بڕیارە لە 10و11ی ئەم مانگە گفتوگۆی ستراتیجی نێوان واشنتن و بەغدا سەبارەت بە هەردوو دۆسیەی تەناهی و ئابووری بەڕێوە بچێت، وەك چاودێران باسی دەكەن گفتوگۆكە و گەیشتن بە رێككەوتن بۆ هەردوولا گرنگ دەبێت، د رێبوار بابكەیی، سەرۆكی لیژنەی پێوەندییەكانی دەرەوەی پەرلەمانی كوردستان، گرنگی بەشداری هەرێم لەو گفتوگۆیانە شی دەكاتەوە.
بابكەیی: ناكرێ لە گفتوگۆی ستراتیجی بەغدا و واشنن بۆچوونی كورد وەرنەگیرێت
ئەمڕۆ سێشەم مەسروور بارزانی، سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، پێشوازی لە ماسیۆ تۆلەر، باڵوێزی ئەمەریكا لە عێراق كرد و دۆخی عێراق و ناوچەكە و پەرەپێدانی پێوەندییەكانی هەرێمی كوردستان و ئەمەریكایان تاوتوێ كرد، باڵوێزی ئەمەریكا ئاماژەی بە گرنگی گفتوگۆی ستراتیجی نێوان وڵاتەكەی و عێراق كرد، كە بڕیارە لەم مانگەدا ئەنجام بدرێت و هەرێمی كوردستانیش تێیدا بەشدار دەبێت، سەرۆكی حكوومەتی هەرێم دووپاتی لە گرنگی بەشداریكردنی هەرێم لەو گفتوگۆیە كردەوە.
د رێبوار بابكەیی ئەمڕۆ سێشەم لەو بارەوە بە"وشە"ی گوت، هەرێمی كوردستان لە 2005ەوە تا ئێستە توانوویەتی وەك قەوارەیەكی فیدراڵی، تا رادەیەكی زۆر باش سەقامگیریی تەناهی و سیاسی لە هەرێم بپارێزێت، لەلایەكی تر بەشدارییەكی كارای لە پرۆسەی سیاسی لە عێراق هەبووە، جیا لە بەشداریكردنی لە سەقامگیری سیاسی و تەناهی لە عێراق و بەشداری هەبووە لە پەرلەمان و حكوومەت و كایەكانی سیاسی و ئابووری، بۆیە سەلمێنراوە هەر گفتوگۆیەكی تەناهی ستراتیجی لە نێوان عێراق و ئەمەریكا یان هەر وڵاتێكی تر بكرێت، بێ ئەوەی بۆچوونی كورد یان هەرێم و حكوومەت و سەركردایەتییەكەی وەربگیرێت، سەركەوتوو نابێت، چونكە هەرێم وەك ئەمری واقیع، قەوارەیەكی سیاسییە و پێوەندییەكی باشی لەگەڵ وڵاتاندا هەیە.
زیاتر گوتی، جیا لەوەیش جوگرافیای هەرێم، كە پێگەیەكی باشی هەیە و كاریگەری لە نەخشەی وزە لەسەر ئاستی ناوچەكە و نێودەوڵەتی هەیە، هەروەها رۆڵی هێزی پێشمەرگە لە رووبەڕووبوونەوەی داعش، سەلمێندرا كە ئەو هێزە دەكرێت پشتی پێ ببەسترێت، بۆ چەسپاندنی سەقامگیری تەناهی لە عێراق بەگشتی، بەتایبەتی لە ناوچە جێی ناكۆكەكان، كە ئێستە داعش بە شێوەیەكی ئاشكرا جموجۆڵی لەو ناوچانەوە دەست پێ كردووەتەوە، لەبارەی ناكۆكییەكانی نێوان ئەمەریكا و ئێران لەسەر خاكی عێراق، هەرێم بۆچوونێكی جیاوازی لەگەڵ حكوومەتی عێراق هەبوو، كاتێك پەرلەمانی عێراق بڕیاری دەركردنی هێزە بیانییەكانی دا، هەرێمی كوردستان رای گەیاند دژی ئەو بڕیارەن و بە پێویستی دەزانن ئەو هێزانە بمێننەوە، چونكە ئاسایشی عێراق تەواو جێگیر نییە، ئەو هەڵوێستەی هەرێمیش یەكێك لە هۆكارەكانی بڕینی بودجەكەی وەك بڕیار و هۆكارێكی سیاسی.
