خێزانێكی مەسیحی دانیشتووی شارۆكەی ئەلقوش لە پارێزگای نەینەوا، 70 ساڵە خزمەتی گۆڕی ناحوم كە یەكێكە لە كۆنترین پێغەمبەرەكانی جووەكان دەكەن.
تەیكردن بە كووچە و كۆڵانە تەنگەكانی شارەدێی ئەلقوش "٤٥ كیلۆمەتر لە باكوری مووسڵ" كە كۆنترین مەزارگە و پەرستگا ئاینییەكانی جوو و مەسیحییەكان لەخۆ دەگرێت، لەگەڵ زەنگی كەنیسەكان و بۆن و بەرامی شوێنەوارە دێرینەكانی، بەرەو گوزەری مێژوویەكی هەزاران ساڵە كێشت دەكات. لێرەدا لە پاڵ كەنیسە مێژووییەكانی "مارمیخا نۆهەدری" و دێری "روبان هرمز" و "مارگۆرگیس"، مەزارگەی پێغەمبەرێكی جوو هەڵكەوتووە كە پێشبینییەكانی بەشێكی گرنگی كتێبی پیرۆزی جووەكان پێكدەهێنێت.
لە قەدپاڵی شاخەكەدا پیاوێكی باریكەلەی باڵا مامناوەندی گەنم رەنگ هەیە، بە دیمەن و مامەڵەكردنی سادە و كەم دوو، بەڵام قسە خۆش، نزیك بە ٧٠ ساڵ دەبێت خۆی و خێزانەكەی خۆبەخشانە دەستیان بەكلیلێكی پێكەوەژیانی ناوچەكەیانەوە گرتووە و گۆڕی (ناحوم)، كۆنترین پێغەمبەری جووەكان دەپارێزن كە تەمەنی بۆ دو هەزار و 700 ساڵ لەمەوبەر دەگەڕێتەوە.
نەسیر سامی جەعۆ حەنا لە ساڵی ١٩٦٤ لە گەڕەكی ئۆدۆ "قاشای ئێستا"ی شارەدێیەكە لە نێوان كەنیسە و كەنیشتەیا چاوەكانی هەڵهێناوە. ماڵەكەی لە دووری تەنیا ٢٥ مەتر لە گۆڕی پێغەمبەر (
ناحوم) هەڵكەوتووە، ئەو ئەگەرچی كریستیانە، بەڵام ئەگەر رۆژانە دوو تا سێ جار سەرێك بە مەزارگەی (ناحوم)دا نەكات دڵی ئاو ناخواتەوە، هەندێ جاریش"جێسیكا"ی كچە حەوت ساڵانەكەی كە پشكوتنی زمانی دواكەوتووە، هاوەڵی دەبێت و بەیەكەوە لە پاڵ گۆڕەكەوە نزا بۆ جێسیكا و خێزانەكەی و مرۆڤایەتیش دەكەن، داواشی لەخوا ئەوەیە ئەلقوش بپارێزێت.
ئەو پێغەمبەرەی نەسیر كاری خزمەتكردنی مەزارەكەی لەئەستۆ گرتووە، لە ١٢ پێغەمبەرە بچووكەكەی جووە كە كورتیی ماوەی پێغەمبەرایەتییان ئەم نازناوەی پێ بڕیون. لە سەدەی حەوتەمی پێش زایین ژیاوە، سفر یان دەروازەی ناحوم، سفرێكی كتێبی پەیمانی كۆنی جووەكان پێكدەهێنێت و سێ بەش لەخۆ دەگرێت كە بە وەحی بۆ سەر نەینەوا دادەنرێت.
بەپێی سەرچاوە مێژووییەكان ناحومی ئەلقوشی لە ساڵی ٦١٢ی پێش زایین پێشبینی كەوتنی نەینەوا پایتەختی ئیمپراتۆریی ئاشوورییەكانی كردووە لە پای خوێن رشتن و پەراوێزخستنی فەرمان و هۆشدارییەكانی خوا، بەدیهاتنی ئەم كەوتنە و لەناوچوونی ئیمپراتۆرییەكە، ناوی ئەمی بەزیندوویی هێشتووەتەوە.
