دوای بڵاوبوونەوەی خێرای ڤایرۆسی كۆرۆنا لە ووهانی چینییەوە بەرەو زۆرینەی وڵاتانی دنیا، ئێستە زۆرینەی حكوومەتەكان پەنایان بردووەتە بەر جێبەجێكردنی شێوازی دابڕین یان دوورخستنەوەی كۆمەڵایەتی، واتە هێشتنەوەی دووری و ماوەیەك لە نێوان كەسەكان لەكاتی مامەڵەكردنی رۆژانەیان لەناو ماڵەوە یان لە دەرەوە.
پێویستە ئەندامانی خێزانیش خۆیان لەیەكتر دووربخەنەوە
دووركەوتنەوەی كۆمەڵایەتی یەكێكە لە رێوشوێنە تایبەتەكان بۆ رێگرتن لە بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا، سەرەڕای كاریگەرییە نەرێنییە كۆمەڵایەتییەكانی كە دەبێتە هۆی دووركەوتنەوەی خەڵك لە یەكتری و كەمبوونەوەی پێوەندیكردنیان بۆ ماویەك كە رەنگە درێژ بكێشێت، رێكخراوی تەندروستی جیهانی بە پەلە پەنای بۆ پێڕەوكردنی ستراتیجیەتێكی تر لەبری دوورخستنەوەی كۆمەڵایەتی بردووە، ئەویش دوورخستنەوەی جەستەییە، واتە تەوقەنەكردن لەگەڵ یەكتری، تەنانەت لەناو یەك خێزانیشدا.
رێكخراوەكە لە چوارچێوەی رێنوێنییەكانی بۆ كەمكردنەوەی زیان و بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا، داوای لە خەڵك كرد لە ماڵەكاینان بمێننەوە و لە رێگەی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانەوە پێوەندیان هەبێت لەبری دیدار و قسەكردنی راستەوخۆ، تەنانەت لە دوورەویش، هەروەها داوایشی لە خەڵك لەناو یەك ماڵیش كرد كە لە رووی جەستەییەوە لە یەكتر دوور بكەونەوە لە رێگەی ئەنجامدانی وەرزش و گرنگیدان بە تەندروستی مێشك و وازهێنان لە جگەرەكێشان بۆ خۆپاراستن لە ڤایرۆسەكە.
ئێستە ڤایرۆسی كۆرۆنا لە زۆرینەی وڵاتانی دنیا بە ئاشكرا و نهێنی، واتە رانەگەیەندراو هەیە و رۆژانەیش لە هەواڵەكانی باسی سەتان تووشبوو لە ئیتاڵیا و چین و ئێران و ئیسپانیا و ئەمەریكا و هیتریش دەكرێت، لەوكاتەی بەپێی دوا ئاماری تووشبوون لە سەرانسەری دنیا گەیشتووەتە 392964 تووشبوون و 17154 مردن و 103424 چاكبوونەوە.
هەریەك لە بەریتانیا و ئوسترالیا رێگەچارەی دوورخستنەوەی كۆمەڵایەتیان بۆ رووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا بەكار هێناوە، راوێژكارانی حكوومەتی بەریتانیا دووپاتیان كردەوە كە رەنگە دۆخەكە پێویست بە پێڕەوكردنی ئەو ستراتیجیەتە بۆ ماوەی ساڵێك بكات بۆ كەمكردنەوەی گوشاری سەر خزمەتگوزاریی تەندروستی لە سایەی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەكەوە، هەروەها سكۆت مۆریسۆن، سەرۆك وەزیرانی ئوسترالیا بەمدواییە ستراتیجیەتەكەی لەو وڵاتە سەپاند بەتا یبەتی لە ناوچەكانی ڤایرۆسەكەی تیادا بڵاو بووەتەوە.
رۆژنامەی "گاردیان"، بڵاوی كردەوە كە جێبەجێكردنی دوورخستنەوەی كۆمەڵایەتی بووەتە هۆی كەمكردنەوەی رێژەی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا و پەلەكردن لە جێبەجێكردنیشی هۆكارێكی گرنگە بۆ كەمكردنەوەی بڵاوبوونەوەی لە كاتی گەیشتنی بەو پەڕی بەهێزییەكەیەوە بە رێژەی 50-60%، هەروەها رێژەی مردن 30-45% كەم دەكاتەوە.
