ئامانجی سەرەکی حزبەکەمان رێکخستنی جەماوەر دەبێت

بڕیارە بەم نزیکانە حزبێکی نوێ لە رۆژهەڵاتی کوردستان دابمەزرێت و لەلایەن وەزارەتی ناوخۆی ئێرانەوە مۆڵەتی کارکردنی پێ دراوە.

د. رەحیم فەرەحمەند، لە دامەزرێنەرانی ئەو حزبەیە و سەرۆکی پێشووی بەرەی یەکگرتووی کورد لە تاران بووە، لەو دیمانەیەی "وشە"دا باس لە ئامانج و سیاسەتەکانی ئەو حزبە نوێیە دەکات و بەگوتەی خۆی، ئەوان نایانەێ ببن بە ئەلتەرناتیڤی ئۆپۆزسیۆنی رۆژهەڵات. دووپاتیشی دەکاتەوە کە دامەزراندنی حزبێک لە ناوخۆی رۆژهەڵاتی کوردستان، یەک لە پێویستییە هەرە لەپێشینەکانی ئەو کۆمەڵگەیەیە.

بارودۆخی رۆژهەڵاتی کوردستان لە ئیلامەوە هەتا ماکۆ و برادۆست، زۆر نالەبارە، ئێمە لە چەند ساڵی رابردوو هەنگاو بە هەنگاو چاودێری ئەو بارودۆخەمان کردووە، بەڵام هیچ پێشکەوتنێکمان نەبینیوە، کۆمەڵگەی کوردی بە بەراورد لەگەڵ کۆمەڵگەکانی تری ئێران پاشەکشەیەکی زۆری پێ کراوە، بەشێکی زۆری ژینگەکەی بە تەناهی کراوە و هەر ئەوەش رێگر بووە لە گەشەی ئابووری و کۆمەڵایەتی و... تەنانەت بەشێکی زۆر لە منداڵەکانیشمان لە خوێندن دابڕاون و روویان لە شاخەکان کردووە و بەشێکیان ئاوارەی وڵاتان بوون و ئەوە گرفتێکی یەکجار زۆری دروست کردووە، ئەو رێکخراوانەی تا ئێستەیش لە کوردستان، بە چەپ و راست و ئاینییەوە کاریان کردووە، نەیانتوانیوە وەڵامدەرەوەی خواستی کۆمەڵگە بن و بە گشتی ئەوانە گرێکەرەوە نەبوون، تەنانەت هەندێک جاریش گرێکانیان توندتر کردووە.

هەر لە سەرەتای شۆڕشی گەلانی ئێرانەوە خوێندنەوەیان بۆ رووداوەکان دروست نەبوو و بەراوردکردنەکانیشیان دروست دەرنەچوو، ئەوەش بوو بە هۆکار بۆ دروستبوونی ئەو ئاڵۆزییەی لە ناوچەکەدا روویاندا و کەسانێکی وەک حەسەنی و خەڵخاڵی بوون بە دەسەڵاتدار و ئیمپڕاتۆری ناوچەکە، بەگشتی تورکەکان لەو گێژاوە زۆر کەڵکیان وەرگرت، ئەوان حزبی "با"ن و کاریان بەوە نییە حکوومەتی ئێران کۆمۆنیستییە یان پاشایەتی و ئیسلامی، ئاڵای حکوومەتەکە هەڵدەگرن و وەپێشی دەکەون، ئەوان هەر بزاڤێک لە ئێران دروست بووە، وەدوای کەوتوون و دەسکەوتێکیان لێ هەڵکڕاندووە، لە ماوەی 41 ساڵی رابردوو لە دەسەڵاتدارێتی کۆماری ئیسلامی ئێران، دەسەڵاتی ئێرانیان بە تەواوەتی گرتووەتە دەستەوە و وای لێ هاتووە ئێستە فارسەکانیش لە سیستمی دەسەڵاتداری ئێراندا بەدەست ئەوانەوە داماون.