د. غەزوان یوسف بەحۆ راگری كۆلێژی بابل بۆ فەلسەفە و لاهووت و (خۆری كەنیسەی ئەلقوش)، دەڵێت: "یەكێكە لە پێغەمبەرەكانی پەیمانی كۆن لە كتێبی پیرۆزە كە هەریەك لە جوو و كریستیان دانی پێدا دەنێن و لە قورئانی پیرۆزی مسوڵمانەكانیش دانی پێدا نراوە، ناحوم كە بە واتای "خودا هێزمە" دێت، ئەلقوشییەكان مەزارگەكەی بە بەشێكی دانەبڕاو لە مێژووی خۆیان دەبینن كە بۆ زیاتر لە ٢٧٠٠ ساڵ لەمەوبەر دەگەڕێتەوە".
مەزارگەی ناحوم كە شوێنی پەرستشی جووەكان "كەنیشتە" بووە و دروستكردنی بەو شێوەیەی ئێستەی بۆ ساڵی ١٧٩٦ی زایین دەگەڕێتەوە، رووبەرەكەی ١٠٠٠ مەتر چوارگۆشەیە، شوورایەكی سێ مەتریی بەرزی لە بەردی كۆن بونیادنراوی ھەیە، مەزارگەكە ١٧ گومەزی هەیە و ١١ پایە رایگرتوون، پێنج نەخشی لەسەر بەرد هەڵكۆڵراویش بە زمانی عیبری كۆن بە دیوارەكانی مەزارگەكەوەن، هەروەها دوو دەرگا و دوو تاقیش بۆ هەڵگرتنی كەلوپەلەكان لەخۆ دەگرێت، گۆڕەپانی مەزارگەكە دوو تارمە و پێنج ژووری تێدایە بەشێكیان رووخاون، یەكێكیان گۆڕی سارەی خوشكی ناحومی تێدایە.
پاش كۆچی جووەكانی عێراق بۆ ئیسرائیل لەدوای پەنجاكانی سەدەی رابردووەوە، كلیلی ئەم مەزارگەیە كەوتووەتە دەست خێزانەكەی (نەسیر) و ئەوانیش نەوە دوای نەوە خزمەتی دەكەن.
نەسیر كە دەست و پەنجەكانی لەگەڵ چاوەكانی بەردەوام لە جووڵەدان لەو كاتەی قسەی بۆ دەكردی، ئاماژەی بەوە كرد لە ساڵی ١٩٨٦ ەوە بەتەنیا ئەو و خێزانەكەی ئەو خزمەتە بە مەزارگەكە دەگەیەنن و تەواو وابەستەی مەزارەكەیە.
شارەدێی ئەلقوش سەر بە شارۆكەی تلكێفە لە پارێزگای نەینەوا، لە دامێنی چیای ئەلقوش هەڵكەوتووە، ئەگەرچی یەكێكە لە دەڤەرە ناكۆكی لەسەرەكانی نێوان حكوومەتی عێراق و هەرێمی كوردستان، بەڵام نموونەیەكە لە پێكەوەژیانی ئاشتییانەی پێكهاتە و ئاین و ئاینزا جیاوازەكان.
د. غەزوان یوسف لە قسەكانیدا ئاماژەی بۆ ئەوە دەكرد مەزارگەی ناحومی پێغەمبەر تاكە مەزارگەیە لە عێراق كە رووبەڕووی وێرانكردنی بە ئەنقەست نەبووەتەوە، "جووەكان بۆ ماوەی چەندان سەدە لە ئەلقوش ژیاون هەر لە سەردەمی كۆنەوە تا چلەكانی سەدەی رابردوو و هیچ كێشەیەك لەو ناوچەیە لە نێوان كریستیان و جووەكاندا رووی نەداوە، ئێستەش چیرۆكەكانی پێكەوەژیانی ئەو دوو پێكهاتەیە لەسەر زاری بەتەمەنەكان وەك یادگاریی خۆش دێتە گێڕانەوە".
مەزارگە و گۆڕی ناحوم، تاكە شوێنەواری بەجێماوی جووەكان نییە لە كوردستان و عێراق، بەڵكو بەگوتەی نوێنەری جووەكان لە وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئاینی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، گۆڕی چەند "پێغەمبەر"ێكی تری جووەكان هەن.
