لاجان خۆشناو ڕاهێنەری وەرزشیی مەشقپێكراو لەلایەن پسپۆری پەروەردەی تایبەتی ئوردنی نێودەوڵەتی بەشێوەی تیۆری و كردەنیی تایبەت بە ئۆتیزم، لە چاوپێكەوتنێكی لەگەڵ "وشە" باس لە راهێنان و وەرزش بە منداڵانی ئۆتیزم دەكات كە كاریگەریی چی دەبێت.
ئایا ئەو كەسانەی ئۆتیزمیان هەیە دەتوانن لە وەرزشدا باش بن؟
وەڵامە سادەكە بەڵێیە، منداڵانی ئۆتیزم دەتوانن لە وەرزشدا باش بن، بەڵام لە چ وەرزشێكدا باش دەبن، پرسیارێكی تەواو جیاوازە، هەندێك منداڵ لەوانەیە لە وەرزشێك گەشە بكەن و لەگەڵ ئەوانی تردا شەڕ بكەن، ئەمە بۆ هەموو كەسێك ڕاستە لە هەر توانایەكی وەرزشیدا، بەڵام دەكرێت دوو هێندە ڕاست بێت بۆ ئەوانەی ئۆتیزمیان هەیە، لە ئەزموونی من ماوەی سێ ساڵ كاركردنم بەشێوەیەكی ئاسایی، منداڵان هەوڵی وەرزش دەدەن، تەنیا جیاوازی ئەوەیە كە ئۆتیزمی هەیە.
منداڵانی ئۆتیزم لە چ وەرزشێك باشن؟
زۆر لە منداڵانی ئۆتیزم حەز دەكەن بە تەنیا بن، وەرزشی تیمەكان زۆر ئەستەم دەبێت بۆیان، بەڵام چەند وەرزشێك هەن كە ڕێ بە كێبەركێی تاكەكەسی دەدەن، لە كاتێكدا كە تیمێكیان هەیە، هەروەها وەرزشی تاكەكەسی وەك مەلەكردن، تێنس، پایسكلسواری و یۆگا، دەتوانن بژاردەیەكی باش بن بۆ ئەو منداڵانەی كە لەوانەیە هەست بە ئاسوودەیی نەكەن لە وەرزشی تیمدا. ئەم وەرزشانە هەستێكی سەربەخۆیی و پشتبەستن بەخۆیان پێشكەش دەكەن كە دەتوانێت ببێتە هۆی بەهێزكردنی منداڵانی ئۆتیزم.
شارەزایی راهێنەر چەند پێویستە؟
شارەزایی كۆمەڵایەتیی وەرزشی تیم، پێویستی بە شارەزایی كۆمەڵایەتی پێشكەوتوو و شارەزای پێوەندیكردن هەیە. ئەمە ئەو ناوچەیەیە كە منداڵانی ئۆتیزم لەوانەیە كەمی تێدا بێت. نەبوونی ئەو شارەزاییانە، یان بەلایەنی كەمەوە ململانێكردن لەگەڵ ئەو شارەزاییانەدا، لەوانەیە ببێتە هۆی ئەوەی كە گونجاندن لەگەڵ چالاكییە وەرزشییە پێوەندیدارەكانی تیمدا قورس بێت. لە وەرزشدا هەموو ئەندامێكی تیمەكە دەبێت بتوانێ بە باشی پێوەندیی لەگەڵ ئەندامانی تیمەكەدا بكات. لەوانەیە ئەمە بژاردەیەك نەبێت بۆ هەندێك منداڵی ئۆتیزم.
هاوئاهەنگیی ئەو راهێنانە چۆنە؟
هاوئاهەنگی: ئەو وەرزشانەی كە پێویستیان بە تۆپ هەیە، پێویستیان بە ئاستێكی بەرزی هێز و هاوئاهەنگی هەیە. ئۆتیزم زۆرجار هاوشان دەبێت لەگەڵ كەمبوونەوەی تۆنی ماسولكەكان و كێشەكان لەگەڵ هاوئاهەنگی، لە ئەنجامدا منداڵانی ئۆتیزم لەوانەیە كاتێكی سەختیان هەبێت لە یاریكردن بە باشی.
ژینگەی وەرزش و راهێنان چەند ڕۆڵی هەیە؟
ژینگە: وەرزشی تیم زۆرجار لە ژینگەیەكدا ئەنجام دەدرێن كە زۆر گەرم، سارد، بەرز، یان ڕووناكن. زۆر لە منداڵانی ئۆتیزم كێشەی هەستییان هەیە كە دەبێتە هۆی ئەوەی دەنگێكی بەرز و ڕووناكی و پلەی گەرمی زۆر قورس بێت بۆ چارەسەركردن، ئەنجامەكە دەكرێت منداڵێكی زۆر ناخۆش یان تەنانەت هاوكاری نەكراو بێت.
دەبێت ئاستی پێوەندییەكانی نێوان راهێنەر و منداڵی ئۆتیزم چۆن بێت؟
پێوەندیی كۆمەڵایەتیی تیمەكان، هەموویان لەبارەی پێوەندیی كۆمەڵایەتین و یاریكردنی تیمی وەرزشی پێویستی بە شارەزایی پێوەندیی كۆمەڵایەتیی پێشكەوتوو هەیە. ئۆتیزم زۆرجار نەخۆشییەك دەبێت كە تێیدا ئەو شارەزاییانە كێشەیان هەیە. لەوانەیە قورس بێت بۆ هەندێك منداڵی ئۆتیزم كە بگونجێن لەگەڵ تیمێك و پێوەندییەكی باش لەگەڵ ئەندامانی تیمەكەدا بكەن، یان پێشبینیی ئەوە بكەن كە ئەندامێكی تری تیمەكە لەوانەیە چی بكات.
ئایا بەشداریكردن لە وەرزش، شتێكە بۆ منداڵە ئۆتیزمەكان كە بەردەوام بن؟
ئەمە پرسیارێكە كە تەنیا منداڵەكە دەتوانێت وەڵامی بداتەوە، بەڵام ئەگەر ئەوان دەیانەوێت بەشداریی بكەن، ئەوە لەسەر ئێمەیە وەك ڕاهێنەر یارمەتییان بدەین بۆ وەرزشێك كە یارمەتییان بدات سەركەوتوو بن. چەندان تیمی وەرزشی هەن لایەنی تایبەتیان هەیە كە دەتوانن یارمەتیی منداڵەكە بدەن گەشە بكات.