بەغدادی، ترەمپ ڕزگار دەكات؟

AM:09:04:02/11/2019 ‌
\
ڕاگەیاندنی كوشتنی بەكر بەغدادی لەلایەن دۆناڵد ترەمپ، دوای ماوەیەكی دوور و درێژ لە ڕاوكردن و ڕاونان و تەپكە و مراندن و سەرلەنوێ دەركەوتنەی لە (كات و شوێن)ێكی گڕگرتوودا، چی دەگەیەنێت؟. ئایا بە كۆتاهاتنی بەغدادی، داعش و توندڕۆیی و كێشەی بزاڤە ئیسلامییە ڕادیكاڵییەكان بەكۆتا دێت؟ ئایا ترەمپ لە فەرمانی كۆتاهێنان بە بەغدادی دەیەوێت چ بدوورێتەوە؟.

هەرچەندە ڕووسیا گومانی لە كوشتن و بڕانەوەی تۆوی بەكر بەغدادی هەیە، بەڵام ماكرۆن بە "گورزێكی بەهێزی دژ بە داعشی دەزانێ و نایشارێتەوە ئەمە تەنیا هەنگاوێكە". ئەردۆغانیش بە "خاڵی وەرچەرخان لە شەڕی هاوبەشیان دژی تیرۆری دەزانێت". بۆریس جۆنسۆن دەڵێت، "ئەمە چركەی گرنگی جەنگەكەمانە دژی تیرۆر، بەڵام شەڕ دژی داعش بەكۆتا نەهاتووە". نەتەنیاهۆش بە "دەستكەوتێكی گەورەی دادەنێت، دەڵێت بەڵام هەڵمەتەكان دژی تیرۆر هێشتا بەردەوامن".

سەرۆك مەسعوود بارزانی لە پەیامێكدا نایشارێتەوە "كوشتنی بەغدادی بەمانای كۆتاهاتنی داعش نییە و پێویستە هەموو لایەك هۆشیار بن و هاوئاهەنگ و بەردەوام بن لە شەڕ دژی تیرۆر و ڕیشەكێشكردنی تیرۆر". سەرۆكی هەرێمی كوردستانیش دەڵێت، "ئەمە هەنگاوێكی گرنگە، بەڵام پێویستە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لە هاوكاری و هاوئاهەنگی بۆ بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر بەردەوام بێت". حكوومەتی هەرێمیش پێی وایە "ئەمە گرنگە، بەڵام كۆتایی داعش نییە".

لەبەرچی و چۆن لەم كاتە هەستیار و ئاڵۆز و پڕ كێشەیەدا بەكر بەغدادی لە كونێكدا ڕاو كرا، وەك نێچیرێكی بەنرخ و گرنگ و سەركەوتنێكی درەوشاوە بۆ ترەمپ لێكدەدرێتەوە؟. ئایا ئاشكرابوونی بەغدادی یەكەمجارە ڕوو دەدات، یان ئەمجار و لەمكاتەدا وەك سازش و رێككەوتنێكی پێشوەختە لە نێوان هێزە ئەمەریكاییەكان و ئەوانیتر بەرهەم هێنراوە؟.

ئایا لەمكاتەدا كوشتنی خەلیفەی داعش دەتوانێ ناڕەزایی و ڕەخنە و پلار و باری قورسی سەرشان و خاوبوونەوەی گرژی دەمارەكانی ترەمپ سووك بكات؟. لە چەند هەفتەی ڕابردوودا، لەبەر بڕیاری پشتكردنە كورد لە سووریا و كشانەوەی هێزی سوپا، هەتا دۆستەكانی لەناو كۆمارییەكانیشدا خەریك بوو كەلەكەی ترەمپ بە نوقرچە و پلارتێگرتن و سەرزەنشتكردن كون بكەن.