شێركۆ عوسمان گوتی، چەندان شوێنی پیرۆز و شوێنەواری جووەكان لە زۆر شوێنی عێراقدا بوونیان هەبووە، هەیانە پارێزراون و لە چەندان ناوچەیەكیش تێكدراون.
گۆڕی پێغەمبەر ناحوم، ئەگەرچی دەستی وێرانكاریی بەر نەكەوتووە، بەڵام یەكێكە لەو شوێنانەی كە وەزارەتی ئەوقافی هەرێم چاوی لەوەیە گرنگیی زیاتری پێ بدات، ئێستە رێكخراوی ARCH) Alliance For The Restoration Of Cultural Heritage) كە رێكخراوێكی ئەمەریكیی قازانج نەویستە و بایەخ بە پاراستنی كەلەپووری كولتووری دەدات، ئەركی پاراستن و نۆژەنكردنەوەی مەزارگەكەی گرتووەتە ئەستۆ و دەستی بەكارەكانی كردووە.
بەڕێوەبەری گشتی پێكەوەژیانی ئاینەكان لە وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئاینی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، ئەمیر عوسمان دەڵێت "لە لای ئێمە ٤٠٠ شوێنەواری ئاینی تۆمار كراون كە بەیەك دووری لە هەموو ئاینەكانەوە دەوەستین، گۆڕی پێغەمبەر ناحوم یەكێكە لەو شوێنەوارە گرنگانەی چاومان لەسەریەتی بۆ ئەوەی بتوانین وەك هێمایەك بۆ ئازادی ئاینی و بۆ گەشتیاریی ئاینیش بایەخی زیاتری پێ بدەین".
كاتێك لە دەوری مەزارگەكە بووین چەند رێبوارێكمان بینی بەدەم رۆیشتنەوە دەستیان لە مەزارگەكە دەدا و ماچیان دەكرد، ئەمەش بەگوتەی (نەسیر)، نەریتێكی رێبوارانی رێیەكانی نزیك لە مەزارگەكەیە و پیرۆزیی مەزارگەكە لەلای ئەلقوشییەكان نیشان دەدات.
لە ماڵەكەی نەسیر وێنەی حەزرەتی مەسیح و خاچیش بەدیوارەوە هەڵواسراون، لەگەڵ ئەوەشدا خۆشەویستیی بۆ ناحوم و مرۆڤایەتی فێری ئەوەی كردووە تەمەنی خۆی و خێزانەكەی ببەخشن بەمەزارگەكە.
نوێنەری جووەكان لە وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئاینی حكوومەتی هەرێمی كوردستان دەڵێت: "نەسیر نموونەیەكی زۆر جوانی رێزگرتنە لە كولتوور و ئاینی بەرانبەر، ئومێد دەكەین هەموومان چاو لە خزمەتەكانی ئەو بكەین".
بەڕێوەبەری شارەدێی ئەلقوش كە ژمارەی دانیشتووانی نزیكەی شەش هەزار كەس دەبێت و ٣٨ گوندی هەیە، لارا یوسف زارا دەڵێت: "دانیشتووانەكەمان لە چوار پێكهاتە پێكدێن ئەوانیش: ئێزیدی كە نزیكەی 80% دەبن، كریستیان كە رێژەی 10% پێكدەهێنن، لەگەڵ 7% عەرەبن و رێژەی ٢ بۆ ٣% یان كوردن، هیچ جوویەكیش لە شارەدێیەكەدا نییە"، كەچی مەزاری یەكێك لە پێغەمبەرەكانیان بە هەوڵی نەسیر و خێزان و دانیشتووانی شارەدێیەكە، هێشتا بەپێوە وەستاوە.
(نەسیر) كە دەستێكی لەسەر كێلی گۆڕی پێغەمبەر ناحوم دانابوو، دەیەوێت ئەو رێز و خۆشەویستییەی لە خێزانەكەیاندا هەیە بەرانبەر بە مەزارەكە، پشت بە پشت بگوێزرێتەوە. گوتی: "منداڵەكانیشم راسپاردووە دوای من ئاگایان لە گۆڕەكە بێت".