میسال ئالووسی: جەنگ لە ناوچەكە دەستی پێ كردووە و توندتریش دەبێت

تا دێت دۆخی عێراق روو لە‌ ئاڵۆزی زیاتر دە‌كات، چەندان تەنگژە دەوریان لەو وڵاتە داوە كە ساڵانێكە بەهۆی زاڵبوونی ئەجیندای دەرەكی و لاگیریی حزب و دەسەڵاتەكانی بۆ بڕیاری دەرەوە، تووشی تەنگژەی گەورە بووە و هەڕەشە لە دەوڵەتبوونی دەكەن، میسال ئالووسی، سیاسەتوانی دێرینی عێراق و ئەمنیداری گشتیی پارتی ئومە لە دیمانەیەكی "وشە"، تیشك دەخاتە سەر رووداوەكانی دوایی و چۆنیەتی دەربازبوونی عێراق لەو تەنگژانە.

*ئێران و توركیا بە ئاشكرا سەروەریی عێراقیان پێشێل كرد، جیا لە بۆردمانی میلیشیاكان بۆ ناوچەی سەوز، سەروەری عێراق چییە؟

سەبارەت بەو بابەتە دوو شت هەیە، یەكەمیان ئەو بۆردمان و پێشێلكاریانە بەڵگەیە بۆ لاوازیی دەوڵەتی عێراق كە ناتوانێت سەروەریی خاكی خۆی بپارێزێت، لاوازیی دەوڵەت بەهۆی لاوازیی رژێمەكەیەتی، هەرسێ سەرۆكایەتی لە عێراق، كۆمار و پەرلەمان و حكوومەت، لاوازی ئەو دامەزراوانە بە ئاشكرا رێگەی بۆ دەستوەردانی وڵاتانی ناوچەكە خۆش كردووە، چونكە ئەو سەرۆكایەتییانە بەجۆرێك لە جۆرەكان لەسەر وڵاتانی ناوچەكە حسێب كراون.

دووەم ئەو بۆشایەی نەبوونی رۆڵی عێراق رێگەی بە ئێران و توركیا و چەند رژێمێكی تریش لە ناوچەكە داوە، كە زیاتر دەست لە عێراق وەربدەن و سەقامگیری ناوخۆییەكەی بشێوێنن، بۆ نموونە رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆكی توركیا پێویستی بەو جموجۆڵە هەیە بۆ سەپاندنی خواستەكانی لە چوارچێوەی ئیمپڕاتۆریەتی نوێی عوسمانی، گۆڕینی ئاسای سۆفیا بۆ مزگەوت و لێدانی نەیار و ئۆپۆزسیۆن و سیاسەتوانان، هەمووی سیناریۆیە بۆ سەلماندنی دەسەڵاتەكانی تا هەتایە لەناو توركیا لەسەر رێگەی رووسیای نوێ، پووتین تا هەتایە دەستی بە دەسەڵات گرتووە وەك قەیسەری رووسیا، ئەردۆغان وەك سوڵتانی عوسمانی و عەلی خامنەیی، رابەری ئێران، كە تەواوی دەسەڵاتەكانی قۆرخ كردووە، بۆیە نەبوونی دیموكراسی و بەها مرۆییەكان و رێزگرتن لێیان و رێز نەگرتن لە خواستی گەلان، بووەتە هۆی سەرلەهڵدانی ئەو تەنگژە، بۆیە تا رژێمێكی ئیسلامی لە ناوچەكە هەبێت، لێی دەرباز نابین.

*كوژرانی هیشام هاشمی، شارەزای تەناهی نزیك لە كازمی و نەیار بۆ میلیشیاكان، پەیامەكەی چی بوو؟

پەیامەكە روونە بەوەی ئێران لەپێناو بەردەوامبوونی دەسەڵاتەكانی دەجەنگێت، جارێك بەناوی ئاین و جارێك بەناوی تایفە و جارێكی تر بەناوی جەنگ لە دژی ئیمپریالیەت و ئیسرائیل، كوشتنی هاشمی بەشێك بوو لەو جەنگەی ئێران و میلیشیاكانی، بەتایبەتی حزبوڵای عێراقی و لبنانی، ئەوان ویستیان بڵێن كە ئەوان لە دەوڵەت بەهێزترن، پەیامێك بوو بۆ كازمی و سیاسەتوانان و پەرلەمان و سەرۆكایەتی كۆمار كە ئێوە نوێنەرایەتی هیچ ناكەن و ئێمەین دەوڵەتین، لە كۆتادا پەیامێكی توند بوو كە هاشمی و ماڵباتەكەی باجەكەیان دا.

