ئەمڕۆ دوو ساڵ بەسەر دەستبەكاربوونی كابینەی نۆیەمی حكوومەتی هەرێمی كوردستان تێدەپەڕێ، ئەم دوو ساڵە قەیراناوی و پڕ دڵەڕاوكە بوو، پڕبوو لە گوشاری ناوخۆیی و دەرەكی لەپێناو شكستهێنانی كابینەكە و بە دیاریكراوی سەرۆكەكەی، بەڵام كاری گرنگ كراوە و پڕۆژەی ستراتیجی بنیات نراوە. رەنگە لەبارەی قەیرانەوە هەموومان هاوڕابین چونكە لەناویدا ژیاوین، بەڵام ئاخۆ قەیرانەكان چی بوون؟ كێ دروستی كردن و هۆكارەكەی چی بوو؟
روونە سەرەتای كابینە هەموو یار و نەیارێك بە ئومێدەوە دەیڕوانییە داهاتوو، بەوپێیەی كوردستان نغرۆی گەندەڵی بووبوو، بۆ بەختی خۆمان حكوومەتی نوێ دروشمی چاكسازی بەرز كردەوە، راستەوخۆ لە سۆشیال میدیاوە پشتیوانی جەماوەری بەدەست هێنا و بوو بە هێزێكی گەورە، دواتر لەناو حزبەكانەوە دژایەتی دەستی پێ كرد، ئەوەیش لە ئامادەكارییەكانی نووسینەوەی یاسای چاكسازیدا لە ئەنجوومەنی وەزیران هەستی پێ كرا، بۆیە یاساكە نزیكەی شەش مانگی خایاند تا گەیشتە پەرلەمان، بۆ چارەڕەشیمان پەرلەمانەكەیش لە 29 ساڵی رابردوودا خولی وا ئاستنزمی بەخۆیەوە نەبینیوە، بۆیە لەكاتی گفتوگۆی پەسندكردنی یاساكەدا، لەوێش ئەوەندەی تر رۆحیان كێشا، بەڵام هەر بوو بە یاسا و هەرچۆنێك بێت چاكسازی باشە دەست پێ بكات.
كە یاساكە دەرچوو، وردە وردە پشتیوانییە جەماوەرییەكەی چاكسازی دای لە كزی و زۆرینەی ئەوانەی بانگەشەیان بۆ دەكرد، كە زانییان بە جۆرێك خۆیشیان دەگرێتەوە، كەوتنە دژایەتی و تانەلێدانی، حزبەكانیش لای خۆیانەوە هەوڵی كەمكردنەوەی بەهای چاكسازییان دا و لەناو خەڵكدا دژایەتیی بۆ دروست بوو، بەڵام خەڵكە شەریفەكەی كوردستان كە خەمی داهاتوویانه، هەر لەگەڵیدان و ئومێدیان پێی هەیە، تاكە شتێك كە پرۆسەكەی هێشتووەتەوە، رژدی مەسروور بارزانی خۆیەتی، ئەگەرنا لەو باوەڕەدام كەس نایەوێ كوردستان بكەوێتە سەر رێی راست و تا ئاستێكیش روون بووەتەوە كە زۆرینە سوودمەندی گەندەڵین و حەز ناكەن سیستم دروست بێت.
لەولایشەوە وڵاتانی دراوسێ و شیعەی چاوڕەش، بە روونی و دەنگی بەرزەوە كەوتنە دژایەتیی كوردستان و بەبێ هیچ هۆكارێك، لە سەردەمی عادل عەبدولمەهدی كە دۆستێكی نزیكی كورد بوو، مدیر عامێك بودجەی كوردستانی بڕی، بەداخەوە كۆرۆنا هات و دۆلار دابەزی كە ئەمەیان زۆر قسەی لەسەر كراوە و من نامەوێ باسی بكەم زیانەكانی چی بوون، بەڵام شتێك كە زۆر ماندووكەر و بكوژی هیواكانی خەڵك بوو، رۆڵی ناشەریفانەی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانە كە لە بەرد بە بەردی ئەم وڵاتەدا نیوەی هەیە و لەو نیوەیەشی كە نایەتەوە بۆ حكوومەت، دزی گەورە بەرپرسانی ئەوانن، كەچی وا دەردەكەون كە ئۆپۆزسیۆنن، ئەمە وایكردووە خەڵك بە جۆرێك بێهیوا بێت كە ئه‌نجامه‌كه‌ی دەبینین لێشاوی كۆچ دەستی پێ كردووەتەوە، ئاخر مرۆڤ كە هەستی كرد كەس نایەوێ وڵات دروست بكات و حزبەكان دوژمنی گەورەی دروستكردنی سیستمن، بۆچی ئومێدی هەبێت؟ داهاتوو چۆن لە ژینگەی وادا دروست دەبێ؟.