کورد تەنانەت نەیتوانیوە لەو پارادۆکسە سوود وەربگرێت کە لەناو ئێراندا هەیە،  حزب وەک رێکخراو، کاراترین و سەردەمیترین کەرەستەیە بۆ بەدیهێنانی داواکاری و ویستەکان و کۆمەڵگە بەرەپێش دەبات، لەبەرئەوەی حزب بزاڤێکی شارستانی و سەردەمیانە و لە هەمانکاتدا مەدەنییە و دەبێ لە رێگەی گفتوگۆ و دانوستانەوە زۆر پرس چارەسەر بکات. ئێمە پێمان وابوو ئەو حزبانەی لە دەرەوەن، لەبەرئەوەی کێشەیان لەگەڵ دەسەڵاتی ئێران هەیە و کێشەکە زۆر قووڵە، یەکتر بە تاوانکار ناو دەهێنن و بوون بە دوو گرووپی دژبەیەک و وەک تا ئەمڕۆ پێشانیان داوە، ئاشتبوونەوەیان نییە، بۆیە پێمان باشبوو حزبێک لە ناوخۆی وڵات دابمەزرێنین کە لەناو خەڵکدا بێت و پێوەندی بەردەوام و نزیکی لەگەڵ پرسەکە هەبێت، ئەو رێکخراوە دەبێتە هۆی ئەوەی کۆمەڵگەی کوردی لە پەرشوبڵاوی دوور بخاتەوە و ناوەندێکی هەبێت بۆ قسەکەردن و لە هەمانکاتیشدا ناوەندەکە رێپێدراو بێت و مۆڵەتی فەرمی هەبێت.

ئەو حزبە دەرهاویشتەی بیرکردنەوە و بڕیاری کۆمەڵێک کەسایەتی ئەکادیمی و ناسراوی کۆمەڵگەی رۆژهەڵاتە و بەشێکیشیان نوێنەرانی پێشووی پەرلەمانن و هەموان ئەزموونی کارکردنی سیاسییان هەیە، تا ئێستە پێڕەو و مەڕامنامەکەمان نووسیوە و چەند ناوێکیشمان بەرز کردووەتەوە و یەک لە ناوەکان "حزبی ماد"ە و ناوی "حزبی دیموکراسی و گەشە"شمان پێشنیاز کردووە، بە گشتی پێنج ناومان داوەتە حکوومەت بۆ ئەوەی وەزارەتی ناوخۆ لەناویاندا یەک لە ناوەکان پەسند بکات. پڕۆسەی دانانی حزب لە ئێران بەو شێوەیە کە دەبێ پێنج ناو پێشنیاز بکەیت و وەزارەتی ناوخۆ یەک لەو ناوانە پەسند دەکات، جا هەرکام لەو پێنج ناوەی ئێمە دەستنیشانمان کردووە پەسند بکرێت، بۆ ئێمە گونجاوە و تا ئێستە لەو قۆناغەداین و چاوەڕوان دەکەین پڕۆسەکە بگاتە ئەنجامی کۆتایی.

ئەو حزبە لە جەوهەردا حزبێکی کوردییە، لەبەرئەوەی تەواوی دەستەی دامەزرێنەر و بەڕێوەبەران و ئەوانەیش پێڕەو و ئامانجەکانیان داڕشتووەتەوە سەرجەمیان کوردن، بەڵام ئێمە رایناگەیەنین کە حزبێکی بەتەواوەتی کوردین، لەبەرئەوەی لەوانەیە لە داهاتوودا بەلوچ و ئاشووری و ئەرمەنییەکانیش بێنە ناومانەوە، بۆیە ئێمە ناوی حزبەکەمان کورت نەکردووەتەوە تەنیا بۆ کورد و گشتاندومانە، ناوێکمان داناوە لەگەڵ ئەوەی کە کوردییە، لە هەمانکاتدا گشتگیریشە و تەنیا کورتمان نەکردووەتەوە بۆ کوردستان، بەڵام ناوەندی کارکردنمان کوردستانە.

