جەبار جەباری كە نووسەر و رۆژنامەنووسێكی زۆر بوێر بوو، هەمیشە لە خەمی ئەوەدا بوو كەلێنە بەتاڵەكانی كتێبخانی كوردی پڕ بكاتەوە. دەستی شیعریشی هەبوو و لە سەرەتادا چەندان شیعری خۆشەویستی و نیشتمانی بڵاو كردووەتەوە، وەلێ هەوڵی داوە دەسپێشخەر بێت لە نووسینی ئەو كتێبانەی كتێبخانەی كوردی لێیان خاڵییە.
جەبار جەباری لە ساڵی 1969 بۆ یەكەمجار لە مێژووی ژنانی كورددا كتێبێك تایبەت بە مێژووی ژنانی كورد بەناوی (ئافرەتە ناودارەكانی كورد) لە شاری كەركووك چاپ و بڵاو كردووەتەوە.
یەك لە كارە یەكەمەكانی تریشی ئەوەبوو لەناو كورددا بە یەكەم كەس دادەنرێت خۆی لە قەرەی نووسینی مێژووی رۆژنامەگەری كوردی دابێت، بە هەردوو زمانی كوردی و عەرەبی لەسەر رۆژنامەگەریی كوردی نووسیوە، كوردییەكەی بەناوی (مێژووی رۆژنامەگەری كوردی) لە شاری سلێمانی لە ساڵی 1970 چاپ و بڵاو كردووەتەوە. دواتر وەریگێڕاوەتە سەر زمانی عەرەبی بەناونیشانی (تاریخ الصحافە الكوردیە فی العراق) و لە ساڵی 1975 لە شاری بەغدا چاپی كردووە. بۆ ئەو سەردەمە ئەو كارە ئێجگار سەخت بووە، چونكە سەرجەم وێنەی ئەو رۆژنامە و گۆڤارانەشی بڵاو كردووەتەوە كە لەهەر چوار پارچەی كوردستان دەرچوونە.
لە بواری ئەدەبیاتیشدا یەكەم نووسەر بووە كۆكردنەوە و لەچاپدانی دیوانی شاعیری دانا و شارەزا لە ئەدەبیاتی فارسی و توركی (مەلای جەباری) لە ساڵی 1968 لە چاپخانەی جمهووری لە شاری كەركووك چاپ كردووە. بەمەش دیوانی شاعیرێكی ناوداری كوردی لە فەوتاندن رزگار كردووە كە ئەم شاعیرە پێشتر دوو دیوانی كوردی و فارسی لەناو چوون.
یەك لە یەكەمەكانی تری جەبار جەباری، ئەوەبوو ساڵی 1969 كاتێك رژێمی بەعس رێ بە كردنەوەی (بەشی كوردی) لە تەلەڤزیۆنی كەركووك دەدات، جەباری ئەم هەلە دەقۆزێتەوە و لەو بەشەدا دەبێتە بێژەر. لەگەڵ یەكەم دەركەوتنی لە تەلەڤزیۆنی كەركووك و لەكاتی پێشكەشكردنی هەواڵەكانی سەعات هەشتی شەو، ئاوا دەست پێ دەكات (بینەرانی بەڕێز، خوشك و برایانی ئازیز، بۆ یەكەمجار لە تەلەڤزیۆنی كەركووكەوە، لە كەركووكی ناوجەرگەی كوردستانەوە بەكوردی دەنگوباستان پێشكەش دەكەم).
جیا لەم یەكەمانەش، جەباری خودان كۆمەڵێك بەرهەمی ناوازەی ترە، لێرەدا تیشكێك دەخەینە سەر ژیان و بەرهەمەكانی. ناوی تەواوی "جەبار كوڕی محەمەد كوڕی خدرە كۆستە كوڕی میكائیل"ە، لە ناوەڕاستی چلەكانی سەدەی بیستدا لە یەكێك لە گوندەكانی ناوچەی جەباری هاتووەتە دنیاوە. لە كۆشی خێزانێكی هەژار پەروەردە دەكرێت. ساڵی 1952 چووەتە قوتابخانەی سەرەتایی (شۆریجە) و لە ساڵی 1966 دواناوەندیی موسەڵا بەشی وێژەیی تەواو دەكات. ساڵی 1968 پەیمانگەی پێگەیاندنی مامۆستایان لە كەركووك تەواو دەكات. لە 9/3/1969 وەك مامۆستا لە گوندی (پارەپارە)ی سەر بە ناوچەی داودە دادەمەزرێ. لە ساڵی 1972-1973 لە كۆلێژی یاسا و رامیاری لە زانكۆی موستەنسرییە وەردەگیرێ و هەر لە بەغدا وەك ئەكتەر بەشداری لە چەندان شانۆگەری و درامای كوردی دەكات، لەوانەی درامای "هاوڕێ و نیو". لە ساڵی 1975-1976 بڕوانامەی بەكالۆریۆس وەدەست دێنێ و دەبێتە مامۆستای زانكۆ.