ئەو پەرلەمانتارە روونی كردەوە، هەموو ئەوانە ئاماژەن بۆ ئەوەی ناكرێت لە گفتوگۆیەكی ستراتیجی و تەناهی گرنگی نێوان بەغدا و واشنن، بۆچوونی كوردی بەرانبەر وەرنەگیرێت، پێم وایە ئەو كارە سەركەوتوو نابێت، بەتایبەتی لەبارەی هەردوو بابەتی ناوچە جێناكۆكەكان و جموجۆڵەكانی داعش، لەلایەكی تر بە پێی جوگرافیای سیاسی هەرێم كە خاوەن سنوورێكی فرەوانە لەگەڵ ئێران و سووریا، ئەوەیش بابەتێكی ترە، بۆیە ناكرێت بێ كورد قسە لەسەر ئەو رەهەندانە بكرێت و ئەو دوولایەنە بگەن بە دەقێكی تەوافوقی و ئەگەر پێشی بگەن، بێ كورد جێبەجێ نابێت یان ئەستەم دەبێت.
سەبارەت بەوەی چۆن هەرێم دەتوانێت سوود لەو رێككەوتنە ببینێت یان سوودەكانی بەشداریكردنی كورد لەو رێككەوتنە چییە؟، بابەكەیی روونی كردەوە، كاتێك هەرێم دەبێتە بەشێك لە رێككەوتنێكی نێودەوڵەتی لە نێوان عێراق و ئەمەریكا یان هەر وڵاتێكی تر، چۆن ماف بۆ هەرێم دەستەبەر دەكرێت، ئەوهایش پابەندی دەكەوێتە سەرشانی لە جێبەجێكردنی ئەو رێككەوتنانەی دەكرێت، بەو هۆیەیش كە هەرێم قەوارەیەكی سەربەخۆ نییە، واتە ئەندام نییە لە نەتەوە یەكگرتووەكان، یاسای نێودەوڵەتی نایگرێتەوە، بەڵام وەك ئەمری واقیع قەوارەیەكە هەڵسوكەوتی سیاسی و دیپلۆماسی دەنوێنێت، ئەوكات یەكێك لە مافەكانی هەرێم لە چوارچێوەی رێككەوتنەكە، پاراستنی هەرێمە لەلایەن ئەمەریكاوە، هەروەها پێویستە حكوومەتی عێراق پابەند بكرێت بە رەوانەكردنی بەشە بودجەی هەرێمەكە، وەك دەزانن هەر تەنگژەیەكی ئابووری رەنگە كێشەی تەناهی و سیاسی سەرهەڵبدات، بۆیە ئەمەریكا نایەوێ دۆخی دارایی هەرێم بەو شێوەیە بێت.
لە كۆتاییدا بابكەیی دووپاتی كردەوە، دەكرێت لەو چوارچێوەیەدا رێككەوتنێك هەبێت كە هەرێمی كوردستانیش تیادا بەشداربێت، ئەوكاتە عێراق زیاتر پابەندی رەوانەكردنی بەشە بودجەی هەرێمی كوردستان بێت، لەلایەكی تریشەوە ئەگەر هەرێمی كوردستان بەشداری پێ بكرێت لە گفتوگۆكان و هەر رێككەوتنێك، پێوەندییەكانی هەرێم ئەمەریكا بەرەوپێشچوونی زیاتر بەخۆیانەوە دەبینن، بەتایبەتی لە بواری وزە و تەناهی و تەنانەت لە بواری دیپلۆماسیشەوە، لە هەمووی گرنگتر پاراستنی قەوارەی هەرێمی كوردستان دەبێت.