 ئامانجی ئێمە بەهۆی ئەوەی ئاشناییەکی نزیکمان لە کۆمەڵگەی ئێران هەیە و لەناو ئەو کۆمەڵگەیەدا دەژین و دەزانین ئەو دەسەڵاتە چۆنە، خوێندنەوەمان بۆ ئەوەی تا ئێستە 41 ساڵە ئەو حکوومەتە چۆن خۆی راگرتووە، پێمان وایە ئەوە هۆکاری هەیە و دەبێ بزانین دەسەڵاتێکی لەو شێوەیە بەوهەموو گرفت و کێشە و ئەوهەمووە دژایەتییەی بەرانبەری دەکرێت، بۆچی هەر بەپێوە وەستاوە؟ بۆ نموونە لە خۆپێشاندانەکانی خەزەڵوەر ئەوهەموو خەڵکە کوژران، بۆچی هیچ شتێک رووینەدا؟ ئێمە بە خوێندنەوەی بارودۆخی ناوخۆ دەمانەوێ دوور لە گرژی و بە رێکاری سیاسیی و دیپلۆماسی داواکانمان بەرینە پێشەوە، داواکارییەکانیش داوای خەڵکن کە روونن و پێشتریش داوا کراون، لەگەڵ نوێنەرانی پەرلەمانیش هاوئاهەنگی و هاودەنگییەک دروست دەکەین و لەگەڵ دەسەڵاتیش لە پێوەندیدا دەبین و هەوڵەکانمان چڕ دەکەینەوە کۆمەڵێک رێکار بۆ بەشێک لە داواکارییەکانی خەڵک دابنێین، لەبەرئەوەی پرسی کوردستان یەکجار ئاڵۆز و تێکەڵاوە، ئێمە هەنگاو بە هەنگاو داکۆکی لەسەر ویست و داواکانی کورد دەکەین. 

یەکەمیان سیستمی بە تەناهیکردنی کوردستانە کە دەبێ کاڵ بکرێتەوە و دووەم پێویستە گەشەیەکی ئابووری لە کوردستان دروست ببێت، واتا ئەوە نەمێنێت خەڵک بەهۆی بێکاری پەنا بۆ خۆکوشتن ببات و روو لە کاری کۆڵبەری بکەن یان وڵات جێ بهێڵن، لەو روانگەیەوە فەزایەکی ئارام و دڵنیاتر پێک بهێنرێت و ئەوانەی خوێندنیان تەواو کردووە هەلی کاریان بۆ بڕەخسێت و دۆخی ئابووری ماڵباتەکان باش ببێت و کۆمەڵێک کارگە و ناوەند لە ناوچەکەمان دابمەزرێت بۆ ئەوەی هەلی کاری زیاتر بۆ گەنجانمان بڕەخسێت، بەم شێوەیە رێگەکە هەموارتر دەبێت بۆ هەنگاوەکانی داهاتوو.

