هەشت مانگ بەسەر هەڵبژاردنی پێشوەختەی عێراق تێپەڕیوە و هێشتا لایەنە سیاسییەكانی عێراق نەگەیشتوونەتە رێككەوتن لەبارەی پێكهێنانی حكوومەتی نوێ، ئێستە پرۆسەی سیاسی لە عێراق بە تەواوەتی پەكی كەوتووە و گەیشتووەتە ئاستێك كە ئەگەری شەڕ و رووبەڕووبوونەوەی ناوخۆیی لێ دەكرێت.
پەیمانگەی "وڵاتانی كەنداو لە واشنتن"، باسی ئەوە دەكات كە ململانێی ئێستەی هێزە شیعەكان لە خراپترین تەنگژەكانی عێراقە لە دوای 2014، كە هەڕەشە لە ئارامی و سەقامگیریی وڵاتەكە دەكات، ئاماژە بۆ دەستپێشخەرییەكەی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان بۆ چارەسەركردنی تەنگژەی سیاسی لە بەغدا دەكات.
راپۆرتە ئەمەریكییەكە دەڵێت، ئەو ململانێیەی لە بەغدا لە نێوان رەوتی سەدر و هێزەكانی چوارچێوەی هاوئاهەنگی هەیە، تا گەیشتن بە كاندیدیكردنی محەمەد شیاع سوودانی، وەك كاندیدی سەرۆك وەزیران لەلایەن چوارچێوەوە، هەروەها جموجۆڵەكانی سەدر بۆ پەكخستنی ئەو هەنگاوە لە رێگەی ئاراستەكردنی لایەنگرانی بۆ هەڵكوتانە سەر تەلاری پەرلەمانی عێراق، كە بووەتە گۆڕەپانی ململانێی شیعە لەسەر دەسەڵات، هەموو ئەوانە هۆكاری بەردەوامیی ململانێی سیاسین لە وڵات.
شەڕی ناوخۆی شیعە و گەڕانەوەی داعش دۆخی كوردستان دەشێوێنن
راپۆرتەكە وا وەسفی ململانێی نێوان هێزە شیعەكان دەكات، كە لە یەكێكە تەنگژە هەرە سەختەكانی عێراق لە دوای 2014، ئەوەیش بەهۆی بوونی مەترسی لەوەی وڵات نقوومی ململانێیەكی ناوخۆیی تایفەیی ببێتەوە، كە كاریگەری و لێكەوتەی مەترسیداری بۆ سەر سەقامگیریی و تەناهیی ناوچەكەیش دەبێت.
راپۆرتەكە روونی كردەوە، ئەگەری هەیە ئەو ململانێ سەختەی شیعە لە عێراق، بوارێكی هەناسەدان بە رێكخراوی داعش و گرووپە تەندڕۆكانیتر فەراهەم بكات بۆ خۆ رێكخستنەوە و بوون بە هۆكاری ناسەقامگیریی وڵات و دروستبوونی شەپۆلێكی نوێی ئاوارەبوونەوە، هەربۆیەیش هەریەك لە ئێران و ئیمارات و ئەمەریكا و بەریتانیا داوای هێوربوونەوە و گفتوگۆ و چارەسەركردنی ناكۆكییەكانیان بە رێگەی ئاشتیانە كردووە.
راپۆرتەكە ئاماژە بۆ ئەوەیش دەكات كە سەرەڕای پێوەندی مشتومڕ لەسەری نێوان هەولێر و بەغدا، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەستپێخەری ئەوەی كرد هەولێر رۆڵی میانگیر لە گفتوگۆی نێوان هێزە شیعە ركابەركان ببینێت، روونی كردەوە، كورد لەوە نیگەرانن كە ئەو ململانێ سیاسییەی لە بەغدا هەیە ئاراستەی توندوتیژی وەربگرێت، چونكە لە ماوەی رابردوو دەوروبەری دوو ملیۆن ئاوارە و راگوازراو ناوخۆیی و دەرەكی، واتە عێراقی و سووریایی، روویان لە هەرێمی كوردستان كرد و گوشارێكی گەورەی دارایی و كۆمەڵایەتیان لە هەرێمەكە دروست كرد، بۆیە دروستبوونی كاری توندوتیژی، رەنگە ببێتە هۆی چوونی ژمارەیەكی زیاتری ئاوارەكان بۆ هەرێم.