ئێستە دڵنیام تاكە كێشەی كوردستان كە سەرچاوەی هەموو كێشەكانی ترە، رژدیی و نیازباشی مەسروور بارزانییه بۆ دروستكردنی حوكمڕانییەكی باش، زۆرینەی خەڵك و حزبەكانیش ئەمەیان ناوێت، چونكە سوودمەندن لە فەوزا، لە كوردستان ژینگەیەك دروست كراوە فاشل بیت، هەمووی لەگەڵتە و رەنگە ئەمە پێوەندیشی بەو رابردووەوە هەبێت كە ئێمەی كورد هەمیشە لە شكستدا جوانتر بەیەكەوەین، بەڵام جددی بیت لە ناوخۆ و لە وڵاتانی دراوسێیش نایانەوێیت و كێشەی زۆرت بۆ دروست دەكەن، كوردستانیش ئێستە رێك لەو دۆخەدایە. هەمیشەیش وابووە تۆڕەكانی گەندەڵی هەموو هەوڵێك دەدەن بۆ ئەوەی یاسا نەبێت، بەڵام لە كۆتادا میلەتێك هەیە كپە و دەنگ ناكات و دڵسۆز و پاكە، لەگەڵ رێكخستنی ژیانە و هەر ئەم خواستەیش سەردەكەوێت و بە جوانی دەچێتە مێژووەوە.
به‌كورتی، فاشل بی دۆستت زۆره و جدیی بیت دوژمن بۆ خۆت دروست ده‌كه‌ی، مه‌سروور بارزانی جدییه و به‌هێزیشه، باكی به دژایه‌تیی فاشله‌كان نییه، به‌ڵام كۆسپی بۆ دروست ده‌كه‌ن و كاره‌كانی سست ده‌كه‌ن.
لەگەڵ ئەو هەموو پەستانە بۆ شكستی حوكمڕانییەكەی مەسروور بارزانی، بەڵام لە دوو ساڵی رابردوودا هەندێك كاری بنەمایی زۆر گرنگی كردووە كە بۆ هەمیشە دەكەونە خزمەتی كوردستانەوە، گرنگترینیان مانه‌وه‌ی كوردستانه كه هه‌ركه‌س سه‌رۆكی بووایه، له‌م دوو ساڵه‌دا ده‌ڕووخا، بایەخدان بە دروستكردنی كارگەی پیشەسازی و كشتوكاڵی كە لە مانگەكانی داهاتوودا وردە وردە دەكەونە كار و بەرهەمی ناوخۆیی دروست دەكەن، زۆر دڵخۆشكەر و چارەنووسسازە. گرنگی زۆرباش بە رێگەوبان دراوە كە بڕبڕەی پشتی هەر وڵاتێكە، هەندێك كاروبار بە ئەلیكترۆنی كراون كە سەرەتایەكی زۆرباشن بۆ كەمكردنەوەی رۆتین، لە رووی دیپلۆماسیشەوە كوردستان كەوتووەتەوە سەر پێگەیەكی بەرچاو.