نا، ئەوەی تا ئێستە هەرچی بابەتی نەرێنییە لە کوردستان سەردەکەوێت، لەبەرئەوەیە ئێمە بەربەستێکی یەکجار گەورەمان لەپێشە کە ئەویش تورکە، سەرجەم بەرپرسانی کوردستان تورکن، ئێمە چەند ساڵ لەمەوبەر وەک بەرەی یەکگرتوو داوامان لە دەسەڵات کرد ئەگەر کوردیش دانەنێن، بەڵام تورکیش مەکەن بە بەرپرس و با فارس بن، کەچی ئەوەش نەکرا، لەبەرئەوەی دەسەڵاتی گشتی ئێران هەر لە ئیتڵاعات و سوپای پاسداران و وەزارەتی ناوخۆ کە چایچێکەشی تورکە، لەلایەن تورکەوە بەڕێوە دەبرێن، حکوومەت لە ئێران حکوومەتی ئازەربایجانە، هەر ئەوەش وای کردووە هیچ شتێک بۆ کوردستان دەستەبەر نەبێت و ئەوان لەڕووی دەسەڵاتی سیاسیی و بەڕێوەبەری بە تەواوەتی دەستیان بەسەر کوردستاندا گرتووە، ئەوەی کە ئێمە دەمانەوێ، کەمکردنەوەی بەشێک لە هێزی تورکە لە ناوچەکەمان، بۆ پرسی هێمنی، خۆ ئێستە کوردستان هێمنە و هیج پێکدادانێکی چەکداری لە چەند ساڵی رابردوو لە ناوچەکە رووی نەداوە، ئەی بۆ کار بۆ بووژانەوەی کوردستان ناکەن؟ بەربەستەکانی ئێمە زۆرن و یەک لەوان بەرپرسانی تورکن و دووەم ئەوەی کە نوێنەرانی کورد لە پەرلەمانی ئێران یەکجار لاوازن و هیچ کامێکیان بوێری ئەوەیان نییە قسەیەکی راست بکەن، ئێمە 28 نوێنەری کوردمان لە پەرلەمان هەیە کە دەتوانن کاری زۆر بکەن، بەڵام نایکەن. ئەو حزبەی ئێمە ئەگەر دەستبەکار بێت پێم وایە دەتوانێ لەو بوارە کاری زۆرباش بکات و کۆمەڵگە تا رادەیەک دەخاتە جووڵەوە و تا ئاستێک ئەو بارودۆخەی ئێستە بەسەر رۆژهەڵاتی کوردستاندا سەپاوە، بگۆڕێت و ئەو دەسەڵاتەی تورک بەسەر ناوچەکەماندا هەیەتی، پاشەکشێ پێ بکەین.

کە باس لە هێمنی دەکەین مەبەستمان ئەوەیە کۆمەڵێک کارگەی گەورە و رێگەوبانی شیاو دروست بکرێت و ئابووری ناوچەکەمان گەشەیەک بەخۆیەوە ببینێت، بۆ ئەوەی رێگە خۆش ببێت ناوچەکەمان گەشە بکات، کە گەشەی ئابووری دروست بوو خەڵک هەناسەیەک هەڵدەکێشێت و دوای ئەوە دەتوانێت هەنگاوی تر هەڵبێنێت، ئێمە ناتوانین هەموو کارەکان بە یەکجار بکەین، لەبەرئەوەی دۆخەکە زۆر گرژە و ئەو دەسەڵاتەش لە کوردستاندا هەیە یەکجار گرژە. هەموو نەوت و گازی کوردستان هی ئەوانە و تەنانەت ئەو کانە زێڕەی لە تکابە ناوی ئازەرە و هی تورکانە، ئاوی کوردستان دەگوازرێتەوە بۆ ناوچەکانی ئەوان و نایەڵن کورد خۆی سوودی لێ وەربگرێت، ئێمە دەمانەوێ ئەوانە بهێنینەوە سەر رێڕەوی خۆی و کارەکەشمان یەکجار گرانە، دەمانەوێ رێگەچارەیەک بۆ ئەوە بدۆزینەوە، واتە نامانەوێ دروشم بدەین و بڵێین هەموو داوا و ویستەکانی کورد جێبەجێ دەکەین. نا ئێمە هەموو شتێک جێبەجێ ناکەین و زۆر کاریشمان بۆ جێبەجێ نابێت، بەڵام هەوڵ دەدەین درزێک لەو دەسەڵاتەدا دروست بکەین و بەرە بەرە کرانەوە بۆ کۆمەڵگەکەمان دروست بکەین.

