وەیسی سەعید وەیسی ئەندامی لیژنەی دەستپاكی لە پەرلەمانی كوردستان ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كە كابینەی داهاتووی حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئیرادەیەكی تۆكمەی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی هەیە. دووپاتیشی دەكاتەوە كە ئەگەر دادگایەكی تایبەتمەند هەبێت بۆ كەیسەكانی گەندەڵی، ئەوە باشتر دەتوانرێ قۆناغەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی تێپەڕێنین. وەسی سەعید لەم دیمانەیەی "وشە"دا رای دەگەیەنێت كە پێویستە شەفافیەتی زیاتر لە سێكتەری نەوت بێتە ئاراوە.
وەك لیژنەی دەستپاكی لە پەرلەمانی كوردستان چۆن دەڕواننە چاكسازی لە كابینەی داهاتووی حكوومەتی هەرێمی كوردستان؟
ئومێدێكی زۆر بۆ چاكسازی و ڕووبەڕووبوونەوەی كەموكوڕی ئیداری و دارایی هەیە لە كابینەی داهاتووی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، چونكە لە ماوەی ڕابردوو هەست بەوە دەكرێ كە كەمتەرخەمی دارایی و ئیداری لە حكوومەتدا هەبووە، كابینەی نوێ كە مەسروور بارزانی سەرۆكایەتیی دەكات، دڵنیاین لەوەی بەرەنگاری گەندەڵی دەبێتەوە و سەرۆكی حكوومەتی داهاتوو یەكێكە لەو كەسانەی دەیەوێ سیستم ڕۆڵی خۆی ببینێ، سەرباری ئەوەی یەكێك لە كارە سەرەكییەكانی پەرلەمانی كوردستان دوای كاراكردنەوەی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان، پرسی پەسەندكردنی یاسای چاكسازییە كە پێمان وایە ڕۆڵێكی گەورە لە كوردستان دەبینێت، بەڵام بەرەنگاریی گەندەڵی پێویستی بە هاوكاری هەمەلایەنە هەیە.
لیژنەی دەستپاكی زۆر بە وردی چاودێری هەنگاوەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی دەكات و لە داهاتوو قسەی زیاتری لەسەر ئەو پرسە دەبێت، بەڵام لە ئێستەوە دەمانەوێ ئیرادەیەكی تۆكمە دروست بكەین و هەوڵ بدەین لایەنەكان لە موزایەدەی سیاسیی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی دوور بخەینەوە تا پرسی بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی ببێتە پرسێكی نیشتمانی و چوارچێوەی حزبی و دامەزراوەیی تێپەڕێنێت، چونكە بە موزایەدەی سیاسی و حزبی ناتوانین لە دژایەتی گەندەڵیدا سەركەوتوو بین.
دەمەوێ ئاماژە بەوە بكەم كە سوورین لەسەر نەمانی خانەنشینی پلەباڵا و نادادپەروەری لە مووچە كە لەم خولەی پەرلەمان كاری لەسەر دەكرێ.
شەفافیەت لە داهاتی نەوت قسەی زۆری لەسەر دەكرێ، لای ئێوە سێكتەرێكی دیاركراو هەیە بۆ كاركردن لەسەری بە هاوئاهەنگی دەزگە پێوەندیدارەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی؟
ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی لە حكوومەتی داهاتوو هەموو سێكتەرەكان دەگرێتەوە و كەس لە لێپێچینەوە لەسەر گەندەڵی بێبەری ناكرێ، لە سێكتەری دارایی تا دەگاتە بچووكترین گەندەڵی و ڕۆتین كاری لەسەر دەكرێ، چیتر ناكرێ گەندەڵكار بگیرێت و دوای چەند ڕۆژێك بە دەستەبەری "كەفالەت" ئازاد بكرێ، وەك ئەوەی لە ڕابردوو چەند نموونەیەكی لەمشێوەیە هەبووە.
لەبارەی شەفافیەتی نەوت كە ئەوە بابەتێكی گەرمی ناو خەڵكە، پێمان وایە لە ڕابردوو كاری زۆر لەسەر ئەو سێكتەرە كراوە، بەڵام ئەوەی گرنگە لە داهاتوو ئەوەیە داهات و چۆنیەتیی كڕین و فرۆشتنی نەوت ڕوونتر بكرێتەوە، بەتایبەت لە ڕێی سندووقی داهاتە نەوتییەكانەوە، پێویستە هاوئاهەنگی زیاتر هەبێت بۆ بەدیهێنانی شەفافیەت كە پێمان وایە لە حكوومەتی داهاتوو سێكتەرەكانی پێوەند بە خەڵك باشتر كاریان تێدا دەكرێ.
