دوای راگەیاندنی پاشەكشەی هێزەكانی ئەمەریكا لە سووریا لەلایەن سەرۆك ترەمپەوە، پرسێكی تر هاتە كایەوە، ئەویش دامەزراندنی ناوچەیەكی ئارامە بە پانایی 30 كیلۆمەتر بە درێژایی سنوورەكانی توركیا لەناو خاكی سووریا كە توركیا سەرپەرشتی بكات، ئەوەیش لە ناو رەتكردنەوەی رووسیا و كورد و حكوومەتی سووریا، بەڵام ئەگەری دروستبوونی ناوچەكە چەندە؟.
وەك ئاژانسی "ئەنادۆڵو"ی توركیا دەڵێت ئەو ناوچە ئارامەی لە نێوان ئەمەریكا و توركیا باسی لێوە كراوە، درێژاییەكەی 460 كیلۆمەترە و بە قووڵایی 32 كیلۆمەترە و چەند ناوچەیەكی هەرسێ پارێزگای حەلەب و رەقە و حەسەكە دەگرێتەوە كە بریتین لە ناوچەكانی باكوری هێڵی نێوان هەردوو گوندی سڕین (حەلەب) و عەین عیسا (رەقە) و شاری قامیشلۆ و سەری كانی و تەل تەمڕ و دەرباسییە و عاموودا و وەردییە و تەل حمیس و قەحتانییە و یەعروبییە و مالیكییە (حەسەكە) و كۆبانی لە حەلەب و گرێ سپی لە رەقە.
لەو كاتەی
مۆسكۆ دووپاتی دەكاتەوە كە ناوچەكانی باكوری سووریا پێویستە بكەونەوە ژێر دەسەڵاتی حكوومەتی سووریا، سەرانی كوردی سووریا داوای كێشانی هێڵێكی جیاكەرەوە لە نێوان توركیا و باكوری سووریا دەكەن لە رێگەی هێزەكانی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكانەوە، واتە ئەوان دامەزراندنی ناوچەی ئارام رەت دەكەنەوە.
واشنتن بە رژدی ئەو پرسەی بۆ رازیكردنی ئەنكەرە و دڵنیاكردنەوەی خستە روو، لەناو چەندان پرسیار بەوەی ئاخۆ ئەو خستنەرووەی سەرۆك ترەمپ بەشێكە لە ستراتیجیەتی واشنتن بۆ مسۆگەركردنی پاشەكشەكردنی لە سووریا یان تەنیا بۆ مژینی توەڕەیی توركیایە و سەرقاڵكردنیەتی بە دەستپێشخەرییەك كە جێبەجێكردنی لە سایەی گۆڕانكارییەكانی سووریا زەحمەت دەبینرێت.
دوای راگەیاندنی دەستپێشخەرییەكەی واشنتن بە دامەزراندنی ناوچەیەكی ئارام لە ناوچە سنوورییەكانی باكوری سووریا كە لەژێر دەسەڵاتی توركیا بێت و ئەنكەرە پێی رازییە، ئەوەیش وەك هەوڵێك بۆ هێوركردنەوەی ئەنكەرە كە هەڕەشەی ئەنجامدانی ئۆپراسیۆنێكی سەربازی بۆ سەر ناوچەكانی رۆژهەڵاتی فورات كردەوە، كوردی سووریا ئەو دەستپێشخەرییەی ئەمەریكایان رەت كردەوە.
ئاڵدار خەلیل، سەركردەی دیاری كوردی سووریا ئەمڕۆ چوارشەم لەو بارەوە بۆ "فرانس پرێس" دەڵێت، بوونی هەر رۆڵێكی توركیا لە دامەزراندنی ناوچەیەكی ئارام لە سووریا رەت دەكەینەوە، چونكە توركیا بێ لایەن نییە و ئەو لایەنێكی ململانێكانە.
زیاتر گوتی، ترەمپ دەیەوێت بە هاوكاری توركیا ئەو ناوچانە دروست بكات، بەڵام بوونی هەر رۆڵێكی توركیا هاوكێشەكە دەگۆڕێت و نابێتە ناوچەیەكی ئارام، لەبری ئەوە دەتوانرێت هێڵێكی جیاكەرەوە لە نێوان توركیا و باكوری سووریا دروست بكرێت لە رێگەی هێزەكانی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكانەوە بۆ پاراستنی ئاسایش و رێگرتن لە فشارەكانی توركیا بۆ هێرشكردنە سەر ناوچەكانمان، بۆیە ناكرێت قبووڵی بژارەی تر بكەین كە پێشێلی سەروەری سووریا و خۆبەڕێوەبەری ئێمەیش دەكات.
