شاخەوان برایم عەبدوڵا
ئەجێندای رەخنەی نالۆجیكی قەندیلییەكان، هێندەی ئاراستەی رۆحی هەرێمی كوردستان دەكرێت، نیو هێندە رەخنەكردنی توركیای لێ بەدی ناكرێت، بەتایبەتی لایەنگرانی پەكەكە لە باشووری كوردستاندا بە هۆی ململانێی حزبییەوە، زۆرترین رەخنە لە هەرێمی كوردستان دەگرن، گوایە پێوەندی لەگەڵ توركیا خۆشە. لە كاتێكدا هەر ئەمجۆرە كەسانە كەمترین رەخنەیان لە حكوومەتی توركیا هەیە، ئەویش رەخنەی شەرمنانە، نەك لە كاتی چوونیان بۆ سەر رووبارەكانی توركیا، دووچاری كێشە ببن! بەجۆرێكیش دەتوانین بڵێین رەخنەی نالۆجیكین، بەوەی تۆ كێشەت لەگەڵ توركیادا هەیە، بەڵام جنێوەكانت ڕوو لە هەولێرن، لە كاتێكدا پێوەندیی هەولێر و ئەنكەرە زیاتر لە بەرژەوەندی خەڵكی كوردستاندایە تا توركیا.
ئێمە لە رێی توركیاوە نەوت هەناردە دەكەین و بە داهاتەكەشی نزیكەی پێنج ملیۆن كەس دەژین، لە دابینكردنی مووچە و خزمەتگوزارییەكانی تر، سەرباری هەر رەخنەیەكیش، بەڵام هەولێر پشت بە داهاتی خۆی دەبەستێت، جیالەوەی هەناردەی توركیا بۆ هەرێم هاوسەنگی لە بازاڕەكانی كوردستاندا دروست كردووە. واتە نرخی كاڵاكان تا ئاستێك جێگیرن، لەبەرئەوەی بە ئاسانی هەناردەی هەرێم دەكرێن.
واقیعێك هەیە ناتوانین خۆمانی لێ بدزینەوە، لە قۆناغی ئێستە ئێمە دەوڵەت نین و هەڕەشەمان لەسەرە، ئەگەر ئەنكەرە یەكجار پێویستی بە هەولێر هەبێت، بەپێچەوانەوە هەولێر دەجار پێویستی بەوانە، ئاخر وەك گوترا دەوڵەت نین و لەسەر دەریایش نین، هاوكات كێشەمان لەگەڵ عێراق هەیە و نێوانیشمان لەگەڵ ئێران خۆش نییە، كەوایە توركیا لەوەدا گرنگە بۆ هەولێر كە نەوتی كوردستان دەفرۆشێت و هاوكات دەروازەیەكیشە بۆ بەستنەوەی كوردستان بە ئەوروپاوە.
بۆ نموونە، كاتی خۆی لە دوای ئۆكتۆبەر، حكوومەتی عێراق رێی نەدا هیچ سەركردەیەكی كورد لە هەولێرەوە گەشت بكات، بەڵام شاندی هەرێمی كوردستان، توركیای وەك ترانزێت بەكار هێنا و دواتر لە پاریسەوە هۆشداری درایە عەبادی كە دەبێ رێز لە كورد و مافەكانی بگیرێت، ئەگەر رەزامەندی حكوومەتی توركیا نەبووایە، ئێمە چۆن دەمانتوانی بگەینە پاریس؟ كە بۆ ئەوكات پاریس زۆر پێویست بوو، وەڵامی ئەم پرسیارەش دەبێ بە لۆجیكی بدرێتەوە، نەك هاشوهوشی میدیایی.
هەولێر ئەو راستییەی لە قەندیلییەكان نەشاردووەتەوە كە پێوەندی لەگەڵ ئەنكەرەدا هەیە، بەو پێیەی ئەزموونی هەولێر و قەندیل، دوو دنیابینی و ئەزموونی سیاسی جیاوازن، لەبەر ئەمەیش زۆرجار دەگوترێت هەولێر سازش بۆ ئەنكەرە دەكات و پاڵپشتیی پەكەكە ناكات، خۆ پێویستە كورد لە هەر چوار پارچەكەدا پاڵپشتیی یەكتر بكەن، وەك نەتەوە، هاوكات بەهێزبوونی هەر بەشێكیش، واتای بەهێزبوونی ئەوانی تر دەگەیەنێت، مەگەر ئێمە هەموومان كورد نین؟ ئەمە هاوكێشەی سیاسییە و ناكرێ چاوپۆشی لێ بكرێت، لێرەدا پەستانی زۆریش لەسەر هەولێر هەیە، گوایە لەبەر پەكەكە دژی توركیا ناوەستێتەوە، دەی تا ئێستە هیچ لایەنێكی رەخنەگر بە واقیعیی قسەیان نەكردووە، ئاخر ئەو ئەزموونەی ئێستەی هەولێر، لەگەڵ قەندیلدا زۆر جیاوازە، قەندیل بەرپرسیارێتیی ژیانی خەڵكی لە ئەستۆدا نییە و خاوەنی هیچ ئەزموونێكی سیاسی و یاسایی نییە، بەپێچەوانەوە هەولێر هەم ئەزموونی سیاسی و یاسایی، هەمیش بەرپرسیارێتیی خەڵكی لە ئەستۆدایە.