وەڵامدانەوەی عێراق لاواز بوو، وەڵامدانەوەی سیاسی تەنیا سەركۆنەكردن بوو، ئەوەیش مانای وایە كە دەوڵەت لاوازە و رۆژانی داهاتوو پڕ دەبێت لە كاری تیرۆریستی كە عەلمانی و مەدەنی و ئازادیخواز و راگەندنكار و رۆژنامەوانان و هەموو دەنگێكی ئازادیخوازی عێراق دەكەنە ئامانج، بۆیە وەك دەبینین لە عێراق تەنیا ململانێ لەنێوان دەوڵەت و نادەوڵەتی نییە، ئەوەی هەیە باڵادەستیی نادەوڵەتی و دەوڵەتی قووڵە، بریتییە لە دەسەڵاتی هاوبەشی ئێران و توركیا بەسەر گۆڕەپانی عێراقی، هاوكات پاشەكشەكردنی ئەمەریكا بەهۆی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و سەرقاڵبوونی.

*تەقینەوەكانی ئێران هۆكارەكەی چییە و پێوەندی بە دۆخی عێراقیەوە چییە؟

ئێستە ئێران دەیەوێ لەسەر گۆڕەپانی عێراق وەڵامی ئیسرائیل بداتەوە، كە لە ماوەی دوایی چەندان ئامانجی ئێرانی پێكا، ئێران دەیەوێ لە عێراق و سووریا و كەنداو وەڵام بداتەوە، بۆیە ئێران سوود لە گورزەكانی ئیسرائیل دەبینێت، كە شەرمەزاریان كردووە و رژێمەكەیان شێواندووە، ئەو جارێكی تر بۆ ئازاردانی گەلانی ناوچەكە سوودی لێ دەبینێت.

ئێستە ئێمە لە جەنگداین، ناوچەكە هەمووی لە جەنگدایە، بەڵام بە میكانیزم و ئامرازەكانی سەتەی 21، بۆیە جەنگەكە دەستی پێ كردووە و توندتریش دەبێت، كێشەكە ئەوەیە عێراقییەكان گرەو لەسەر رەزامەندی ئەم و ئەو دەكەن، بۆ هێشتنەوەی پۆست و دەسەڵات و گەندەڵییەكانیان، ویستێكی عێراقی نییە بۆ چاكسازی، كازمی هاوڕێكی كۆنمە، بەڵام بە داخەوە هیچ ویستێكی راستەقینە نییە، نە لەلایەن حكوومەت و نە پەرلەمان و سەرۆكایەتی كۆمار و دادوەریش.

ئەوەی روونە و هاتووەتە راگەیاندن ئەنجامدەری هێرشەكانی ئێران، ئیسرائیلە، ئاشكرایشە كە ئەو هێرشانەی ئیسرائیل لەناو قووڵایی خاكی ئێران لەلایەن هەموو وڵاتانی ناوچەكەوە پاڵپشتی كراوە، چونكە رژێمی ئەو وڵاتە بووەتە سەرچاوەی ترس و نیگەرانی بۆ هەمووان، بۆیە هەمووان لەگەڵ هێرشەكەن.

ئێران پێویستە وەڵامی هێرشەكان بداتەوە، واتە وەڵامی ئیسرائیل بداتەوە، بەڵام رژێمی ئێران دەترسێت، چونكە ئێران دەباتە ناو لێپرسینەوەی نێودەوڵەتی توند، بۆیە بۆ وەڵامدانەوە ئێران پشت بەو بۆشاییە دەبەستێت لە عێراق و سووریا و لبنان و یەمەن و كەنداو هەیە، بە كردنەئامانجی هاوپەیمانەكانی ئیسرائیل وەك ناویان دەبات، یان راستەوخۆ بۆ ئیسرائیل، ئێستە ئێران دەیەوێ وا پێشان بدات رژێمێكی بەهێزە لە ناوخۆ وەك هەوڵێك بۆ مژینی بێزاری خەڵك و شكستەكانی و داپۆشینی ململانێی خوێناوی باڵەكانی فەرمانڕەوایی. 

*عێراق چۆن دەربازی دەبێت، ئەگەر تۆ لەشوێنی مستەفا كازمی بووای چیت دەكرد؟

یەكەم شت دەوڵەتی قووڵم هەڵدەوەشاندەوە، ئەو دەوڵەتە لە دەروازە سنوورییەكان نییە، ئەو لە ناوچەی سەوزە لە نزیك كۆشكی كۆماری، داواكاری گشتیش دەسەڵاتی پێویستی هەیە بۆ دەركردنی فەرمانی گرتن بۆ ئەوانە و سزادانیان، بۆیە ئەگەر حكوومەت و سەرۆكایەتییەكانی كۆمار و پەرلەمان و دادوەری نەتوانن ناوچەی سەوز لە گەندەڵكار و تیرۆریستان پاك بكەنەوە، چۆن دەتوانن چاكسازی لە دەوڵەت بكەن.