دووشەمی رابردوو دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا داوای دروستكردنی ناوچەیەكی ئارامی بە پانی 30 كیلۆمەتر لە باكوری سووریا بە درێژایی سنوورەكانی توركیا كرد و رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆكی توركیایش دوای ئەوە رای گەیاند كە هێزەكانی ئەو ناوچەیە دروست دەكەن لە نێوان سنوورەكانی توركیا و ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی یەكینەكانی پاراستنی گەل كە واشنتن پاڵپشتیان دەكات.
رووسیا ئەو پێشنیازە رەت دەكاتەوە و سێرجی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی رووسیا كە وڵاتەكەی یاریكەرێكی سەرەكییە لە سووریا، ئەمڕۆ چوارشەم رای گەیاند كە تاكە چارەسەر و باشترینیان گواستنەوەی ئەو ناوچانەیە بۆ ژێر دەسەڵاتی حكوومەتی سووریا، هەروەها داهاتووی كورد لەو وڵاتە دەتوانرێت لەژێر دەسەڵاتی حكوومەتی سووریا مسۆگەر بكرێت.
لەو كاتەی بڕیارە بۆ باسكردنی وردەكاری دامەزراندنی ئەو ناوچەیە كە لە پێوەنەدییەكی تەلەفۆنی ئێوارەی دووشەم لە نێوان ترەمپ و ئەردۆغان بڕیاری لەسەر درا، سوپاسالاری هەردوو وڵات لە برووكسڵ كۆ ببنەوە، شارەزایان دەڵێن ئەو پێشنیازەی ترەمپ روون نییە، مۆتلو جیفیرئۆغڵۆ توێژەری تورك لە كاروباری كورد دەڵێت، روون نییە كە ترەمپ دەیەوێت چی بڵێت، هەروەها تا ئێستە هیچ روونكردنەوەیەك لە ئیدارەی ئەمەریكا لەو بارەوە دەرنەچووە.
حكوومەتی سووریا لای خۆیەوە لێدوانەكانی ئەردۆغان لەبارەی دامەزراندنی ناچەی ئارام لە باكوری سووریا بە نابەرپرسیارانە لەقەڵەم دەدات، ئەمڕۆ چوارشەم نەجدەت ئەنزوور جێگری سەرۆكی پەرلەمانی سووریا دووپاتی كردەوە كە نابێت سەرانی كورد متمانە بە ئەمەریكا بكەن و توركیایش هەڕەشەیەكی راستەقینەیە بۆ سەریان. دووپاتی كردەوە، ئەوەی لەبارەی ناوچەی ئارام باسی لێوە دەكرێت لە بەرژەوەندی سووریا و خەڵكی باكور نییە.
بیرۆكەی دامەزراندنی
ناوچەیەكی ئارام بۆ توركیا لە سووریا هی سەردەمی باراك ئۆبامای سەرۆكی پێشووی ئەمەریكایە كە نەهاتە كایەوە، بەڵام وا ترەمپ زیندووی كردەوە، وەك سەرچاوە دیپلۆماسییە رۆژئاواییەكان دەڵێن، ترەمپ هەوڵی دۆزینەوەی چەترێكی مەیدانییە بۆ پاشەكشەكردنی هێزەكانی لە باكوری سووریا لە رێگەی دۆزینەوەی شێوازێك بۆ پاراستنی یەپەگە، هاوكات بە پێدانی توركیا مسۆگەری مەیدانی بۆ پاراستنی ئاسایشەكەی.
ئەگەرچی ئەو پرسە لە نێوان ئەمەریكا و توركیا باسی لێوە كراوە، بەڵام چاودێران پرسیار دەكەن ئاخۆ هەڵوێستی ئێران و رووسیا چی دەبێت؟، شرۆڤەكاران گومانیان لە ئەگەری دروستبوونی ئەو ناوچەیە هەیە بێ بوونی لێكگەیشتنی نێودەوڵەتی، بۆیە توركەكان خۆیان ترسیان هەیە بەوەی ترەمپ تۆپی (دامەزراندنی ناوچەی ئارام)ی هاوێشتبێتە گۆڕەپانی رووسیا بۆ ئەوەی ئەمجارە رەتكردنەوەی لەلایەن رووسیاوە بێت نەوەك ئەمەریكا، بۆیە رژدی ئەو پرسە تا دوای ئاگەیاندنی هەڵوێستی فەرمی رووسیا دیار ناكەوێت.
ئەردۆغان لای خۆیەوە هەوڵی بەدەستهێنانی گڵۆپی سەوز لە ڤلادیمێر پووتین دەدات، چونكە ناكرێت ناوچەیەكی ئارام لە سووریا بێ رەزامەندی رووسیا دروست بێت كە هەموو كلیلەكانی دۆسیەی سووریای بەدەستەوەیە، هەربۆیەیش ئەردۆغان سەردانی مۆسكۆ دەكات بۆ باسكردنی ئەو پرسە بەتایبەتی.