بێگومان هەڵبژاردنی ئەمكاتە واتای ئەوە دەگەیەنێ مەرج نییە لە كاتەكانی تر نەتوانراوە بەغدادی بگرن، یان بكوژن، بە پێچەوانەوە دواخستن و دواكەوتنی ئەم كارە، دوور نییە بۆ كاتی زێڕینی وەك ئێستە هەڵگیرابێت. كەمكردنەوەی ناڕەزایی، چوون بەرەو هەڵبژاردن، هێوركردنەوەی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دژی ئەو هەڵچوون و نیگەرانییە توندەی لە هەمبەر سیاسەتی ترەمپ بۆیان هەیە، وەك ئاو بەئاگرداكردنێك وایە، هەرچەندە دووكەڵی كێشەكان هێشتا بەرز و خنكێنەرن.

دوور نییە توركیا وەك دیارییەكی بەنرخ، لە هەمان كاتدا بۆ خاوكردنەوەی گرژییەكان و گۆڕینی ئاراستەی ڕەوشەكە بەلایەكی تر و لادانی چاوی دنیا لەسەر كردە سەربازییەكەی و هەروەها ئەردۆغان وەك هاوكارییەكی نهێنی بۆ ترەمپ لەژێرەوە هاوكاری ئەمەریكای كردبێت. كێشەكان ئاڵۆز و پێوەندییەكان لە كێشەكان ئاڵۆزترن. 

پرسیاری سەرەكی ئەوەیە لە كاتێكدا ئەردۆغان سەركەوتن و بە‌هێزبوونی خۆی لەسەر پانكردنەوە و پاكتاوی كورد دەبینێت، ئایا كوژرانی بەغدادی هاوكار و پاڵپشتی دۆڵاند ترەمپ دەبێت، بۆ دەربازبوون لەو تەنگژە سیاسی و ناكۆكی و ململانێ توندەی پێش هەڵبژاردن لە ئارادایە و ئەو فشارەی لەلایەن دژ و ناڕازییەكانی بەڕێوە دەچێت. 

كورد دەڵێت "هەر شەڕە و بۆ جوامێرێك". ئەم هەنگاوە گرنگە بۆ ترەمپ دەستكەوتێكی باشە لە (كات و شوێن)دا. وەلێ توندوتیژی و داعش بەكۆتا نایەت، بەپێچەوانە دوور نییە ئەمە كاردانەوەی تر و بەشێوازی تر بەدوای خۆیدا بهێنێت، داعش لە زۆر شوێندا خەریكی خۆڕێكخستنەوەیە. بۆ ترەمپ گرنگە كاتی هەڵبژاردنە و شوێنەكەیش پێوەندی بە سووریا و ئەو هێرشە زۆرانەوە هەیە كە ترەمپیان تووشی ڕەشەبای ڕەخنە كردووە، بەڵام هەر هەموو سەركردەكان دەڵێن ئەمە تەنیا هەنگاوێكە و گرنگە، بەڵام كۆتایی داعش نییە. تەنیا ئەردۆغان نەبێت دەڵێت ئەمە "وەرچەرخانێكی شەڕی هاوبەشە دژی تیرۆر".

بێگومان ئەردۆغان هێزە كوردییەكانی سووریا بە تیرۆریست دەزانێت، نەك خەلیفەی داعش و ئەو هێزە توندڕۆیانەی لە توركیاوە دزەیان پێ دەكرێت. ئەم هەنگاوە بۆ ترەمپ وەك دەستكەوتێك لە ماوەی سەرۆكایەتیی و خۆئامادەكردن بۆ دەنگ بەدەستهێنانەوەی دەنگدەران دادەنرێت، سەرباری ئەوەش هەمیشە دووپات لەسەر گەشەكردنی ئابووری ئەمەریكا و شەڕنەكردنی سوپاكەی لە دەرەوەی ئەمەریكا دەكات. 

ئەگەر گریمانەی ئەوەمان كرد كوشتنی بەغدادی، ترەمپ لە دەنگدان و هەڵبژاردن ڕزگار دەكات، بەڵام پێشگریمانەی ئەوەش دەكەین ئەمەریكا و هاوپەیمانەكانی لە مەترسی داعش و كۆتاهاتنی توندڕۆكان و ئەم گرووپە تیرۆریستانە ڕزگار ناكات.