگارێك هەزاران جار مردن بە ئاوات دەخوازێت. خۆشحاڵ نیم بەوەی ناوی ژن لەگەڵ ژان دێنم، بەڵام ئەوەی لە ماوەی كاركردنم لەسەر بەشێكی زۆر كەمیی ئەو ژنانەی كە لە ئازاردا تواونەتەوە، بینیومە و بیستووە، مانایەكی تری جگە لە ژان نییە. دەمەوێ روون بێ مەبەستم لە ژان ژانی لەدایكبوون نییە، بەڵكو ژن هەزاران ژان لە دەروون و جەستەی قووڵ دەبێتەوە كە زۆر قورسترە لە ژانی منداڵبوون.
ناوی كتێبەكەم (ژانی ژن ئاڵۆشی پیاو) ئەو ناوە بێگومان گوزارشتە لە ناوەڕۆكی ئەو كەیسانەی كە لە كتێبەكەدا نووسراون و بەشێكی زۆری كەیسەكانی دیكەش كە پێشتر لە رۆژنامە و سایتی "وشە" بڵاوكراونەتەوە. چونكە ژن هەمیشە پاڵنەرێكی هەیە كە دەیگەیەنێت بەوەی چیرۆكێكی پڕ برین و ژانی هەبێت، ئەو پاڵنەرەش پیاوە لە پیاویشدا ئاڵۆشیەتی.
چۆن ئەو چیرۆكانەت كۆ كردووەتەوە و سەرەتای دەست كردنت بەم كارە چۆن بوو؟
چیرۆكی نووسینی ئەم كتێبە سەرەتا لە كەیسێكەوە دەستی پێكرد، ئەو كەیسە لەناو كتێبەكەدا نووسراوە بەناوی "شنە" ئەو كەسێكی نزیكی منە، تاڵی ئەو ژیانەی تێیدا ژیاوە و ئەو ژانانەی تا ئێستەیش لەگەڵیان شەو بە بێداری بەڕێ دەكات. منی ڕاكێشا بۆ ئەوەی بەدوای هەموو ئەو شنانەدا بگەڕێم كە لەناو چوار دیواردا دەنگیان بەهیچ كوێ ناگات، بۆیە لە یەكەم دەرفەت كە بۆم ڕەخسا كەیسەكانی ژنانم گەیاندە گوێی بیسەر لە ڕێگەی بەرنامەیەكی ڕادیۆیی، ئەمە لە سەرەتای ساڵی ٢٠١٤ ماوەی ساڵێك بەرنامەكەم بەردەوام بوو. زیاتر لە 100 كەیسم كۆكردەوە، سێ لەو كەیسانەی لەو كتێبەدا هی ئەو كاتەن و تا ئێستە لە پێوەندیدام لەگەڵیان.
لە دوای بەرنامەكە، بۆ ڕۆژنامە دەستم پێ كرد، هەندێ جاریش كەیسە تایبەتەكانم لە تیڤیەوە پیشان دەدا چونكە ئەوكات هەم كاری پەیامنێریم دەكرد هەم كەیسی ژنانیشم كۆ دەكردەوە، بەڵام كاتێك لەگەڵ "وشە" دەستم بەكار كرد ئەوكات بڕیارم دا خۆم تەرخان بكەم بۆ كەیسی ژنان، بێگومان سوپاسی دەزگای وشە و كارمەندانی دەكەم، بەڕێوەبەری ئەم دەزگایە توانی گەورەیی ئەو توانایەی من دەربخات كە دەتوانم بگەم بەهەر كەیسێك لەهەر كوێ بێت.
بەپێی ئەزموونی تۆ لەو بەدواداچوونانەدا كێشەی ژن چییە لە كوردستان یان كێشەی پیاو و ژن بەیەكەوە چییە وا ئەو ژنانە دەگەنە زیندار و خانەكانی داڵدەدانی ئافرەتان؟
بەپێی ئەو ئەزموونەی من دوای چەند ساڵ كاركردن بۆ كەیسیی ژن و سەردانی چەندان جارەی خانەكانی داڵدەدانی ئافرەتان و گرتووخانەكان، ئەوەی دەیبینم ئەوەیە بەشێك لە ژنان بەڕاستی قوربانین "قوربانی دەستی پیاو، باوك كۆمەڵگە، كولتوور و شێوازی پەروەردەی خێزان و كۆمەڵگە هەندێجار منداڵەكانیان..." بەشیكی دیكەشیان لە سادەی و ساویلەی دەكەونە ناو داوی نێرێكی ئاڵپشاوی ، زۆر بەكورتی دەتوانیم بڵێم ئەوەی ژن دەگەیەنێت بە زیندان داڵدەی ئافرەتان مالی سەرۆك خێڵ بەخۆسوتاندن بەهەر نەخۆشی دەروونی تەنانەت بە ناپاكیش هەمووی نێرێك لەپشتی هەیە كە هانی دەدات ، چونكە ژن پشت بەو پیاوە دەبەستێكت كە لەگەڵیەتی جا ئایە ئەو ئەوی لەگەلیەتی لەباوك لە برا لە هاوسەر لە خۆشەویست "نێرە یان پیاوە" ئەوە داهاتووی ئەو ژنە دیاری دەكات.