ناوەندی ئەو بزووتنەوەیەی ئێمە تارانە، لە راستیشدا ئێمە روو لە دەسەڵات و لە تاران دادەنیشین و کار دەکەین، ئێمە وەک سەرەتای شۆڕشی گەلانی ئێران کە رێبەرانی کورد لە مهاباد و سنە دانیشتبوون و داواکارییان هەبوو، وا ناکەین، لە بازنەی تاران و دەزگاکانی حکوومەت و پەرلەمان و سەرۆکایەتیی کۆمار و بەیتی رێبەری "نووسینگەی خامنەیی" دا دەخولێینەوە و ویستی کورد دەگەیەنینە ئەو شوێنانە، واتا ناوەندی بزاڤەکەی ئێمە لە تاران دەبێت و لە راستیدا رۆژهەڵاتی کوردستان لە پەڕاوێزی خۆمان دەبینین، لەکاتێکدا ئامانجەکەمان خۆی ئەوێیە، بەڵام لە تارانەوە هەوڵی بۆ دەدەین.

نا، هەندێک خاڵ دیاری کراون و لە دوو رۆژی داهاتوو مەرامنامەکە بڵاو دەکەینەوە، لەبەرئەوەی ئامانجە ستراتیجییەکانی ئەو حزبە دەبێ لە کۆنگرە دەستنیشان بکرێن، مەڕامنامەیەکمان ئامادە کردووە کە کورتکراوەی ئەو ئامانجانەیە حزبەکەمان لەسەر بنیات ناوە، تا بەستنی کۆنگرە کار بەو مەڕامنامەیە دەکەین و لە چەند رۆژی داهاتوو دەیخەینە بەردەم رای گشتی.

تەمەنی ئۆپۆزسیۆنی رۆژهەڵات زیاتر لە 70 ساڵە و ئەوان ریشەیان لەناو کۆمەڵگەی رۆژهەڵاتدا داکوتاوە، بوون بە ئەلتەرناتیڤی ئەوان کارێکی دروست نییە و لەڕاستیدا ئەوە دژی بەرژەوەندییەکانی خەڵکی کوردە، ئەوان کاری خۆیان هەیە و شێوازی کارکردنیشیان جۆرێکی ترە، ئەوەی ئێمە لە ناوخۆی رۆژهەڵات و ئێران دەیکەین، بە هیچ شێوەیەک جێگرەوە و ئەڵتەرناتیڤی ئەوان نییە و ئەوانیش رەت ناکەینەوە، من کە رەخنەیەک دەگرم، رەخنەکە لە رابردووی خۆمە وەک کوردی رۆژهەڵات، هەمیشە ئەوەم گوتووە کە نە دیموکراتم و نە کۆمەڵە و نە پەکەکە و نە...هتد، بەڵام لە هەمانکاتدا هەمووشیانم، لەبەرئەوەی ئەوانە هەموویان کوردن و ناتوانم خۆم بێبەری بکەم لەوان و ئەوانیش ناتوانن من بێبەری بکەن لەخۆیان، هەر کامەیان بۆچوون و شێوازێکی خۆیان هەیە بۆ ویست و داواکانی کورد. ئێستە لە ناوخۆی وڵاتدا هەست بە بۆشاییەک دەکەین و دەبینین لە ناوخۆدا حزب و رێکخراوەیەک نییە و ئەوانەش هەموو لە دەرەوەن و پێوەندیان لەگەڵ دەسەڵات نییە، بەڵام ئێمە پێوەندی راستەوخۆمان لەگەڵ دەسەڵات هەیە و بە شێوازێکی تر کار دەکەین، ئێمە بە هیچ شێوەیەک ئەوان رەت ناکەینەوە و ئەلتەرناتیڤی ئەوانیش نابین و بەگشتی ئەوە لە دەسەڵاتی ئێمەدا نییە کە قبوڵیان بکەین یان رەتیان بکەینەوە، تەنانەت ئەگەر دەسەڵاتیش لەبارەی ئەوانەوە لە ئێمە بپرسێت، بە ئەرێنی یان نەرێنی وەڵامیان نادەینەوە. ئێمە کۆمەڵێک خەڵکی ناوخۆین و لە ناوخۆی ئێران و لە چوارچێوەی یاساکانی کۆماری ئیسلامی ئێراندا دەژین و هەر بەپێی ئەو یاسایانەیش کۆمەڵێک داواکاریمان هەیە و دەمانەوێ جێبەجێیان بکەین.