كێشەی تر هەن لە كوردستان كە عەیبە تا ئێستە ماون و بەردەوامن، هیوادارم لە داهاتوودا بە خێرایی كۆنترۆڵ بكرێن و بەرپرسان بە رۆڵی خۆیان هەستن، هەمیشە بڕوام وایە رێكخستنی وردە شتەكانی ناو ژیان زۆر گرنگترە لە كێشەی گەورە كە پێوەندیی بە دەستەبژێرەوە هەیە و بۆ خەڵك گرنگ نین، داخەكەم كولتوورێكی ناشیرین پەرەی سەندووە بەرپرسی سەركردە نەماوە، یان كەمتەرخەم بوونە و رۆڵ نابینن، بە جۆرێك هەمووی چاوەڕێیە بۆ بچووكترین كار سەرۆكی حكوومەت تەكلیفی بكات، لە كاتێكدا ئەمە هەر ناكرێت و سەرۆكی حكوومەتیش فریای نازهەڵگرتنی ئەم هەموو بەرپرسە ناكەوێت، به‌ڵام تۆ وەزیر یان بەڕێوەبەری گشتیی یان بەرپرسی یەكەمی شوێنێكی، دەبێت بزانی خۆت بڕیاردەریت و یاسا پشتیوانتە، بۆچی لاوازی و رۆڵ نابینی؟ ئەو وردە شتانەی ناو ژیان تۆ دەتوانی رێكی بخەی، تكایە كاری خۆت بكە. هه‌رچه‌نده گومانیشم هه‌یه هه‌ندێك كه‌مته‌رخه‌می به ئه‌نقه‌سته بۆ ناشیرینكردنی حكوومه‌ت و هیوادارم له‌مه‌دا هه‌ڵه بم.
وردە شت چییە؟ لە كوردستان شەش بڕیار هەیە لە 13 ساڵی رابردوودا بۆ قەدەغەی ئۆتۆمبێلی میری دوای دەوام، تا ئێستە جێبەجێ نەكراوە، ئەمە عەیبە بەڕاستی.
ژمارەیەكی خەیاڵی ئۆتۆمبێلی سەربازی بەدەست دەمڕووت و منداڵی بەرپرسەوەن كە منەت بەسەر خەڵكدا دەكەن، به‌ده‌ست به‌رپرسه‌كه‌یشه‌وه بن هه‌ر سیمایه‌كی ناشیرینه له بازاڕ یان سه‌یران ئۆتۆمبێلی سه‌ربازیی ببینی، ئەمەیش زۆر ناشیرینە و هیوادارم نەك لێیان بسەنرێتەوە، بەڵكو بفرۆشرێن و بكرێن بە سەرمایە بۆ هێزی پێشمەرگەی كوردستان، بەڵام 500 پاسی پێ بكڕن بۆ گواستنەوەی پێشمەرگە لەكاتی ئەركدا، ئاخر زۆر عەیبە لە تەنیشت هەموو سەربازگەیەكی پێشمەرگە گۆڕەپانێك دەبینی پڕە لە ئۆتۆمبێلی تایبەت و تاكسی، راستییەكەی كە ئه‌و دیمه‌نه دەبینم هەست دەكەم ئەمە هێزی شەڕ و بەرگریی نییە.
بابەتی ناڕێكی شارەكان و جێبەجێنەكردنی یاسای هاتوچۆ بە تەواوی بووەتە مەترسی لەسەر ژیان و شوێن نەماوە بۆ مرۆڤ، ئۆتۆمبێل ناو تراقیك لایت و سەر شۆستە و شەقامی قەدەغە و ناقەدەغەی گرتووە و هەناسە نەماوە، له‌م رۆژانه به هاوكارێكم گوت رۆژانە ملیاران دینار لەسەر شەقامە كەس نییە كۆی بكاتەوە، من لە هەولێر دەژیم هیچ هەستم نەكردووە پۆلیسی هاتوچۆ لەم شارەدا هەبێت، شەقام ئەوەندە غه‌ریبی پیاوانی یاسا ده‌كات.
تەنانەت ئێستە 120 مەتری هه‌ولێر كە رێڕەوەكانی هاتوچۆی زۆر جوان دیارە، تێكچووە و ئۆتۆمبێلی بار لە سایدی خێرا دەڕوات و بچووكەكان ناچارن بچنە سەر سادی 80. لە كاتێكدا لە دنیادا نییە تۆ لە ماڵ دەربچیت و بۆ كوێ چوویت، لەوێ ئۆتۆمبێل رابگری، ئەم كەرتە 10 وەزارەت بەخێو دەكات، بەڵام كەس نییە رێكی بخاتەوە و پاره‌ی سه‌رپێچی كۆ بكاته‌وه.
