ئەمڕۆ لە نیوه‌ گۆى زه‌وى هاوینە و لە باشووریش زستان ده‌ست پێ ده‌كات

:: PM:04:50:21/06/2019 ‌
ئه‌مڕۆ هه‌ینى 21ى حوزه‌یران، ئەژی چەتۆ حەسەن، بەرپرسی بەشی ڕاگەیاندن لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی كەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێمی كوردستان به‌ "وشه‌"ى ڕاگه‌یاند، ئەمڕۆ لە نیوەگۆی باكوور دەستپێكی وەرزی هاوینە و لە باشووریش زستانە.

ئەژی چەتۆ حەسەن زیاتر گوتى، "بەپێی پێوانە فەلەكییەكان، ئەمڕۆ هەینی 21ی حوزەیرانی سه‌عات 6:54ی ئێوارە بە كاتی هەولێر، دەستپێكی وەرزی هاوینە لەنیوەگۆی باكوری زەوی كە ناسراوە بە دیاردەی (هەڵگەڕانەوەی هاوینە - Summer Solstice).

ڕوونیشى كرده‌وه‌، " لەو ڕۆژەدا ماوەی ڕۆژ درێژ دەبێتەوە بۆ نزیكەی 15 سه‌عات و شەویش كورت دەبێتەوە بۆ نزیكەی نۆ سه‌عات، هەروەها لەو ڕۆژەدا ماوەی نێوان زەوی و خۆر زۆرە، نەوەك كەم و دووری نێوان زەوی و خۆر هەر بەرەو زیادبوون دەچێ تا دەگاتە دوورترین خاڵ یان (Aphelion) كە لە ڕۆژى چوار ته‌مووز، دەگاتە 152 ملیۆن و 104 هەزارو 285 كیلۆمەتر".

بەرپرسی بەشی راگەیاندن لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی كەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێمی كوردستان ڕای گەیاند، "هۆكاری گەرمداهاتنی نیوەگۆی زەوی سەرەڕای دوركەوتنەوەی لەخۆر، دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی كەوا ئاستی خولانەوەی تەوەری زەوی بە رێژەی 23.5 پلە لارە لەسەر خولگەكەی بە دەوری خۆر و خزانی تیشكی ستونی خۆر لە (هێڵی كەمەرەیی) زەوی بۆ خۆلگەی (قڕژاڵ) لە باكووردا، هەر ئەم ستوونبونەی تیشكی خۆر وادەكات پلەكانی گەرما لەنیوەگۆی باكوور زیاتر بێت و ماوەی مانەوی خۆر لە ئاسماندا دوور و درێژتر بێت و لە هەمانكاتدا خۆر بە بەردەوامی و بۆ ماوەی نزیكەی شه‌ش مانگ لە ناوچەكانی جەمسەری بەستووی باكووردا ئاوا نەبێت".

ئاماژەی بەوەیشكرد لە هەمان كات و ڕۆژدا لەنیوەگۆی باشووردا حاڵەتەكە بە تەواوی پێچەوانەیە، چوونكە تیشكی خۆر سەردەكەوێت لە (خولگەی كاوڕ) بۆ (هێڵی كەمەری زەوی)، بەمەیش بڕێكی كەمتر لە تیشكی خۆر بەر نیوەگۆی باشوری زەوی دەكەوێت، بۆیە لەنیوە گۆی باشور ئەمە دەبێتە (هەڵگەڕانەوەی زستانە) (Winter Solstice ) واتە دەست پێ كی زستانە لەو ناوچانەداو لە هەمانكاتیشدا، تیشكی خۆر بۆ ماوەی شەش مانگ لە ئاسمانی (كیشوەری بەستووی باشوور) (ANTARCTICA ) نابینرێت و دەبێتە شەوێكی شەش مانگیی دوور و درێژی بەردەوام".


وشە - محەمەد میران