سندووقی دراوی نێودەوڵەتی پێشبینی دەكات كە بەهۆی دووەم قۆناغی سزاكانی ئەمەریكا كە بڕیارە لە پێنجی مانگی داهاتوو بێتە سەپاندن، ئابووری ئێران تووشی چوونەوەیەك بێتەوە، لەو كاتەی سوپای پاسدارانی ئەو وڵاتە داوای لە ئەنجوومەنی پاراستنی دەستووری ئێران دەكات كە بڕیاری پەسندكردنی رێككەوتننی نەهێشتنی پاڵپشتی لە تیرۆر لەلایەن پەرلەمانی ئێران رەت بكاتەوە.
لە مانگی ئایاری رابردوو دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا پاشەكشەكردنی وڵاتەكەی لە رێككەوتننی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران و دووبارە سەپاندنەوەی سزاكانی بەسەر ئەو وڵاتە راگەیاند، كە یەكەم گەڕی سزاكان بەسەر چەند كاڵایەكی هاوردەكراو بۆ ئەو وڵاتە و دەستكەوتنی دۆلاری لە مانگی ئابی رابردوو هاتە سەپاندن و چاوەڕوان دەكرێت لە پێنجی تشرینی دووەمی داهاتوویش دووەم گەڕی سزاكە بۆ سەر كەرتی وزەی ئێران و قەدەغەی فرۆشتنی نەوتی بەسەر بسەپێنێت.
هاوكات ئێران لە چەند مانگی رابردوو تووشی كێشەیەكی گەورەی ناوخۆیی هاتەوە كاتێك ناڕەزایەتی جەماوەری رووی لەو وڵاتە كرد و 80 شار و شارۆكەی ئێرانی گرتەوە و خەڵكەكە داوای باشتركردنی دۆخی ئابووری و دابینكردنی هەلی كار و خەرجكردنی داهاتی وڵاتیان لە ناوخۆ كرد لەبری پاڵپشتیكردنی چالاكییەكانی دەرەوەی ئێران، جیا لە خۆپێشاندانی بازرگانانی ئەو وڵاتە بەهۆی دابین نەكردنی دراوی بیانی بۆیانەوە.
سندووقی دراوی نێودەوڵەتی لە راپۆرتی خولی خۆی بەناوی "ئاسۆی ئابووری جیهانی" دووپاتی كردەوە كە پێشبینی دەكرێت ئابووری ئێران لە ماوەی ئەمساڵدا بە رێژەی 1.5% بچتەوە یەك و بۆ ساڵی داهاتوویش (2019)، ئەو رێژەیە بۆ 3.6% زیاد بكات.
ئەوەیش لەو كاتەی سندووقەكە لە ئایاری رابردوو پێشبینی كردبوو كە لە 2018 و 2019 ئابووری ئێران بە رێژەی 4% گەشە بكات، پێش ئەوەی ترەمپ دووبارە سەپاندنەوەی سزاكان بەسەر ئێران ر ابگەیەنێت، سندووقە گوتی، پێشبینی دەكرێت ئابووری ئێران لە نێوان 2020 تا 2030 بۆ گەشەكردنی ئەرێنی بگەڕێتەوە بەهۆی سزاكانەوە.
دوای ئەوەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا لە ئایاری رابردوو پاشەكشەی وڵاتەكەی لە رێككەوتننی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران راگەیاند كە لە 2015 لە سەردەمی باراك ئۆبامای سەرۆكی پێشووی ئەمەریكا واژوو كرابوو، تا ئێستە هەناردەی رۆژانەی نەوتی ئێران بە قەبارەی نیو ملیۆن بەرمیل كەم بووەتەوە، كە پێشتر 2.5 ملیۆن بووە، پێشبینیش دەكرێت ئەو بڕە لەگەڵ دووەم گەڕی سزاكانی ئەمەریكا زۆر كەمتر بێتەوە و بەوەیش داهاتی ئێران كە نەوت سەرچاوەی سەرەكییەتی، كەم دەبێتەوە.
