توێژەرێك: بۆ ئەوەی كورد دەستكەوتی نەبیت ئەنكەرە سازش بۆ دیمەشق دەكات

:: PM:08:21:19/05/2019 ‌

پێ دەچێت پرسی گفتوگۆ و ئاشتەوایی لەنێوان هێزەكانی سووریای دیموكرات و حكوومەتی دیمەشق بە بەردەوام پرۆسەیەكی گریمانكراوبێت، ئەوەش سەرەڕای ئەو بەربەستانەی تا ئێستە بووەنەتە هۆی بەستەڵەك و هۆكار بۆ پەكخستنی، بەڵام لە رووی سیاسییەوە چەند خاڵێك هەن كە هەردوولا بەیەك دەگەیەنن و ئەگەری رێككەوتننیان نزیكترە.

باز بەجاری توێژەر لە كاروباری كورد ئاماژە دەكات، پێوەندییەكانی نێوان هەسەدە و رژێمی ئەسەد پێوەندییەكی بەرژەوەندخواز و كاتییە، چونكە كارگێڕی خۆبەڕێوەبەری دوای حەوت ساڵ لە فەرمانڕەواییكردنی ناوچەكە كە دەوڵەمەندترین ناوچەكانی سووریایە لە رووی ئابوورییەوە، بەزەحمەتی دەبینن كە سازشی زۆر بۆ دیمەشق بكەن، بۆیە پێویستە لە گفتوگۆكاندا هەردوولا دان بەوەی هەیە بنێن بەوەی ناكرێت ئەوان لە هەڕەشە و گوڕەشە لە یەكتر بەردەوام بن بێ گەیشتن بە رێككەوتننێكی رژد و رازیكەر بۆ هەردوولا. 

ئەو توێژەرە دەڵێت، پێوەندییەكانی نێوان كورد و حكوومەتی سووریا لە ماوەی سێ دەیەی رابردوو بەچەند قۆناغێكی جیاوازدا تێپەڕیوە لە نێوان هاوپەیمانی و نەیاریدا بەهۆی بەرژەوەندی هەردوولا، روونی كردەوە، دەكرێت هەردوولا بۆ داهاتوو و ئەمڕۆ گفتوگۆ بكەن، زیاتر لە رێككەوتننی نێوان رژێمی سووریا و گرووپەكانیتری ئۆپۆزسیۆن، بەتایبەتی كە هەردوولایان دان بە گفتوگۆی راستەوخۆ دەنێن و پێشتر چەند گەڕێكی گفتوگۆی لەوجۆرەیان كردووە. 

لەنێوان ئەو هۆكارانە كە ئەگەری گفتوگۆیان زیاتر دەكات، بوونی بەرژەوەندی هاوبەشی هەردوولایە كە حكوومەتی سووریا درك بەوە دەكات كە ناتوانێت لە هەر جەنگێك لە داهاتوو لەگەڵ كورد سەركەوتنێكی تەواو بەدەست بێنێت، لەوكاتەی هاوپەیمانان لە ناوچەكە هەن، جیا لە ئامادەیی هێزی سەربازی هەسەدە و سەختی جەنگ و و رووبەڕووبوونەوەی. لەلایەكی تر خۆبەڕێوەبەری بەرژەوەندی لە رێككەوتن لەگەڵ حكوومەتی سووریا هەیە بەوپێیەی لەهەر ئۆپراسیۆنێكی سەربازی و داگیركارییەكی توركیای بۆ ناوچەكانی دوور دەخاتەوە، بۆیە ئەو رێككەوتننە ئەگەر كرا دان بە شەرعیەتی ناوچەی خۆبەڕێوەبەری دەنێت.

