لەوەتی نەوت دۆزراوەتەوە و كەركووك ناونرا ئاگرە ئەزەلییەكە ، ئیتر هەموو جیهان كەڕوكاس بوون به‌رانبەر نەتەوەیەك كە لەسەر دەریایەك نەوت دەژی و هەر دەڵێیت هەموو جیهان ڕێككەوتوون لەسەر ئەوەی كە جگە لەدووكەڵی ئەو نەوتە نابێت ئەم گەل و نەتەوەیە خێری دیكەی لێ ببینێت.
ئاخر خۆ ئێمە چیرۆكی ئەندێشە و خەیاڵ ناگێڕینەوە، ئەوە ئێمە و ئەوەش سەدەی بیست ، دووجار ئەم نەتەوەیە و پرسی دەوڵەت و شۆڕش و ئازادی و سەربەخۆیی بە نەوت فرۆشراو مامەڵەی پێوە كرا، بە بەرچاوی هەموو دونیاوە و كەسیش نقەی لێوەنەهات.
ساڵی ١٩٤٦ كۆمارەكەی پێشەوا قازی له نێوان ڕوسیا و ئێران مامەڵەی پێوە كرا و ڕوسیا كۆمارەكەی فرۆشت بە /.٤٩ی نەوتی ئێران بۆ ماوەی ٥٠ ساڵ و مامەڵەكە سەری گرت و ( عصبة الامم) خۆی لێ كەڕوكاس كرد..
مامەڵە و سەودا بە شۆڕش و ئازادی ئەم نەتەوەوە ساڵی ١٩٧٤ بە نەخشەڕێگای جەزائیر ئێران و شای ئێران كوردیان فرۆشت بە ڕژێمی بەعس یان بەعس بە نەوت كڕیەوە لەئێران.
ئەوەی چاوی بەسەربەخۆیی ئەم نەتەوەیەدا هەڵنایەت و باوەڕی بەئازادی نییە بۆ ئەم گەل و نەتەوەیە وادیارە بەتەمان سەدەی بیست و یەكەمیش سەودای دیكەی پێوە بكرێت ..
ئەمڕۆ و ئێستا لەم هەلومەرجە گونجاو و ڕەخساوەدا چی بكەین و چۆن بكەین ئەمجارە خۆمان ئەم سەودا و مامەڵەیە بكەین و بەم نەوتە ئازادی و سەربەخۆیی بەدەست بێنین؟
بەشێك لەهاوڵاتیان هەرزوو دەڵێن نەوتێك بەشی مووچە و قوتی خەڵك نەكات هێشتا بەشەزۆرەكەی حەپەلووش دەكرێت چۆن بەشی سەودا و مامەڵەی وا گەورە و گران دەكات؟
ئەم قسەش ڕێژەی ڕاستیەكەی هەرچەندێ ببێت، ناگاتە ئەوەی بیر لەچارەسەر نەكەینەوە ئەم نەوتەی ٨٠٠ ساڵە شەڕی لەسەر دەكرێت و گەرمترین دۆسیەی بەردەستی هەموو دەوڵەت وهێزەكانی دونیایە و ڕۆژانە مامەڵەی سیاسی پێوە دەكرێت و هاوكێشەی پێدروست دەكرێت ، ناكرێت ئەوەندە خەمساردانە مامەڵەی بكەین .
ئەم بابەتە پرسێكە بۆ بەردەستی هەموو تاكێك وهەموو سەركردەیەك و هەموو پارت و ڕێكخراوێك،
دەبێت دەسەڵات زۆر بەرپرسیارانەترو شەفافتر بێتە سەرخەت لەم بابەتە هەستیارەدا ، چونكە هەموومان لەوە دڵنیاین كە ئەم گەل و نەتەوەیە ئەوەندەی شەیدای ئازادی و سەربەخۆییە ئەوەندە خەمی نان و سەروەتی نییە، بەڵام تەنها شتێك كە ناكرێت فەرامۆش بكرێت دڵنیاكردنەوەی خەڵكە و دروستكردنی متمانەیە لای هاوڵاتیان، چونكە متمانە موعجیزە دەخوڵقێنێ ..