دیاریكردنی ڕۆژی ڕێفراندۆم لە هەرێمی كوردستان، دوو جۆر كاردانەوەی بەدوای خۆیدا هێنا، كە یەكیان زۆر پێی خۆشحاڵە و پێشوازیی لێ كرد و بە ڕۆژی نیشتمانی تەماشای دەكات، بەرەكەی تر كە لە سنووری سلێمانییە، بەتوندی دژی وەستانەوە كە لە ناویاندا لایەنگر و بەرپرسانی گۆڕان و كۆمەڵ و بەشێكی یەكێتی رۆڵ دەبینن.
بیانووی ئەوانەی دژایەتیی ڕێفراندۆم دەكەن، ئەوەیە كە ناوماڵی كوردی ڕێك نەخراوەتەوە و پەرلەمان پەكی خراوە و دۆخی دارایی هاووڵاتییان خراپە. ئەمە هەمووی راستە، بەڵام بیانوویەكی ناواقیعییە، ئێمە بەپێی یاسای كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردن كە پەرلەمانی كوردستان بۆی دەركردووە، دەتوانین پرۆسەی ڕیفراندۆم ئەنجام بدەین، لەڕووی ئابوورییەوە وڵات بی، دەبێت چاوەڕوانی ئەوە بكەی تەنگژەت بەسەردا بێت، بەڵام ئێستە بەراورد بە سەرەتای تەنگژەكە دۆخەكە بەرەو باشتر چووە و ئەمەش ئاماژەی باشە بەرەو ئاسۆی روونتر. ئەگەر مووچە بكەین بە پێوەر، سەرەتا حكوومەت قەرزی دەكرد بۆ مووچە، دواتر سێ مانگ جارێك مووچەی دەدا بە پاشەكەوتیشەوە، بەڵام ئێستە مانگانە مووچەیەك دەدات هەرچەندە كەمە، بەڵام ئومێد هەیە بۆ چاكبوونی و چاوەڕوانی ئەوەیشی لێ دەكرێ.
دەتوانین بڵێین هەرێمی كوردستان لە ڕووی ئابوورییەوە هەنگاوی باش نراوە و خەریكە كوردستان لەسەر پێی خۆی ڕادەوەستێت، ئەم تەنگژەیە لەگەڵ نەهامەتییە قورسەكانی، بەڵام هێزی ئەوەی پێ داین بەردەوام بین و نەكەوین، بۆ هەمیشەیش ئەوەی یەكلا كردەوە كە كوردستان خۆڕاگرە و نە ترسی بڕینی بودجە لەلایەن بەغداوە راماندەچڵەكێنی كە هەمیشە وەك كارتی فشار بەرامبەرمان بەكاری دەهێنا، نە دواكەوتنی مووچە دووبارە دەبێتەوە.
لە ڕووی سیاسییەوە من وەك هاونیشتمانییەك پێم وایە، ئیتر ئەوە گۆڕانە كە دەبێت دەست لە رقی سیاسیی هەڵبگرێت، هەنگاو بەرەو ئاشتیی كۆمەڵایەتی بنێت، چارەنووسی نەتەوەیەك نەبەستێتەوە بە چارەنووسی (یوسف محەمەد) بەهەموو شێوەیەك نەكەوێتە وێزەی ڕیفراندۆم و سەربەخۆیی كوردستان، ئەوە پرسی مێژوو و خەبات و هەموو خێزان و تاكێكی كوردە، با دژایەتی نەكەن.
هەرچی حزبێكی وەك كۆمەڵی ئیسلامییە، لە پەرلەمانی كوردستان شەش پەرلەمانتاری هەیە، بەڵام سكرتێری پەرلەمانی پێ دراوە، ئیتر عینادی سیاسی و دژە ڕیفراندۆم بۆ؟ ئەو پۆستانەی لە حكوومەت و پەرلەمان بەو هێزە دراون، زۆر لە سەنگی خۆی زیاترە، باشە حزب لەگەڵ پرسی نەتەوەیی نەبێت چیتر گرنگە لای؟ ئەگەر ئەم دژایەتیی سەربەخۆیی كوردستانە، ئینەیەكی تیادا نییە.
هەرچی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانە لە ناوچەی سەوز، زۆر لە كادر و ڕاگەیاندنەكانی بەهەموو شێوەیەك دژایەتی پرۆسەی ڕیفراندۆم دەكەن بێ ئەوەی بیر بكەنەوە كە حزبەكەیان واژووی پرۆسەكەی كردووە و خەبات و شەهیدانیان بۆ ئازادیی كوردستان بووە، شەرمە بۆ حزبێكی شۆڕشگێڕ دووڕوویی لەگەڵ پرسی نەتەوەیەك بكات كە خۆی دەڵێ 30 ساڵە داوای مافی چارەی خۆنووسینی بۆ دەكەین.
لە ناوچەی سەوز و نیلی بە رژدی پیلان هەیە كە ئەو شوێنانەی كۆمەڵ و گۆڕان و یەكێتی تیایاندا باڵادەستن و جەماوەریان هەیە، ڕێگری لە پرۆسەی ڕێفراندۆم بكەن و ڕێگە بە بەڕێوەچوونی بگرن، خۆ ئەگەر جەماوەر بە قسەی نەكردن كە پێ دەچێ لەمەدا خەڵك نیشتمانیتر بێت لەو حزبانە، ئەوا لە ڕێی ئاغاكانیانەوە سەركردایەتیی سیاسیی كوردستان لە پرۆسەی ڕێفراندۆم و سەربەخۆیی ڕاوەستێنن و پاڵەپەستۆی دەرەكی دروست بكەن.
بۆیە ئەوەی ئێستە لە كوردستان دەگوزەرێت لەلایەن ئەو حزبانەی ناومان بردن، ئەوەمان بیر دێنێتەوە كە هەموو ئەو میرنیشین و حكوومەت و دەسەڵاتانەی لەلایەن سەركردەكانی كوردستان بنیات نراون و ڕووخاون، مێژوو بە دەستی تێكدەری ناوی بردوون ئەوانەی تێكیان شكاندوون، تێدەگەین هێزی ناوخۆیی كوردی لەگەڵ وڵاتانی دژە كوردستان كۆتایان پێ هێناون.