لەوكاتەی چەند بەربەستێك هەن كە ناكرێت فەرامۆش بكرێن لەبەردەم ئەو رێككەوتننەدا، لەوانە توركیا كە خاوەن خواستی خۆیەتی لە سووریا و ئامادەشە هەموو سازشێك بۆ حكوومەتی سووریا بكات بۆ ئەوەی كورد لەو وڵاتە هیچ دەستكەوتێكی سیاسیان نەبێت و ئەوەش سووریا كە رووسیا پاڵپشتی لێ دەكات، دەخاتە ناو بازنەی خۆبەراوردكردن بە خۆبەڕێوەبەری و هەڵوێستی بەهێزتر ببینێت لە گفتوگۆكاندا و لە داننانی فەرمی بە ناوچەكانی خۆبەڕێوەبەری خۆی لابدات و مەرجەكانی خۆی بسەپێنێت، ئەوەش پرسەكە لە گفتوگۆ دەكاتە پەنجەگەستن. 

ئێستە پرسی كورد لە ناوچەكانی باكوری رۆژهەڵاتی سووریا لەبەردەم چەندان سیناریۆ كراوەیە، بەهەمان شێوەی چارەنووسی هێزەكانی سووریای دیموكرات كە بەر لە سێ ساڵ لە شاری حەسەكە هاتە دامەزراندن بۆ رووبەڕووبوونەوەی رێكخراوی داعش و ئەوان ئێستە لە ناوچەكانی رۆژهەڵاتی فورات باڵادەستن كە هەردوو پارێزگای حەسەكە و رەقە دەگرێتەوە، جیا لە رۆژهەڵاتی رووبارەكە لە پارێزگای دێرزوور.

ئەو ناوچانەی كەوتوونەتە ژێر دەسەڵاتی هەسەدە لە چەندان رووەوە گرنگییەكی گەورەیان هەیە بەتایبەتی لە رووی جوگرافی و جیۆسیاسی و ئابووریەوە و ئەوەش وای كردووە ببێتە كارتێكی بەهێز و كاریگەری گوشار بەدەستی كورد بۆ بەدەستهێنانی چەندان دەستكەوتی سیاسی، كاتێك رووبەری ناوچەكە دەگاتە 51 هەزار كیلۆمەتر سێجا كە نیوەی پشتێنەی سنووری سووریا و توركیا پێكدێنێت و زیاتر لە نیوەی پشتێنەی سنووریش لەگەڵ عێراق. 

لەلایەكی تر ئەو ناوچانە كە نزیكەی 60 هەزار چەكداری هەسەدە لەخۆ دەگرن، بڕێكی زۆری سامانی سروشتیان تیادایە كە ئەو هێزانە لەلایەن ئەمەریكاوە پاڵپشتی لۆجیستی و مەشق دەكرێن و چەندان چەك و كەرەستەی پێشكەوتووی سەربازیان پێ دراوە و دەستیان بەسەر 6%ی كێڵگەكانی نەوت و گازی ناوچەكەدا گرتووە و ساڵی رابردووش 11 كێڵگەی نەوتیان لە سووریا كۆنترۆڵ كرد، لەوكاتەی كێڵگە نەوتییەكانی رۆژهەڵاتی دێرزوور نزیكەی سێیەكی سەرچاوەی وزە لە سووریا پێكدێنێت، جیا لە كێڵگەكانی گاز لە حەسەكە كە گەورەترینن لە سووریا.      

بۆیە لە سایەی ئەوەی باسكران دەكرێت ئەو ناوچەیە ببێتە بەشێك لە جۆرێكی تری ململانێ لە لێواری ئەو جەنگە گەورەی ئێستە لە سووریا هەیە، لەوكاتەی ئەنكەرە بەبەردەوام هەوڵی ئەنجامدانی ئۆپراسیۆنێكی سەربازی لەدژی كورد دەدات بەمەبەستی سەپاندنی باڵادەستی خۆی و رێگرتن لە دروستبوونی دەوڵەتێكی كوردی، رژێمی سووریا هەوڵی ئەوە دەدات كە گفتوگۆ و رێككەوتن لەگەڵ هەسەدە بكات بێ دیاریكردنی سنوورێكی كاتی و شێوازێكی روون و وردی داواكارییەكان، كە ئەوەش وای كردووە گفتوگۆكان شێوەیەكی یەكلاكەرەوە و كۆتایی وەرنەگرن. 




وشە - مه‌حموود ئیسماعیل