دەگەڕێمەوە سەر بەشی یەكەمی قسەكانت، باست لە چاكسازی لە پلەباڵاكان كرد، بۆ ئەوە بەرنامەیەكی دیاركراو هەیە؟
بە پشتبەستن بەو داتایانەی ئێستە هەن لەسەر بەهەدەردانی سامانی گشتی و نادادی لە مووچە و خانەنشینی پلەباڵاكاندا، پێمان وایە كاتی ئەوە هاتووە پێداچوونەوە بەو پرسەدا بكرێ، ئێستە كاری پەرلەمانی نەگەیشتووەتە ئەو قۆناغە بۆ ئەوەی ئەو كارە بكات، بەڵام لەگەڵ دەستبەكاربوونی حكوومەت، پڕۆژەیەكی لەو شێوەیە پێشكەش دەكرێ.
كەرتی گشتی لە عێراق و لە هەرێمی كوردستان پێویستی بە چارەسەری بنەڕەتی هەیە، ژمارەیەكی زۆری مووچەخۆر لە كەرتی گشتی كۆبوونەتەوە كە زیاتر لە ملیۆنێك و 200 هەزار مووچەخۆرن و دەكاتە نزیكەی ٢٥٪ی هەموو دانیشتووانی هەرێم، ئەمەش بووەتە هۆكارێك تا كاریگەریی زۆری لەسەر بودجەی گشتی هەبێت و پێویستە چاكسازی تێدا بكرێ.
هیچ هائاوهەنگیتان لەگەڵ دەستەی دەستپاكی و دیوانی چاودێری دارایی هەیە؟
تا ئێستە هیچ هاوئاهەنگییەكی فەرمی لە نێوانمان نییە، ئەو دوو دەزگەیە لەكاركردن بەردەوامن، لیژنەی دەستپاكی پەرلەمانی كوردستان لە داهاتوویەكی نزیكدا سەرۆكی دەستەی دەستپاكی بانگێشتی پەرلەمان دەكات تا ئامانجی ئەوان بە ڕوونی بزانین لەسەر ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی و میكانیزمی زیاتر تاوتوێ دەكەین بۆ ئەو پرسە، هەروەها ئێستە ستراتیجی ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی ئامادە كراوە بۆ چوار ساڵی داهاتوو كە هێشتا بە ڕوونی زانیاریمان لەسەری نییە، دەبێ ڕوونكردنەوەی زیاتری لەسەر بدرێ بۆ ئەوەی هاوشێوەی ئەو ستراتیجانەی رووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی كە لە بەغدا هەبوون، تەنیا نووسینەوەی نەبێ و دەبێ كاری پێ بكرێ.
باس لەوە دەكرێ نەبوونی دادگایەكی تایبەتمەند هۆی سەرەكی دواكەوتنی یەكلابوونەوەی كەیسەكانی گەندەڵییە، ئێوە بۆچوونتان چییە؟
هەستمان بە دواكەوتنی یەكلابوونەوەی كەیسەكانی گەندەڵی كردووە و پێمان وایە یەكێك لە هۆكارەكانی نەبوونی دادگایەكی تایبەتمەندە بەو بوارە، بۆیە بە پێویستی دەزانین هاوشێوەی وڵاتان دادگای تایبەتمەند بە یەكلاكردنەوەی دۆسیەی گەندەڵی هەبێت، لەسەر دواكەوتنی یەكلابوونەوەی كەیسەكانی گەندەڵیش بەدواداچوون دەكەین و پێویستە دەستەی دەستپاكی هاوكاری سەرەكی بێت بۆ كردنەوەی ئەو دادگایە.
ئایا مانەوەی ماوەیەكی زۆر لە پۆست لەلایەن بەرپرسەكانەوە هۆكارێكە بۆ گەندەڵی، بۆ ئەوە چیتان هەیە؟
ئەوە راستە مانەوەی بەرپرسان بۆ ماوەیەكی زۆر لە پۆستەكانیاندا هۆكارێكی سەرەكییە بۆ گەندەڵی، ناكرێ بەڕێوەبەرێكی گشتیی زیاتر لە 10 ساڵ لە پۆستەكەیدا بێ، هەر لە ڕووی كارگێڕییەوە ڕەنگە نەتوانێ گۆڕانكاری بكات، بەپێی ئەو زانیارییانەی لای من هەیە 16 كەس لە پلەی تایبەت 10 ساڵ زیاترە لە پۆستەكانیاندان، زیاتر لە 200 كەس لە ڕاوێژكار و بەڕێوەبەری گشتی و بریكاری وەزیر زیاتر لە 20 ساڵە لە پۆستەكانیانن.
لەم حكوومەتە بەشێكی زۆر لەو كەسانە دەگۆڕێن كە ماوەیەكی زۆرە لە پۆستەكانیانن و دەبێ بنەمایەك هەبێ بۆ مانەوەی كەسەكان لە پۆستەكاندا. لەو پرسیارەدا دەمەوێ ئەوە بڵێم پارتی لە ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی سڵ لە هیچ ناكاتەوە و پڕۆژەی تایبەتمان دەبێت.
*
پارتی لە ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی سڵ لە هیچ ناكاتەوە و ئیتر ناكرێ گەندەڵكار بگیرێ و دوای چەند ڕۆژێك ئازاد بكرێ