جەبار جەباری لە لاوێتیدا تێكەڵ بە چالاكیی سیاسی و جەماوەری و كاری رێكخستنی حزبایەتی بووە. كاتێك لە قۆناغی ناوەندی دەبێت لە سەرەتای هەڵگیرسانی شۆڕشی ئەیلوول، لە ریزەكانی پارتی دیموكراتی كوردستاندا دەست بە چالاكی حزبایەتی و سیاسی دەكات و ساڵی 1962 بۆ زیاتر لە سێ مانگ دەگیرێت. لە پاش ئازادبوونی لە ناوچەی شوان سەرپەرشتی چەند شانەیەكی رێكخستن دەكات، لەبەر لاوازیی جەستەیی و كەمی تەمەنی، بە (كادرە بچكۆلەكە) ناوبانگ دەردەكات. ساڵی 1976 دیسان دەگیرێ و سێ ساڵ زیندانی دەكرێت و بە لێبوردنی گشتی ئازاد دەكرێت. دوای ئازادكردنی لە شارۆكەی دووبز لە قوتابخانەی سووركێوی سەرەتایی دەبێت بە مامۆستا.
جەباری زمانەكانی عەرەبی و فارسی و توركی و ئینگلیزیی بەباشی زانیوە، بەمەش ئاسۆی خوێندنەوەی فراوان بووە. لە 26/5/1982 لەلایەن رژێمی فاشی بەعسەوە دەگیرێ و ماوەیەك بێ سۆراغ دەمێنێتەوە، لە 25/5/1985دا خێزانەكەی لەلایەن دەزگەكانی ئەمنی رژێمی بەعسەوە لەبارەی لەسێدارەدانی و قەدەغەكردنی دانانی پرسە بۆی ئاگادار دەكرێنەوە.
نووسەر جگە لە كاری سیاسی، خۆی بەئەدەبەوە خەریك كردووە و چەندان شیعری بڵاوكراوەی هەیە و دیوانێكی شیعری بەناوی "باباگوڕگوڕ" بەچاپ نەكراوی لە پاش بەجێماوە. هەندێ لە شیعرەكانی لە كتێبی "گوڵزاری شاعیرانی جەباری" لە ئامادەكردنی شێرزاد جەباری لە ساڵی 1970 چاپ كراوە و لە كەركووك بڵاو كراوەتەوە. هەروەها بایەخی زۆری بە كۆكردنەوەی بەرهەمی شاعیرانی كۆچكردوو داوە و لێكۆڵینەوەی ئەدەبیی لەسەر كردوون، لەوانە كتێبی (ئەسیری شاعیرێكی شۆڕشگێڕی قۆناغی دوای حاجی قادری كۆیە، 1974) لەگەڵ كەریم شارەزا نووسیویانە، هەروەها دەستنووسێك بەناوی (دیاریی شاعیرانی جەباری)، جگە لە دەستنووسی (مەعرووف رەسافی كوردە جەبارییە). شایانی باسە رەسافیی شاعیر ئامۆزای جەبار جەبارییە. دەستنووسێكی تریشی لە پاش بەجێماوە بەناوی (مێژووی عەشیرەتی جەباری). مخابن بەشەهیدبوونی جەبار جەباری، كەركووك یەكێك لە نووسەرە هەرە دڵسۆز و چالاكەكانی لە دەست دا كە چاوەڕوان دەكرا گەلێك كاری پڕ بایەخی تر بەئەنجام بگەیەنێت.
سەرچاوە:
1. سمكۆ جەباری، كۆی بەرهەمە كوردییەكانی جەبار جەباری، سلێمانی 2004.
2. شێرزاد جەباری، گوڵزاری شاعیرانی جەباری- كەركووك 1970.
وشە/ كەركووك- ستار جەباری