"ئەزموونی هەرێمی كوردستان هانی رۆژئاوای دا پاڵپشتی لە كوردی سووریاش بكات"

:: PM:07:27:15/10/2020 ‌

كورد لەهەر شوێنێك بن، هۆكاری دوژمنداریان یەكێكە، ئەویش پارێزگاری لە بوون و خەباتیان بۆ مافە رەواكانیانە، هەر هەنگاوێك بەرەو بنیاتنانی دەوڵەتی كوردی، بە بۆچوونی ئەوان كارێكە ئەوە دێنێ كە هەوڵی بۆ بدرێ و هاریكاری لەگەڵ ئەمەریكا تیادا بكرێت، بۆیە سەركەوتنی ئەزموونی هەرێمی كوردستان، هانی رۆژئاوای دا بۆ پاڵپشتیكردنی كورد لە باكوری رۆژهەڵاتی سووریا. 
دۆخێكی وەك پێش رێككەوتننامەی لۆزان هەبووایە، رۆژئاوا رێگەی بە دامەزراندنی دەوڵەتی كوردی دەدا
بەها عەوام، نووسەری سووری لە وتارێكی بەناونیشانی "ئەمەریكا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كوردی هەڵبژاردووە"، دەڵێت، لە چوارچێوەی ئامادەسازی یان هەڕەشەكردنی بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئێران لەسەر خاكی عێراق، ئەمەریكا پلانی هەیە باڵوێزخانەكەی بەرەو هەرێمی كوردستان بگوازێتەوە، رەنگە ئەو رووبەڕووبوونەوە روو نەدات، یان بەشێوەیەك تێپەڕ بێ هەستی پێ نەكرێت، بەڵام ئەو نیازەی ئەمەریكا شایەنی تێڕامانە، پێوەست بە پێوەندی لەگەڵ كوردی عێراق و ناوچەكە بەگشتی. 

هەڵبژاردنی ئەمەریكا بۆ كورد لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆ كەس شاراوە نییە، زیادەڕۆییش ناكەین گەر بڵێین ئەو هەڵبژاردنە بەشێكی لۆجیكی لەخۆ دەگرێ لە بۆچوونی دەوڵەتێك بەرژەوەندییەكانی خۆی لەسەرووی هەموو شتێك دادەنێت، ئەوە دیدێكی كردەنییە بۆ ئەوانەی توانیان بە باشی لەگەڵ ئەجیندای واشنتن لە ناوچەكە هەڵسوكەوت بكەن، تا ئێستە كورد سەركەوتوو بوون لە نزیككردنەوەی بەرژەوەدییەكانیان لە بەرژەوەندییەكانی ئەمەریكا لە ناوچەكەدا، لەكەسانیتر زیاتر توانیان سوودگۆڕكێی لەگەڵ بكەن، راستە واشنتن بە بەردەوام لەگەڵیاندا راستگۆ نەبووە، ئەوانیش بەتەواوەتی وەفاداری نەبوونە، بەڵام ئەنجامەكەی ئێستە ئەوان زیاتر لە كەسانیتر لە ناوچەكە لەژێر چاودێری و پارێزراوی ئەمەریكادان.

نووسەر دەڵێت، كورد لە عێراق یارمەتی ئەمەریكایان دا بۆ بەدەستهێنانی هەرێمێكی خۆبەڕێوەبەری، لە سووریایش هەمانشتیان ئەنجام دا، بەڵام باراك ئۆباما، سەرۆكی پێشووی ئەمەریكا ئەوەی نەكرد كە جۆرج بۆشی كوڕ لە عێراق كردی بە رووخاندنی سەدام حوسێن، ئەو تەنیا كۆنترۆڵی چەند ناوچەیەكی لە رۆژهەڵاتی فورات كرد، كە بە سەبەتەی خۆراك و وزەی سووریا دادەنرێت، پێویستە ئەوەیش بگوترێ لە عێراق هەموو ئەوانەی ویستیان سەدام حوسێن لەناو بچێت لە كورد و سوننە و شیعە و هیتریش، لە 2003 هاریكاری ئەمەریكایان كرد، بە هەمانشێوە ئەوانەی ویستیان بەشار ئەسەد لە 2011 بڕووخێت، هەر هەموویان دەستی هاوكاریان بۆ ئەمەریكا درێژ كرد.  

