په‌یڕه‌و ئه‌نوه‌ر
ئێران دنیایه‌كی ئاڵۆز و تێكه‌ڵه، ئه‌م ئاڵۆزییه له شوناسی سیاسی و سیستمه سیاسییه‌كه‌یه‌وه ده‌ست پێ ده‌كات تا ده‌گات به پرسی داڕشتنی ئازادییه سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان و ئازادیی تاكه‌كه‌سی و پێوه‌ندییه‌كانی نێوان نێر و مێ و دوانه‌ی ده‌سه‌ڵات و هاووڵاتی. دیاره ئێران هێزێكی ئایدۆلۆجی مه‌زه‌وی ده‌یجووڵێنێت و دوانه‌ی ده‌سه‌ڵات و تاكیش له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه له‌گه‌ڵ یه‌كتر له پێوه‌ندیدان.
ئێران له دوای شۆڕشی ئیسلامی ساڵی ١٩٧٩ـه‌وه بونیاده سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانی خۆی ده‌ستكاری ده‌كات، ده‌ستكاری به‌و مانایه‌ی هه‌وڵ ده‌دات وه‌ك یه‌كه‌یه‌كی مه‌زه‌وی له ناوه‌وه و ده‌ره‌وه‌ی خۆی ئاماده بێت و ڕۆڵ ببینێت. وادیاره ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ده‌بینرێت شتێكی تره، ئێران له ده‌ره‌وه ئاماده‌یه، به‌ڵام له ناوه‌وه ڕووبه‌ڕووی فشار و ناڕه‌زایی و له‌رزینی بونیاده‌كانی بووه‌ته‌وه.
خه‌ڵكانێك هه‌م له تاران وه‌ك ناوه‌ند و هه‌میش له ناوچه‌كانی تری وه‌ك رۆژهه‌ڵاتی كوردستان له‌سه‌ر شه‌قامه‌كانن و ناڕه‌زایی به‌هۆی بێكاری و خراپی خزمه‌تگوزاری و پرسی گه‌نده‌ڵییه‌وه ده‌رده‌بڕن. خۆپیشاندانه‌كان وه‌ك كرده و ڕووداو چه‌نده هه‌ڵگری خه‌ونی ئابوورین، دوو ئه‌وه‌نده هه‌ڵگری خه‌ونی سیاسی گه‌وره و خه‌یاڵی سیاسیی گه‌وره‌ن كه ئێران زیاتر له سێ ده‌یه‌یه له كۆمه‌ڵگه‌ی ئێرانی داگیر كردووه. وا ده‌بینرێت كه ئێرانی ئه‌مڕۆ به‌هۆی سه‌رقاڵبوونی به دنیای ده‌ره‌وه‌ی خۆی ته‌واو ماندوو بووه و هه‌موو كایه و خه‌یاڵه‌كانی ناوه‌وه‌ی خۆی بیر چووه‌ته‌وه، چیتر ناتوانێت هێزه كۆمه‌ڵایه‌تییه نوێیه‌كانی ناو دنیای ناوه‌وه‌ی خۆی بخوێنێته‌وه و ئه‌م هێز و گرووپانه‌ش له شێوه‌ی خۆپیشاندان و ناڕه‌زایی به‌كۆمه‌ڵدا ده‌بن به ڕووداوی سیاسی نوێ و ده‌بن به فشار بۆ سه‌ر بونیاده مه‌زه‌وییه‌كانی سیستمی ویلایه‌تی فه‌قی.
بۆچوونێك هه‌یه پێی وایه ئێران وه‌ك سیستم و ئایدۆلۆجیا و مه‌زه‌و پایه بچووكه‌كانی ڕووخاوه و پایه گه‌وره‌كانی ماوه، دیاره ئه‌م لۆجیكه زیاتر له (تیۆری دۆمینۆ)وه نزیكه كه وای ده‌بینێت مادام به‌هاری عه‌ره‌بی چه‌ند ڕژێمێكی له میسڕ و لیبیا و توونس ڕاماڵی، ئه‌وا ئێرانیش ده‌گرێته‌وه و پایه گه‌وره‌كانیشی ده‌ڕووخێنێت.