كتێبەكە لە چ قۆناغێكدایە و كەی چاپ دەبێ؟
لە قۆناغی دیزایندایە و بەم نزیكانە چاپ دەبێت بە زمانێكی كوردی پاكوخاوێن لە هەڵە و داڕشتنێكی وا كە هەموو خوێنەرێك بتوانێ جگە لەوەی بە سانایی بیخوێنێتەوە، هەست بە برین و ئازاری ژن بكات كە بە وشە ژانەكانیان هەڵكۆڵراوە.
ئەوانەی كتێبەكە دەخوێننەوە ئاشنای ڕۆحی ژن دەبن و نهێنیە نەدركاوەكان دەبیستن، لەوێوە تێدەگەن ژن لەژێر ڕووخسارە پاكەكەیدا چی لە كۆڵ ناوە، ئەوانەیشی نایخوێننەوە دوور دەبن لە هەموو ئەو ڕاستیانەی كە دەیبینن و نای بیستن و دەیبیستن و نایبینن، واتە خۆیان گەوجاندووە و بە گۆچانی خۆفریودان ڕێ دەكەن.
دەتەوێ بە بڵاوبوونەوەی ئەو كێتبە چی بگۆڕی و چی بگەیەنی؟
گۆڕینی ئەو شتانەی كە لە كۆمەڵگەی ئێمەدا چەقیان بەستووە هەر ئاوا ئاسان نابێت بەڵام هێندەش گران نیە، ئەوەی پێویستە تەنیا شۆڕشێكی ژنە بە تانیا، ژن لە هەموو بوارێك نەك تەنیا ڕۆژنامە نووس و خاوەن كەیس و ژنانی ڕیكخراوەكان. من دەمەوێ ئازارە شاراوەكانی ژن بگەیەنم بە گوێ كەڕەكان، دەمەوێ بڵێم كاتێك ژنێك بێدەنگە مانای ئەوەنیە ڕازیە، دەمەوێ بە پیاوان بڵیم كاتێك خێزانەكەت ئیهمال دەكەی و لەگەڵ ژن و كچی خەڵك خەریكی كەیف و سەفای خۆتی بێگونمانبە لەوەی ژنەكەشت هەروا دانانیشێ ژمارەی پەیوەندیەكانی تۆ بژمێرێت! چونكە ئەیش ماف و نەفی هەیە وەك تۆ، دەموێ بڵیم ژن هەستە نەك جەستە. لەڕیگەی ئەم كتێبەمەوە دەمەێ سەرۆكی حكومەت ئاگادار بكەمەوە لەوەی كە ژانی ژنانی میلەتەكەی جگە لە ژنانی پاشماوەی جەنگ و ڕفێنراوەكان و بازرگانی پێكراوەكان، زۆری دیكەش هەن لەماڵەكانیان لەژێر شەقی باوك و برا و مێرد و بەناو خۆشەیستەكانیاندا ڕۆژانە هەزاران جار زۆر لەوانە زیاتریان پیدەكرێت كە بەدەست دوژمنەوەن، بۆیە دەبێت خەمێكی گەرەتریان لێبخۆن لەوەی دوای توشبوونی كێشەیەك دەیانخەنە بەندینخانەیەك بەناوی "داڵدەدان".
وەك تۆ كارت لەگەڵ ژن كردووە، رێكخراوەكانی بواری ژنان رۆڵییان چییە لە كەمكردنەوەی توندوتیژی؟
نامەوێ لە كارو خزمەتی كەس كەم بكەمەوە، بەڵام هەمیشە گوتومە و دەیڵێمەوە كە كێشەكانی ژنن لە تاریكی ماڵ و ژورەكانیاندایە، كۆبوونەوەكانی ڕێكخراوەكان لەناو هۆڵی كۆبوونەوەكانی باڵەخانە بەرزەكاندان، ژن و كەیسی ژن ناگەیەنێت بەهیچ، ئێمە بۆ چارەسەر دەبێت بچەمێینەوە نەك لە بەرزیەوە بڕوانین، چونكە ژن هەم مەردە هەم قووڵە.