ئەو نووسەرە روونی كردەوە، جیاوازی لە نێوان و كورد و ئەوانیتر لە عێراق و سووریا ئەوە بوو، ئەوان لەسایەی پڕۆژەیەكی نەتەوەیی كە زۆرینەیانی كۆ دەكردەوە، كاریان دەكرد، بۆیە ئەوەی كورد لە بەرانبەر هاریكاریان لەگەڵ ئەمەریكا دەیانویست، روون بووە و بەرانبەری بە كۆمەڵ ناونیشانی ئەو هاریكارییە بووە، راستە لەوانەیە هەڵپەرستی سیاسەتوانانی كورد هەبووە، بەڵام لەژێر چەتری بەرژەوەندی باڵا و بەها نەتەوەییەكانەوە. 

ئێستە خەونێك بە دامەزراندنی دەوڵەتی كوردی هەیە كە لە هزری هەمووان دەشەكێتەوە، بۆیە هەر هەنگاوێك بەرەو دامەزراندنی ئەو دەوڵەتە و بنیاتنانی لەسەر رووبەرێك لە خاكی ئێران و عێراق و سووریا و توركیا، كارێكە شایەنی هاریكارییە لەگەڵ ئەمەریكا و وڵاتانی تریش، بە بۆچوونی بەشێكی زۆری كوردیش بۆ بەدیهێنانی ئەو خەونە، دەكرێ هاوپەیمانی لەگەڵ شەیتانیش بكرێت، بۆیە پێویست ناكات بەرانبەری هاریكاریكردنی دەرەوە تەنیا هەنگاونان بەرەو بنیاتنانی ئەو دەوڵەتە بێت، وەك ئەوەی لە عێراق رووی دا، بەڵكو هەر پاڵپشتییەكی ئەمەریكا و وڵاتانی تر، بۆ سەندنەوەی مافی جوگرافی و سیاسی و كولتووری بۆ كورد لەژێر دەسەڵاتی فارس و و تورك و عەرەب و ئەرمەن، پاڵپشتییەكی پێشوازی لێكراوە و شایەنی بیركردنەوە و دەستپێشخەرییە.

خەونی بنیاتنانی دەوڵەتی كوردی، مۆركی ئاینی و نەتەوەیی توندڕۆی نییە، كە رەنگە وڵاتانی دنیا بترسێنێ و لێی دووربكەونەوە، هەروەها ئەزموونی خۆفەرمانڕەوایی كوردی عێراق و كەمتر هی سووریا، توانای ئەوانی دەرخست بۆ بەڕێوەبردنی كاروباری خۆیان و گۆڕینی ناوچەكانیان بۆ ناوچەی سەرنجراكێشی وەبەرهێنانی دەرەكی و لەخۆگرتنی بەها و پرەنسیپە مەدەنی و كرانەوە و عەلمانیەت و پەرەسەندنی زانستی، بۆیە بێگومان سەركەوتنی ئەزموونی كورد لە عێراق، هانی رۆژئاوای دا بۆ پاڵپشتیكردنی كورد لە رۆژهەڵاتی باكوری سووریایش، رەنگە ئەگەر بتوانرایە بەهەمان میكانیزم لە توركیا و ئێران پاڵپشتیان بكرایە، ئەمەریكا و ئەوروپییەكان دوودڵیان نەدەكرد لەو هەنگاوەدا، بەڵام ئەوە دەبێتە شێواندنی ئاسایشی تەواوی ناوچەكە و پشێوی بۆ دێنێت، كە ئێستە لەبەرژەوەندی كەسدا نییە.  

ئەو نووسەرە دووپاتی كردەوە، ئەگەر مێژوو دووبارە بووبووایەوە و هەلێكی هاوشێوەی ئەو دۆخەی بەر لە واژووكردنی رێككەوتننامەی لۆزان لە 1923 رێك كەوتبووایە، رۆژئاوا رێگەی بە دامەزراندنی دەوڵەتێكی كوردی لە ناوچەكە دەدا، بۆیە كەس نازانێ رەنگە دنیا باشتر لە شۆڕشەكانی خومەینی و عوسمانیەتی رەجەب تەیب ئەردۆغان لەگەڵ خۆی بێنێت، ئەوەی روونە ئەمەریكا و رۆژئاوا لە عێراق و سووریا بەگشتی پێیان باشترە مامەڵە لەگەڵ كورد بكەن و كاتێك بیر لەوە دەكەنەوە باڵوێزخانەكانیان لە بەغداوە بگوازنەوە بۆ هەولێر و كێڵگەی نەوت و چەكیش بە قامشلۆ بدەن، ئەوە مانای ئەوەیە دەیانەوێ پێوەندییەكی درێژخایەن لەگەڵ كورد ببەستن، پێچەوانەی خواستی زۆرێك لە وڵاتانی ناوچەكە.



وشە - مه‌حموود ئیسماعیل