سەبارەت بە هەرێمی كوردستان، داوای موقتەدا سەدر بۆ گۆڕینی دەستوور و رووخاندنی رژێمی سیاسی كە لە دوای 2003ەوە دروست بووە، هەڕەشەیە بۆ سەر داهاتووی هەرێمەكە وەك قەوارەیەكی فیدراڵی، هاوكات راپۆرتەكە وریایی لە بەردەوامیی داخران و چەقبەستوویی سیاسی دا بەوەی دۆخی عێراق دەخاتە لێواری ململانێیەكی سەخت، بەتایبەتی مەرج و داواكاریەیكانی سەدر بە دوورخستنەوەی نووری مالیكی لە بینین هەر رۆڵێك لە داهاتوودا، وای كردووە دۆزینەوەی چارەسەری كارێكی زۆر سەخت بێت.
دوای ئەوەی راپۆرتەكە ئاماژەی بۆ ئەوە كرد كە سەدر داوای هەڵوەشانەوەی پەرلەمان و بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنێكی پێشوەختە كرد، هاوكات داوا لە خەڵكانیتر دەكات پاڵپشتی لە شۆڕشەكەی بكەن، هەندێك شرۆڤەكاران دەڵێن، ئەوەی روو دەكات سیاسەتێكی شاراوەیە بە شێوەی سیاسەتی نزیكبوونەوە لێواری رووخان، لە كۆتاییەكەی سەدر بە دەستەوارەیەك رازی دەبێت، بەڵام تا ئەوكات ئەو رەوتە سیاسییەی گرتوویەتییە بەر مەترسی گەورەی بۆ سەر دۆخی سیاسی ناسەقامگیری عێراق هەیە، راپۆرتەكە وریاییشی لەوە دا كە ئەگەر رێگەی نوێ بۆ رێگرتن لە ئاڵۆزبوونی زیاتری دۆخەكە و ئیدارەدانی ململانێكە نەدۆزرێتەوە، دۆخەكە ئامادەیە بۆ توندوتیژی و ناسەقامگیری.
راپۆرتەكە پێشبینی ئەوە دەكات كە یەكێك لە چارەسەرییەكان وازهێنانی سەدرە لە هەڵوێستە توندەكەی و بەشداریكردنیەتی لە شێوازێكی قبووڵكراوی چارەسەركردنی كێشەكان لەگەڵ چوارچێوەی هاوئاهەنگی، راپۆرتەكە پێشنیازی ئەوەیش دەكات كە چوارچێوەی هاوئاهەنگی كورسییەكانی پەرلەمانی سەدرییەكان بگەڕێنێتەوە، كە رەنگە هەلێك فراهەم بكات، بۆ گەڕانەوەی سەدر بۆ ناو پرۆسەی سیاسی.
هەرچی سێیەم بژارەیە بەپێی راپۆرتە ئەمەریكییەكە، بریتییە لەوەی رێگە بە حكوومەتی كاتی عێراق بدرێت بە كاركردن لە سایەی ئەو پەرلەمانەی ئێستە داخراوە، لەو كاتەی پێشبینی دەكرێت سەدر لە بەربەستكردنی چالاكییەكانی بێ گەیشتن بە رێككەوتنێكی سیاسی بەردەوام بێت، دوایین بژارەیش حكوومەتی كاتی یاسای هەڵبژاردن هەمووار بكاتەوە، بە مەبەستی سازكردنی هەڵبژاردنێكی پێشوەختە، وەك سەدر دەیەوێت، ئەوەیش وەك رێگەیەك بۆ چارەسەركردنی تەنگژەی سیاسی، بەڵام لە كۆتادا راپۆرتەكە گوتی، سەرەڕای ئەوانە هیچ گرەنتییەك نییە بەوەی هەڵبژاردنێكی نوێ نەخشەیەكی نوێی سیاسی لێ بەرهەم بێت، كە ئەو كێشانەی ئێستە بۆ پێكهێنانی حكوومەت دروست بووە دووبارە نەبێتەوە، لەن سایەی لاوازیی بەشداریكردنی جەماوەر و ترازانی سیاسی هەیە .