جەمیل تەهراوی، شارەزای تەندروستی دەروونی دووپاتی دەكاتەوە كە دوورخستنەوەی كۆمەڵایەتی یان جەستەیی بووەتە پێویستییەكی گرنگ لەو كاتە مەترسیدارەدا كە وڵاتانی دنیا پێیدا تێپەڕ دەبن، كاتێك ڤایرۆسی كۆرۆنا بە شێوەیەكی زۆر خێرا بڵاو دەبێتەوە، بەتایبەتی بەهۆكاری ئەو تێكەڵاوی و قەڵەباڵغییەی مرۆڤەكان دروستیان كردووە، ئەگەرچی لە هەندێك كۆمەڵگەی وەك رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كاتی پێویستە كە رەنگە رووبەڕووی كولتوور و نەریت و رۆشنبیری گشتی ببێتەوە.
وەك ئەو شارەزایە دەڵێت، پێویستە مرۆڤی ئاقڵ ئەو ستراتیجیەتە جێبەجێ بكات، تەنانەت لەناو یەك خێزانیشدا، ئەوەیش بۆ تێپەڕاندنی مەترسیی ڤایرۆسەكە، ئەگەرچی كاریگەریی نەرێنیشی هەیە، بەڵام دوای كۆتاهاتنی تەنگژەكە دۆخەكە چاك دەبێتەوە، بۆ ئەوەیش باشترین شت ئەوەیە تاكەكان لەناو ماڵەوە خۆیان سەرقاڵی حەز و خولیاكانیان بكەن بە شێوەی تاك، وەك وێنەكێشان و خوێندنەوە و هیتریش.
ستیوارت نیل، لە پەیمانگەی شاهانەی بەریتانیا وای دەبینێت كە رێوشوێنەكانی دوورخستنەوەی كۆمەڵایەتی كاركردن لە دوورەوە لە ماڵەوە دەگرێتەوە، جیا لە رێكخستنی كۆبوونەوەكان لە رێگەی ڤیدیۆوە و خۆپاراستن لە بەكارهێنانی هۆكاری گشتیی گواستەوە، ئەوەیش پێویستی بە گیانێكی ئاقڵمەندی هەیە و پێویستە لەكاتی چوونە دەرەوەیش لە ماڵەوە دووریەك لە نێوان كەسەكاندا هەبێت.
كالیپسۆ چالكیدۆ لە زانكۆی ئیمپریال لە لەندەن دەڵێت، پیادەكردنی دووركەوتنەوە كۆمەڵایەتی هەوڵێكی بەیەكەوەی كۆمەڵگەیە بۆ رێگرتن لە گواستنەوەی پەتاكە و بڵاوبوونەوەی زیاتری، رەنگە تێچووە ئابوورییەكەی زۆر بكەوێت و گوشاری تیادابێت، لەوكاتەی محەمەد عوبێدات، سەرۆكی زانكۆی جدارای ئوردنی دەڵێت، ئەو رێگەچارە سەركەوتنی گەورەی بۆ رووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا بەدەست هێناوە.
بۆ سەرخستنی ئەو هەنگاوەیش، پێویستە رێوشوێنی توند بگیرێتە بەر لە رێگەی جێبەجێكردنی یاسا و بڕیارەكانی پێوەست بەو بوارەوە، بۆیە كاتی هاتووە بەوەی بوارێك لەنێوان خەڵكیدا هەبێت بۆ رێگرتن لە بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەكە و لەوەیش گرنگتر واز لە كولتووری باوەش بەیەكداكردن و ماچكردن و تەنانەت تەوقەكردنیش بێنین و تەنیا لە دوورەوە بە ئاماژە بۆ سەلامكردن بكەین.
بۆیە شارەزایان پێیان وایە لەو كۆمەڵگایانەی كە رانەهاتوون، پێویستە رێگەی تر پێڕەو بكرێت بۆ بەیەكگەیشتن وەك قسەكردن بە مۆبایل بە دەنگ و رەنگ و دانیشتنی هاوكات نەوەك هاوشوێن بەدیار فیلم و زنجیرە تەلەڤزیۆنییەكانەوە.