هەینی رابردوو و دوێنێ شەموو جەماوەری ناڕازی بەسڕە دەستیان بە خۆپێشاندان كرد و ئەوان رۆژی هەینی گەمارۆی تەلاری ئەنجوومەنی پارێزگایان دا و داوایان كرد كە پارێزگار و سەرۆكی ئەنجوومەنی پارێزگای نوێ كەسانی پاك بن نەوەك سەر بە حزبەكان، لەو كاتەی پارێزگاری بەسڕە كە هاوكات پەرلەمانتاری عێراقە، دەستی لەو پۆستە بەرنادات بەهۆی ئەو دەستكەوتە زۆرەی دەستی دەكەوێت.
واسق هاشمی، شرۆڤەكاری سیاسی عێراقی لەو بارەوە دەڵێت، هۆكاری دەستگرتنی پارێزگارە سەركەوتووەكان بۆ پەرلەمان بە پۆستەكانیان تا ئێستە بۆ ئەو دەستكەوت و دەرماڵانە دەگەڕێتەوە كە لە پۆستەكە دەستیان دەكەوێت، بۆیە ئەوان گرەو لەسەر بایكۆتكردنی خەڵكی بۆ هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكان و دواخستنی دەكەن بۆ مانەوەیان لە پۆستەكانیان بۆ دوای پەسندكردنی بودجەوە.
هاشمی زیاتر گوتی، پارێزگارەكان چەندان ئیمتیازات و دەرماڵەیان هەیە كە لە كورسی پەرلەمانی دەستیان ناكەوێت، ئەوەیش وای كردووە كە چەندان پارێزگاری عێراق كە بوونەتە پەرلەمانتار واز لە پۆستی پارێزگاری نەیەنن.
روونی كردەوە، پارێزگارەكان گرەو لەسەر كات دەكەن لە رێگەی نەخواردنی سوێندی یاسایی، بەو پێیەی پەرلەمان سەرقاڵە و تا ئێستەیش وادەی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكان دیاری نەكراوە، بۆیە ئەوان پێشبینی دەكەن كە هەڵبژاردنەكە لەلایەن خەڵكەكەوە بایكۆت بكرێت و رەنگە دوا بخرێت بۆ ئەوەی ئەوان تا درێژترین ماوە لەو پۆستەیان بمێننەوە تا دوای سەندكردنی بودجەی 2019ی عێراق.
ئەو شرۆڤەكارە دووپاتی كردەوە كە ئەوان كورسی پەرلەمان بە پۆستێكی مسۆگەر بۆ خۆیان دەزانن و دەشتوانن سوود لە پۆستی پارێزگاری وەربگرن تا ئەو كاتەی تیایادان لە رێگەی دروستكردنی ململانێ و پەناوپێچەوە.
ئێستە ژمارەیەك لە پارێزگاكانی عێراق كە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە 12ی ئایاری رابردوە بردیانەوە و سەركەوتن بۆ پەرلەمان وەك ئەسعەد عیدانی پارێزگاری بەسڕە و عەتوان عەتوانی پارێزگاری بەغدا، رەتی دەكەنەوە سوێندی یاسایی بخۆن بۆ مانەوەیان لە پۆستەكانیان.
دوێنێ ئێوارە سەتان خۆپێشاندەری بەسڕە بەرەو ماڵی وەلید كیتان، سەرۆكی ئەنجوومەنی پارێزگای بەسڕە بە وەكالەت چوون، بەڵام لەلایەن هێزە تەناهییەكانەوە رێگریان لێ كرا و ئەوان تایەیان لە شەقامەكانی ناوچەكە سووتاند.
لە چەند مانگی رابردوو خۆپێشاندانی فرەوان شاری بەسڕەی گرتەوە بەهۆی خراپیی خزمەتگوزاری و ئاو و كارەبا و بێكاری لەو كاتەی پارێزگاكەیان دەوڵەمەندترینە بە نەوت و تاكە بەندەری عێراقیشە لەسەر كەنداو، بۆیە ئەوەی ئەو كات بەدەستیان هێنا تەنیا چەند بەڵێنێكی حەیدەر عەبادی بوو كە ئەویش نەهاتنە دی، بۆیە توڕەیی بەسڕاییەكان هەر ماوە و ئەوان بەرپرسانی عێراق و شارەكە بە گەندەڵی تۆمەتبار دەكەن.