سەوزەفرۆش و دەستگێڕ خەریكە رێڕەوەكانی هاتوچۆی ناوشار بەرەو دەرەوە بە تەواوی كۆنترۆڵ دەكەن، كەس نییە بڵێ ئه‌م شوێنه گشتییه هی تۆ نییه، خەریكە میوەفرۆش دێنە سەر شەقامی 120 مەترسی و ئێواران هاتوچۆ دەخنكێنن، لێی دەكۆڵیتەوە ئەم بێسەروبەرییە چاودێرێكی شارەوانی یان رێكخراوێكی حزبی رێی پێ داوه یان پاره وه‌رده‌گرن له باتی تێكدانی شار، عه‌جایب پاره له‌بری تێكدانی شار. ناویشیان ناوه ئاسانكاری بۆ كاسب، ئێ بەسەرچاو كاسب بە، بەڵام ژیانی شار مەشێوێنە و بچۆ لە شوێنی تر كار بكە.
دوكاندار كەرەستەكانی تا سەر لێواری شەقام هێناوە و زۆریشیان وردە وردە شۆستەكان بە قەفەسی ئاسن تەواو داگیر دەكەن، ئه‌م تاكه هەلی كاری لە پێنج كەس گرتووە، چونكە هەموو شتێك دەفرۆشێت لە چاوچنۆكیدا و بێخەمیشە لەوەی لێی بپرسنەوە كاكە ئەم شۆستە هی خەڵكە هی تۆ نییە، بۆیه له دوكانه‌كه‌دا له مه‌سینه‌وه تا شیر ده‌فرۆشێت و له‌سه‌ر شۆسته‌كه‌یش سه‌وزه و میوه و شیرینی و سارده‌مه‌نی.
هەر لەم بوارەدا ناڕێكی دەوامی فەرمانبەریش دەیان هەزار هەلی كاری گرتووە، چونكە فەرمانبەری میری دەوامی كەرتی تایبەتیش دەكات بەهۆی ئەوەی دەوامەكەی بەیانیانی نۆكمه نییە و ناڕوات، یان لای سەعات 11 جێیدێڵێ و ده‌چێت بۆ ئیشی دووه‌می، تۆ تا سەعات سێ دەوامی پێ بكە بە رێكوپێكی، بزانە دوو مانگی تر واز لە كارێكیان دێنێ یان نا؟ ئەوكات خەڵكێكی زۆر كاری دەست دەكەوێت و كێشەی بێكاری و كۆچ كەم دەبێتەوە.
داگیركاری زەوی، زۆربوونی رووداوەكانی چەك، پچڕانی كاره‌بای نیشتمانیی سه‌عات سێی به‌ره‌به‌یان یان چوار، كه گومان ده‌كه‌م به ئه‌نقه‌سته، دروستكردنی رۆتین بۆ موراجع له فه‌رمانگه‌كان، تۆ سه‌یری ئه‌م نموونه بكه، بیرە ئیرتیوازییە حكوومییەكان كه زەوی و ئاو و تێچووەكەیشی هی حكوومەتە، ئاو دەفرۆشن بە تانكەرەكان و ئەوانیش دەیفرۆشنەوە بە ماڵان، هەمووی هی حكوومەتە، كەچی ئاوەكە ناگاتە خەڵك و پارەی فرۆشتنیشی ناگاتەوە حكوومەت، به‌رپرسێك نییه بڵێ كاكی میراو تۆ 24 سه‌عات ئاو ده‌فرۆشی ئه‌م پاره بۆ كوێ ده‌به‌یت؟
ئەم وردە شتانە كە دەیانی تریش دەگرێتەوە و دەتوانم بە یەك هەفتە چارەسەری بدەمە هەر بەرپرسێك كە نیازی چارەسەری هەیە و خۆی بە بەرپرس و سەركردەی كارەكەی دەزانێت، خۆ ئه‌مانه كاری سەرۆكی حكوومەت نین، ناشبێت لەسەر ئەو حیساب بكرێن، ئەمانە كاری بەڕێوەبەری گشتیی و وەزیرە تایبەتمەندەكانن، خۆیان كەسی یەكەمن كە دەسەڵات بەخۆیان نادەن، واتە خۆیان لاواز و نادڵسۆزن بۆ كارەكەیان.
به‌گشتیی، من رەشبین نیم و رێكخستنەوەی ئەم شتانە كە زۆرتر نزیكن لە ژیانەوە و خەڵك ئەمانەی دەوێت، هەركات نیاز هەبێت زۆر بە خێرایی و بە چەند بڕیارێك بەبێ تێچوو و بودجە چارەسەر دەبن، بەڵام كەی ئەو رۆژە دێت؟ هیوادارم زوو بێت.