ئەرسـەلان دەروێش هونەرمەند و دەرهێنەرى بوارى دراما و شانۆى کوردى کە ئەزموونی 40 ساڵ کاری هونەریی هەیە و خاوەنی زیاتر لە 70 بەرهەمى شانۆ، دراما و فیلمە، لە دیمانەیەکی تایبەت لەگەڵ "وشە"دا گوتی: هونەری کوردی بە هاتنی هونەرمەندی گەنج دەگەشێتەوە.
سەرەتا لە دوایین کاری هونەریی بەڕێزتانەوە پرسیار دەکەین کە شانۆگەریی "پاسەوان" بوو، ئەم کارە وێڕای نمایشکردنی لە شاری سلێمانی، لە چەند وڵاتێکی ئەوروپاش وەک ئەڵمانیا و سوید نمایش کرا، بەڵام بۆچی نمایشی هەولێرتان جیاواز بوو؟
راستە نماێشی شانۆگەریی "پاسەوان" لە هەولێر جیاواز بوو، چ لەڕووی مەتنی تێکستەکەوە و گۆڕینی ڕەگەزە درامییەکەیشی لە (مۆنۆدراما)وە کە نمایشی یەک ئەکتەرییە بۆ نمایشی فرە ئەکتەری ئاسایی، یاخود لە گۆڕینی ئەکتەری سەرەکی کە پێشتر مامۆستای هونەرمەند ئەحمەد سالار رۆڵەکەی دەبینی بەڵام لەم نمایشەدا وێڕای بەشداری مامۆستا سالار لەرۆڵی پیرەمێردێکی ئێزیدیدا، هونەرمەندی ئازیز پشکۆ شێخ عەلی رۆڵی پاسەوانی بەرجەستە کرد، هەروەها هونەرمەند خاتوو رەمزییە قادریش بە نواندنی کارەکتەڕێکی پاشماوەی ئەنفال بەشدار بوو، وێڕای بەشداریی دوو ئەکتەری گەنج نڤار نیاز و سیما مستەفا لە دوو رۆڵی تردا.
لەم نمایشەدا کە لەمانگی ئابی 2020 لە هۆڵی بەڕێوەبەرایەتیی شانۆی هەولێر نمایش کرا، لەمیانەی دراماتۆرگییەکی نوێوە لەگەڵ هاورێی ئازیزم نووسەری بەتوانا د. دڵشاد مستەفا، چەند پرسێکی ترمان بۆ ناوەرۆکی تێکستە سەرەکییەکە زیاد کرد کە لە بنەڕەتدا لە نمایشە هاوبەشەکانی ترمانەوە وەرگیرابوون، وەک شانۆگەرییەکانی فردەوسی تەمتوومان و نیگای بکوژێک، ئەوە سەرەڕای داڕشتنی مۆنۆلۆگی نوێ سەبارەت بە پرسی داگیرکاری و دەستدرێژییەکانی حەشدی شەعبی لە کەرکووک و خورماتوو، دوای رووداوەکانی 16ی ئۆکتۆبەر.
ئەمانەش وای کرد جیاوازییەکان لەسەر ئاستی چەند رکێفێک بوون، گەرچی لە ئاراستەی گشتیدا شانۆگەرییەکە لەمەڕ جینۆسایدی گەلی کورد و نادادپەروەری و گەندەڵی ناوخۆیی پەیامی خۆی داڕشتبوو.