ئێمە چاوەڕوانییەکی زۆرمان نییە، بەڵام لەو هەفتەیەدا کە بانگەوازەکەمان کردووە و دۆستانمان راپرسییان کردووە، زۆر لە کەسایەتی ئەکادیمی و پەرلەمانتارانی کورد ئەو بانگەوازەی ئێمەیان بڵاو کردووەتەوە و ئەو پێشوازییەی بینیومانە تا ئێستە دڵخۆشکەرە، واتا کاردانەوەکان بەرانبەر بانگەوازەکەمان باش بووە، بانگەوازەکەی ئێمە سەرەتا بە فارسییە و دواتر بە کوردی بڵاومان کردووەتەوە، لەبەرئەوەی خەڵکی کرماشان و ئیلام و ناوچەکانی تریش لێی تێبگەن، بەشێکی تریش لەبەرئەوەیە دەسەڵاتیش بەبێ ئەوەی بۆی وەربگێڕنەوە، خۆیان راستەوخۆ لێی تێبگەن. تەنانەت لەناو کۆمەڵگەی فارسیش تێڕوانینێکی نەرێنی ئەوتۆ بەرانبەر بانگەوازەکەمان نەبووە، لە کوردستان دوو بەردەنگمان هەبووە، بەشێکیان ئەوانەن کە لە تۆڕەکانی کۆمەڵایەتی خەریکی لاتاو و بەلاڕێدابردنی بابەتەکانن، بەشێکی تر کەسانێکی تێگەیشتوو و خاوەن پێگەن کە لەناو سۆشیال مێدیا نین و لەناویاندا کاردانەوەی باشمان بینیوە.

یەک لە ئامانجەکانی حزب گەیشتنە بە دەسەڵات، ئەوە وەک بنەما، حزب بۆ ئەوە دروست دەبێت بتوانێت ئامراز و کەرەستەی ئەو ویست و داخوازییانەی خۆی دەستەبەر بکات، نوێنەری پەرلەمانیش بەشێکە لەمە، بەشێکی تر ئەوەیە قایمقام و پارێزگار و سەرۆکی شارەوانیت هەبێت، بەڵام ئەو هەنگاوانە کاتێک دەنرێن کە ئێمە هەندێک دروشم و بەرنامەی رێکوپێک بە خەڵک بدەین، ئەوکات خەڵک زیاتر متمانە دەکات، لە بەرەی یەکگرتووی کورد ئەزموونمان هەیە بۆ ناردنی نوێنەر بۆ پەرلەمان، فشارەکان یەکجار زۆرن، بەڵام دەبێ لەو دۆخەشدا ئەوەی لەدەستمان دێت بیکەین و دەستیش هەڵناگرین، یەک لە پێویستییەکانی حزب لە ناوخۆی رۆژهەڵات ئەوەیە کە خەڵک لەو بشێوی و ئاڵۆزییەی کاتی هەڵبژاردن دوور بخەینەوە، ئێستە لە شارێکی وەک مهاباد کە یەک نوێنەری هەیە لە پەرلەمان، 20 کەس خۆیان کاندید دەکەن، ئەوە دۆخێکی یەکجار شپرزی دروست کردووە، لەو هەڵبژاردنانە کێ دەنگ دەهێننەوە؟ کەسانێک کە بە دوو شیش کەباب دەنگی خەڵک دەکڕنەوە، ئێمە دەبێ حزبێکمان هەبێت خەڵک رێک بخات و پێی بڵێ نابێ دەنگی خۆت بفرۆشی بۆ دوو شیش کەباب یان بڕە پارەیەک. لە راستیدا رێکخستنی جەماوەر یەک لە ئامانجەکانی حزبی ئێمەیە.