ئەحمەد مەیاحی، چالاك و یەكێك لە رێكخەرانی خۆپێشاندانەكانی بەسڕە لەو بارەوە دەڵێت، ئەوەی لە شارەكە روو دەدات نیشانەیەكی خراپە و رەنگە شارەكە بەسەر بەرپرسانییەوە بسووتێت ئەگەر حكوومەتی عێراق نەیتە ناو پرسەكەوە. ئاماژەی كرد، ئەوەی دۆخەكە زیاتر گڕداوە رووداوی دوایی بوو كە پارێزگاری بەسڕە چەكی لە كەسێكی سڤیل راكێشا كە داوای هەلی كاری دەكرد، لەو كاتەی پارێزگار ناتوانێت كار و خزمەتگەزاری دابین بكات، بۆیە دۆخەكە بەرەو گڕگرتنە.
ئەو چالاكە دەڵێت، پارێزگاری بەسڕە لەپاڵ بازرگان و قاچاغچییەكانی مادەی هۆشبەر و نەوت و گەندەڵكاران وەستاوەتەوە و بەدوای بەرژەوەندییەكانی خۆیەتی، هەرئەوەیشە كە كارەكەی گەیاندە ئەوەی خەڵكەكە داوای لاچوونی پارێزگار بكات و دانانی كەسێكی پاك، بۆیە ئەگەر ئەوە نەكرێت، پێشبینی دەكەین هەفتەی داهاتوو ناڕەزایەتییەكان توندتر بن.
محەمەد جەعفەر حەسەن نوووسەر لەو بارەوە دەڵێت، ئێستە عیدانی پەرلەمانتار و پارێزگارە و بەر لە چەند رۆژێك دەمانچەكەی لە خۆپێشاندەرێكی بێچەك راكێشا و گوتی، لە پۆستەكەم دەمێنمەوە و واز ناهێنم، بۆیە ئەوەی تێبینی ئەو دوو حاڵەتە دەكات بە رووبەڕووبنەوەی دەستوور بە جێنەهێشتنی پۆستەكەی و راكێشانی چەك لە خۆپێشاندەرێك، بۆی دیار دەكەوێت كە لەبەردەم پیاوێكی عەسابە وەستاوین.
ئەو نووسەرە پرسیار دەكات ئاخۆ بۆچی عیدانی دەستبەرداری پۆستی پارێزگار نابێت، نهێنییەكە چییە؟، دووپاتی دەكاتەوە بەسڕە نەهامەتییەكی گەورەیە و كەسانێك كردوویانە بە رێڕەوی بازرگانی مادەی هۆشبەر، بەتایبەتی مادەی كریستاڵ، بۆیە رەنگە ئەوە نهێنییەكە بێت، جیا لەوەی زانیاری هەیە بەوەی عیدانی لە دەستەوارەی گەورە لەو كارە تێوەگلاوە و هاوبەشی و بەڵێننامەی لەگەڵ شێخێكی بەسڕە هەیە بەوەی ئاسانكاری بۆ دوا دەستەوارەی بۆ بكات وەك رێخۆشكردن بۆ پڕۆژەیەكی گەورەتر بۆ رێگرتن لە دروستكردنی بەندەری گەورەی فاو.
عەباس بخاتی نووسەرێكی تر دەڵێت، دەستگرتنی عیدانی بە پۆستی پارێزگاری وەك ئەوەیە بە هاوشێوەی نووری مالیكی كە دوو ماوەی دەسەڵاتی سەرۆك وەزیرانی بەڕێ كرد، ئەو دەڵێت كورسییەكە نادەم، بەڵام ئەگەر پۆستی پارێزگار بۆ ئەو گرنگە بۆچی خۆی بۆ پەرلەمان كاندید كرد كاتێك جیاوازی نێوان كار و دەسەڵات و دەستكەوتی هەردوو پۆستەكە دەزانێت؟، بۆیە ئاخۆ ئەو بڕیارەی تەنیا زادەی بیركردنەوەی خۆیەتی یان تەنیا ئامرازێكە و لە دوورەوە كۆنترۆڵ كراوە؟.