جیا لەوەیش سندووقەكە پێشبینی خۆی لەبارەی گەشەكردنی ئابووری ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكوری ئەفریقیای بەتەواوەتی بەهۆی پاشەكشەی ئابووری ئێران و زیادبوونی تێچووی دەستخستنی وزە، زۆر كەم كردەوە.
لەگەڵ ئەوەی چاودێران پێیان وایە پێویستە ئێران چاكسازی لە سیستەمی دارایی و بانكی خۆیدا بكات، كە بێ ئەو هەنگاوە وڵاتانی ئەوروپا ناتوانن كاری وەبەرهێنان لە ئێران ئەنجام بدەن، هاوكات چین و رووسیاش ناتوانن یارمەتی بدەن، لە دوو رۆژی رابردوودا عەلی لاریجانی سەرۆكی پەرلەمانی ئێران نامەیەكی عەلی خامنەیی رابەری شۆرشی ئێرانی خوێندنەوە كە رێنوێنیی دایە پەرلەمان بۆ رەزامەندی لەسەر رێككەوتننامەی نەهێشتنی پاڵپشتیكردن لە تیرۆر و پەرلەمانیش پەسندی كرد.
لای خۆیەوە
فەیلەقی قودسی ئێران سەر بە سوپای پاسداران داوای لە ئەنجوومەنی پاراستنی دەستوور كرد كە پەسندكردنی رێككەوتننامەكە رەت بكاتەوە، لەو بارەوە عەلی شیرازی، نوێنەری خامنەیی لە فەیلەقی قودس رای گەیاند، شتێكی قبووڵكراو نییە كە دەستبەرداری لبنان و سووریا و عێراق بین. ئەو بەرپرسەی فەیلەقی قودس لایەنەكانی مەبەستیەتی لەو وڵاتانە ئاشكرا نەكرد، بەڵام وەك لە چوار دەقەكەی رێككەوتننامەی "FATF" دا دووپات لە پاڵپشتی نەكردنی تیرۆر بە هەموو شێوەكانی كراوەتەوە.
فەیلەقی قودسی ئێران یەكێكە لە پێنج یەكەی سەربازی تایبەتی سوپای پاسدارانی ئێران كە بەرپرسیارەتی ئەو یەكەیە دەكەوێتە دەرەوەی سنوورەكانی ئێران، بەتایبەتی لە عێراق و سووریا و لبنان. لەو كاتەی بەشێك لە پەرلەمانتارانی ئێران ئاشكرایان كرد كە بەر لە رەزامەندی و دوای رەزامەندییەكەیان نامەی هەڕشەیان پێ گەیشتووە، كە دواتر سەرچاوەكەی ئاشكرا بوو كە لەلایەن توندڕۆیانی سەر گۆڕەپانی ئێران كراوە.
زۆرێك لە چاودێران وای دەبینن كە هەڵوێستی دوایی خامنەیی تەمومژاوییە و لەوە لێكی دەدەنەوە كە نایەوێت بەرپرسیارەتی چوونی ئێران بۆ ناو رێككەوتننامەكە لەئەستۆ بگرێت، لەوكاتەیش كە محەمەد جەواد زەریف وەزیری دەرەوەی ئێران دووپاتی كردەوە كە بەو هەنگاوەیش مسۆگەری كۆتاهاتنی كێشەكان ناكات، بەڵام پاساوەكانی ئەمەریكا بۆ دروستكردنی كێشە بۆ ئێران كەم دەكەنەوە، لەو كاتەی رۆژنامەی "كەیهان"ی سەر بە خامنەیی ئەمڕۆ سێشەم لە یەكەم لاپەڕەی خۆی نووسیویەتی، دوێنێ رێككەوتننی ئەتۆمی بوو و ئەمڕۆیش "FATF"، ئاخۆ بەهانەی داهاتوو چی دەبێت؟.