فۆكۆ و شۆڕشی ئیسلامی ئێرانی ساڵی ١٩٧٩
دیاره فۆكۆ له سه‌روبه‌ندی شۆڕشی ئیسلامیی ئێران بۆ چه‌ند كارێكی ڕۆژنامه‌وانی ڕوو ده‌كاته ئه‌و وڵاته و خه‌ریكی خوێندنه‌وه‌ی ئه‌و جووڵه سیاسی و سۆسیۆلۆجییه ده‌بێت كه ده‌بێته هۆی ڕووخانی سیستمی پاشایه‌تی و بنیاتنانی په‌یكه‌رێكی نوێی ده‌سه‌ڵات كه ده‌سه‌ڵاتێكی ئاینییه و له‌ناویشیدا مه‌زه‌وی. فۆكۆ وای بۆ ده‌چێت كۆمه‌ڵگه‌ی ئێرانی له‌و سات و كاته‌دا ده‌سه‌ڵات و خه‌یاڵێكی سیاسیی جیاوازیان ده‌ویست، به‌ڵام نه‌یانده‌زانی ئه‌و ده‌سه‌ڵات و خه‌یاڵه سیاسییه چۆنه و ده‌بێت چۆن بێت.
وا دیاره له‌وكاته‌دا زۆرینه‌ی ئێرانییه‌كان ده‌سه‌ڵاتێكی ئیسلامییان ده‌ویست به‌بێ دیاریكردنی سنووره‌كانی ئه‌و ده‌سه‌ڵاته و شێوازی كاركردن و پێوه‌ندییه‌كان و به‌رهه‌مهێنانه‌وه‌ی هێز و كۆمه‌ڵگه و تاكی ئێرانی، ته‌نانه‌ت له‌وكاته‌دا خه‌ڵك و ئه‌وانه‌ی پاڵپشتی شۆڕشه‌كه‌یان ده‌كرد و له‌سه‌ر شه‌قامه‌كان به‌ده‌نگی به‌رزی شۆڕشگێڕانه هاواریان ده‌كرد و دروشمه‌كانیان به‌رز ده‌كرده‌وه، هیچ شاره‌زا و زانیارییه‌كیان له‌باره‌ی تیۆر و حیكایه‌تی ویلایه فه‌قی و ئه‌و دنیا مه‌زه‌وییه نه‌بوو كه خومه‌ینی و هاوه‌ڵه‌كانی مانیفێستۆیان ده‌كرد.
ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ڕوو ده‌دات حیكایه‌تێكی تر و مانیفێستۆیه‌كی تره. خه‌ڵكانی ئه‌مڕۆی سه‌ر شه‌قامه‌كان داوای ڕۆیشتنی ئه‌و ده‌سه‌ڵاته ئاینی و مه‌زه‌وییه ده‌كه‌ن كه نزیكه‌ی چوار ده‌یه له‌مه‌وبه‌ر شۆڕشیان بۆ كرد. خۆپێشانده‌ره‌كانی ئه‌مڕۆ له شارێكی وه‌ك قوم و له قووڵایی ستراتیجی و جیۆگرافیای سیاسی شیعه‌گه‌راییدا، داوای لاچوونی ئایه‌توڵاكان ده‌كه‌ن و ته‌نانه‌ت به‌شێك له خۆپیشانده‌ران داوای گه‌ڕانه‌وه‌ی شا و ده‌سه‌ڵاتی شا ده‌كه‌نه‌وه.
ئه‌و مۆدێله حكومڕانییه مه‌زه‌وییه كۆمه‌ڵگه‌ی ئێرانی به‌ته‌واوی وه‌ڕس و بێزار كردووه. له وه‌ڕسبوونی سیاسییه‌وه بۆ وه‌ڕسبوونی كۆمه‌ڵایه‌تی و خێزانی له وه‌ڕسبوونی ئابووری و بێكاری و بێ داهاتییه‌وه بۆ وه‌ڕسبوونی مه‌زه‌وی و فه‌رهه‌نگی و تاكه‌كه‌سیی. ئێران ئه‌مجاره ئه‌گه‌ر نه‌شكه‌وێت، پایه به‌هێز و لاوازه‌كانی به‌ته‌واوی ده‌جووڵێت و ده‌له‌رزێت.