ساڵانێکە گللەیی زۆر سەبارەت بە زاڵبوونی درامای بیانی بە تایبەتی تورکی و فارسی بەسەر نمایشی بەرهەمە کوردییەکاندا لە شاشەکانی کوردستان دەکرێت، بەڵام لەم ماوەیەدا چەند درامایەکی تەلەفزیۆنی کوردی هاتنە نمایش کە پشتیوانیی زۆر باشیان لێ کرابوو، کەچی بوونە جێگای رەخنەیەکی زۆر لەبری ستایش، ئێوە پێتان وایە کەی بینەر بەباشی پێشوازی لە کاری هونەریی کوردی دەکات؟
من بڕوام وایە هەڵبژاردنى بابەت پێوانەیەکى سەرەکییە بۆ سەرکەوتنى هەر کارێکى هونەری، چونکە ئاستى هۆگریی و پێوەستبوونى هونەرمەند بە کۆمەڵگا و سەردەمەکەیەوە بەرجەستە دەکات، دەبێت هونەرى کوردى رۆڵێکى ئەوتۆ لە رووتکردنەوەى دزێویەکان بگێڕێت و رۆشنایی بخاتە سەر ئەو شوێنە تاریکانەى پەلاماری ژیانى تاکى کوردییان داوە، بۆ ئەوەى شایستەبوونى خۆى بسەلمێنێت بۆ چاوساغى لە رەوتى پرۆسەى بەرەو پێشڤەچوونى ژیان لەم وڵاتەدا.
بەهەند وەرگرتنى پرسەکانى کۆمەڵگا و گرنگیدان بە رەوشى ژیانى ئافرەت و گەنج و منداڵ و خێزانی کوردی بەگشتی و کێشە و ئاریشەکانیان زۆر پێویستە، بەنموونە پرسی توندوتیژی بەرانبەر بە ژنان، من کە مرۆڤەکانى کۆمەڵگاکەم بەند و کۆتکراوى دابونەریتە دواکەوتووەکان بن، یان دیللى سیستمى پیاوسالارى بن، ئیدى چۆن باس لە ئاسوودەیی و بێخەمی بکەم لە شارەکاندا.
پێویسە هونەرمەندان و رۆژنامەنووسان، بە نووسین و کار و بەرهەمەکانیان هاوکاریى لە نەهێشتنى ئەو دیاردە دزێوانەى بەرۆکیان بە پێشکەوتنى کۆمەڵگاکەمان گرتووە بکەن. ئەبێ بپرسین بۆ ئافرەتى کورد ئەم هەموو زوڵمە کۆمەڵایەتییەى لێ دەکرێ؟ ئایا لادانى مرۆڤەکان هۆکارى کۆمەڵایەتى و ئابوورى و فەرهەنگى و سیاسى لە پشتەوە نییە؟ کەواتە ئەرکى ئێمەیە ئەو هۆکارانە بەرچاو بخەین و هاوبەش بین لە بنبڕکردنیان.
لەلایەکی تریشەوە پێویستە زیاتر لە هەوڵی ئەزموون وەگرتن و خۆقاڵکردندا بین، رەخنەمان پێ قبوڵ بێت و سوپاسی هەر سەرنج و نرخاندن و هەڵسەنگاندنێک بکەین کە ئاراستەی کارەکانمان دەکرێت، ئەم بوارە ئاسان نییە و هونەرمەندی کورد ناتوانێت بە سانایی رکابەرایەتی درامای بیانی بکات، هۆکارەکانیش زۆرن، یەکەمیان ئاستی هونەریی نووسین و سینارێۆکانمانە کە زەمینە بەرهەمەکەیە، تا هەڵدەکشێت بۆ توانای دەرهێنان و بەرهەمهێنان، بۆیە حەق وایە خۆنەویستانەتر و وردتر لەم پرۆسێسە بڕوانین و هەل و مەرجەکان باشتر لێک بدەینەوە.