قەندیل جیاوازییەكەی لەگەڵ هەولێر لەوەدایە هەر ئێستە دەتوانن سەنگەرەكانیان بۆ شاخێك و ناوچەیەكی تری ئاڵۆزی كوردستان بگوازنەوە، بەڵام هەولێر ناتوانێت ئەمە بكات، چونكە ئەم قۆناغەی تێپەڕاندووە و ئێستە دەوڵەتداری دەكات، دەوڵەتداریش پێویستی بە رەچاوكردنی پاراستنی بەرژەوەندی هاووڵاتییانە. كەوایە جیاوازی قەندیل و هەولێر لە گوتار و هەڵوێستدا گەلێك زۆرن، بگرە بەراوردیش ناكرێن. ئەوەی هەولێر بەدەستی هێناوە نابێت لە گەمەیەكی سیاسیدا لە دەستی بدات، وەك ئەوەی پەیەدە لە عەفرین بەسەری هات، بەهۆی ئەو گوتارە توندەی ئەزموونی عەفرینی لە ماوەی مانگێكدا لە دەست دا و ئێستە مەترسی لەسەر ناوچەكانی تریش هەیە كە پەیەدە تێیاندا باڵادەستن.
هەلومەرجی باشووری كوردستانیش لەگەڵ پارچەكانی تری كوردستان جیاوازی جەوهەری هەیە، بەگوێرەی دەستووری عێراقی، قەوارەیەكی سیاسیی كوردییە و ئەم قەواریە دژبەری گەلێك زۆرن و دەیانەوێت لەناوی ببەن، وەك لە ئۆكتۆبەردا دیتمان، لەبەرئەوەی كاتێك ئەو قەوارەیەی بەدەستهێناوە، عێراق لاواز بوو، كوردیش بەهێز، بەڵام دواتر عێراق توانیویەتی لە رێی ئەمەریكاوە دەوڵەت دروست بكاتەوە و جۆرێكیش پاشگەزبوونەوە لە قەوارەی هەرێمی كوردستان هەیە، ئێ خۆ ناكرێت هەرێمی كوردستانیش بیانوو بداتە دەست نەیارەكانی، تا ئەو ئەزموونەی هەیەتی وەك قەندیلی لێ بكەن، دەی ناكرێ ئەوەی بەدەستی هێناوە، بەو ئاسانییە لە دەستی بدات، ئەگەر وابێت چی بە چی نەكردووە!
بۆ بەهێزبوونی كوردیش، ئەو قەوارە و ئەزموونە سیاسییەی باشووری كوردستان دەبێ پارێزراو بێت، تا كاریگەری ئەرێنی لەسەر بەشەكانی تریش هەبێت، خۆ ناكرێت لەبەر قەندیل، ئێمە گەورەترین دوژمن بۆ هەولێر دروست بكەین و ئەوكات بە ئەنكەرە و تاران و بەغداوە، چڕنووك لە جەستەی ماندوومان بگرن! ئەمەش بەو مانایە نییە هەولێر دژایەتی پەكەكە دەكات، بەپێچەوانەوە لایەنگران و سەركردەكانی پەكەكە، كەیسەكانیان تێكەڵ كردووە، بە جۆرێك دەیانەوێت هەموو كورد بچنە چیاكان و ئەوەشی بەدەست هاتووە، بۆ ڕژێمە داگیركەرەكانی بەجێ بێڵین. دیارە ئەم تێڕوانینەش لە سیاسەتدا هەڵەیە و هەولێر خۆی بە دوور گرتووە لەمجۆرە سیاسەتكردنە، بەڵكو لە بری ئەوە دەوڵەتداری دەكات، ئەگەر كەموكوڕیشی هەبێت، بەڵام لە هەولێرەوە پێشوازی لە شاندی وڵاتان دەكرێت و لە كاتی پێویستیش نەبێت پەنا بۆ چەك نابات، چونكە هەولێر دەیەوێت زیاتر لەوەی هەیە بەهێز بێت و لە بواری دەوڵەتداری و یاسایییەوە كێشەكان چارەسەر بكات، نەك لەسەر چیاكانەوە بە كڵاشینكۆف شەڕ لەگەڵ ئێفەكان بكات.
پێوەندی ئەنكەرە و هەولێر زۆر پێویستە و دەبێ بایەخی زیاتریشی پێ بدرێت، هەر هیچ نەبێت گرنگە ئەنكەرە دژایەتی هەولێر نەكات، وەك ئەوەی لە دوای ئۆكتۆبەرەوە عەبادی غروور گرتبووی، كاتێك ئەنكەرە داكۆكی لە بەغدا دەكرد، هەموومان ئەو رۆژانەمان لەبیرە كاتێك هەر سێ دەوڵەتی ئێران و توركیا و عێراق، یەكهەڵوێست و بە یەكگوتارەوە، دەیانگوت دەبێ پیشخاپوور بخرێتەوە دەست سوپای عێراق، زۆربەمان بۆ ئەو پارچە خاكە بچووكەی پیشخاپوور دەگریاین، كاتێك دەیانویست داگیری بكەن و كوردستانیش بخەنە ناو بازنەیەكی داخراوی عێراقی و ئێرانی و سووریایی. واتە لە رێی عێراقەوە كاڵای توركیا بۆ هەولێر بێت كە ساڵەهایە لە هەولێرەوە بۆ عێراق دەچێت.
بە كورتی مەبەستیان بوو، كۆتایی بە قەوارەی كوردی لە باشووری كوردستان بێنن، ئەمەش زیانی بۆ كۆی ئەزموونی كورد دەبوو، بەڵام هەوڵی ئاشتیخوازانەی هەولێر ئەو پیلانەی عەبادی پووچەڵ كردەوە.