لە ئێستادا چەند کەناڵێکی هونەری دروست بوون، پێت وانییە ئەرکی ئەوانیشە بیر لەوە بکەنەوە هاوکاری دەرهێنەرەکانی بواری دراما بکەن، بۆ بەرهەم هێنانی درامای کوردی؟
بێگومان، بەڵام پێش هاوکاریکردنەکە پێویستە ئەو کەناڵە بەڕێزانە پەیامی روونی خۆیان دیاری بکەن و بەرنامەڕێژییان هەبێت بۆ بەرجەستەکردنی ئەو پەیامە لە میانەی دراما و کاری هونەرییەوە، چونکە لە نەبوونی ئەو سستماتیک و بەرنامەڕێژییەدا خزمەتەکەیان پێچەوانە دەبێتەوە و متمانەی بینەر لەدەست دەدەن و شکست دەهێنن، بێگومان ئێمەش ئەوەمان ناوێت، بۆیە داوا لەو کەناڵانە دەکەم کاراتر وتۆکمەتر روو لە ناوەندە هونەرییەکە بەگشتی و هونەرمەندە ئەزمووندارەکان بکەن و زیاتر گرنگی بە هونەری درامای کوردی بدەن. دووبارەیشی دەکەمەوە هەر کۆمەک و پشتیوانییەکی بێ بەرنامە و سەرپێی و میزاجی بەخراپ دەشکێتەوە و تواناکان پەرت دەکات و تەنانەت گرژی و دردۆنگیش لەنێو هونەرمەندانی ئەم بوارە دەخوڵقێنێت.
کۆمەڵێک ئەکتەری نوێ لە هەردوو رەگەز هاتوونەتە دنیای هونەری کوردییەوە، ئەدایان چۆن دەبینن؟
توانای مژدەبەخش ودرەوشاوەیان تێدایە، ئەگەر ڕاستیت دەوێت، ئەوانە جوانترین و سەرکەوتووترین مەرەی ئەو کارانەن کە تیایدا دەرکەوتوون، بێگومان بەهرە بەتواناکانم مەبەستە، هەمیشە گوتوومە، شانۆ و دراما و فیلمی کوردی لەسەر دەستی هونەرمەندە گەنجەکان دەبووژێتەوە و گەشە دەکات.
"تیپی شانۆی سالار" یەكێکە لە تیپە پێشەنگ و پڕ بەخششەکانی هونەری کوردی ئێوە سەرەڕای کارە هونەرییەکانتان گۆڤاری (شانۆ) و (زنجیرە کتێبی شانۆ) و (ماڵپەڕی شانۆ)تان هەبوو، ساڵانێکی زۆر بەم پرۆژانە خزمەتتان بە رەوتی شانۆی کوردی دەکرد، ناوی گەورەی مامۆستا (ئەحمەد سالار) و چەندان هونەرمەندی گەورە و داهێنەرن لە هەردوو شاری هەولێر و سلێمانی بۆ چوار دەیە لەم تیپەدا خزمەتێکی بەرفراوانی بە شانۆی کوردی کردووە، ئێستە چۆن پرۆژەکانتان پێشکەش دەکەن و ئۆفیسی سەرەکیتان لە کوێیە؟
لە سەردەمی کابینەی شەشەمەوە ئێمە هیچ بارەگا و ئۆفیسێکمان نەماوە، بەهۆی ڕاگرتنی ئەو دەرماڵەیەی کە لەلایەن حکوومەتی هەرێمی کوردستانەوە تەرخان کرابوو، بۆ ماوەی یەک دووساڵ خۆمان ئۆفیسێکمان بەکرێ گرتبوو دواتر نەماتوانی خەرجییەکانی بدەین، بۆیە لە ماڵەکانی خۆمان یان لە شوێنە گشتییەکاندا کۆ دەبینەوە و یەکتر دەبینین، پرۆژە هونەریەکانیشمان لەڕێگەی وەزارەتی رۆشنبیری و لاوانەوە ئەنجام دەدەین. بەداخەوە ئەو گۆڤار و زنجیرە کتێب و چالاکیانەی تریشمان هەر بەو هۆیەوە راوەستاوە.
بەرهەمی تازەتان کە لەئێستادا ئامادەکاری بۆ دەکەن؟
زنجیرە درامایەکی کوردی نوێیە هێشتا لە قۆناغی نووسینەوەی سیناریۆداین.
هەڵەبجە / عەزیز هەورامانی