ئەندازیار ئومێد ئەحمەد گوتەبێژی وەزارەتی كارەبای حكوومەتی هەرێمی كوردستان، لە چاوپێكەوتنی "وشە" تیشك دەخاتە سەر دواین هەنگاوەكان بۆ هاوبەشی پێكردنی كەرتی تایبەت لە سێكتەری كارەبای هەرێمی كوردستان، رەتی دەكاتەوە تەنانەت ئامێرێك یان دامەزراوەیەكی بچووكیش بە كەرتی تایبەت بدرێت، بەڵكو هەرچی هەیە موڵكی گشتیی و حكوومەتە و بەشداری پێكردنی كەرتی تایبەت بۆ دوو ئامانجی سەرەكییە كە هەردووكیان لە قازانجی خەڵك و حكوومەتدایە، یەكەمیان كەمكردنەوەی خەرجییەكانی حكوومەت و دووەمیش بەرزكردنەوەی خزمەتگوزاری كارەبایە بۆ هاوبەشەكان و دواجار گەیاندنی بە 24 سەعات كارەبا. ئەو روونی دەكاتەوە 30%ی بەرهەمی كارەبای كوردستان زێدەڕۆیی لەسەرە و مانگانە 60 ملیۆن دۆلار لە سامانی گشتی بەو هۆیەوە بە فیڕۆ دەچێت، ئامانجیانە ئەو بەفیڕۆچوونە بە هاوبەشی كەرتی تایبەت بۆ نزمترین ئاست كەم بكەنەوە.
خەڵك پێیان وایە ئیتر كەرتی كارەبا بە كەرتی تایبەت دەسپێرێت، راستیی ئەو پڕۆژەیە چییە؟
جۆرێك ناحەقی بەرانبەر وەزارەتی كارەبا دەكرێت. لە سەرەتاوە گوتوومانە و دەیڵێینەوە، ئەوەی لە وەزارەتی كارەبا دەگوزەرێ و ئەو توانایەی هەمانە و ئەو تۆڕەی كە لە زاخۆوە تا كفری دەبێت، كە بریتییە لە دەیان هەزار كیلۆمەتر هێڵی كارەبا، سەرچاوەی بەرهەمهێنان زیاتر لە 14 سەرچاوەی بەرهەمهێنانی وزەیە بە هەموو جۆرەكانی گازی، غازی، نەوتی رەش و كارۆئاوی. یەكەم هەنگاومان لە بیناكردنی وێستگەكان بۆ ساڵی 2008 دەگەڕێتەوە كە دواتر بووینە خاوەنی وزەی زیاتر. لە 400 مێگاواتەوە دەستمان پێ كرد، بەڵام ئێستە گەیشتووینەتە سێ هەزار و 600 مێگاوات لە توانای بەرهەمهێنان، هەرچەندە ژێرخانەكەمان زیاترە لە سێ هەزار و 850 مێگاوات. ئێمە ساڵانە بە بەردەوامی بەرهەمهێنانمان زیاد كردووە، بەڵام نەگەیشتووین بە ئامانجە سەرەكییەكە كە دابینكردنی 24 سەعات كارەبایە بۆ هاووڵاتییان بە بێ هیچ كێشە و گرفتێك.
بۆ ئەوەی ئێمە لەرێی کۆمپانیایەکی راوێژکاری لە هۆكارەكان تێبگەین، هاتین لێكۆڵینەوەمان كرد. سەرەتا لە رێی كۆمپانیایەك هەستاین بە لێكۆڵینەوە لە توانای بەرهەمهێنان و دابەشكردن بۆ هەموو كایەكانی وەک پڕۆژەكان و ماڵەكان و نەخۆشخانەكان و شوێنە تەناهییەكان و ژێرخانی پیشەسازی و كشتوكاڵ و رووناككردنی شەقامەكان و بازرگان و مۆل و هوتێل و بازاڕ، دواجار تێگەیشتین ئەو توانایەی لە بەرهەمهێنان هەمانە، گونجاوە و لەوەش تێگەیشتین لە ساڵی 2013 و 2014 نزیكەی 35% بەفیڕۆچوونی كارەبا هەیە.
رێژەی ئەو بەفیڕۆچوونە، گەیشتووەتە نزیكەی 44%
مەبەست لەو بەفیڕۆچوونەی كارەبا چییە و هۆكارەكان چین؟
بەفیڕۆچوونی كارەبا بریتییە لە جیاوازی بڕی بەرهەمهێنان لەگەڵ ئەو بڕەی کە بە هاوبەشەکان دەگات. ئەمەش دوو جۆری هەیە، یەكەمیان تەكنیكییە كە سروشتییە و لە هەموو تۆڕێكی دنیادا هەیە و بەپێی پێشكەوتوویی تۆڕەكە دەكرێ كەم و زیاد بكات، لە هەموو دنیاش نابێت 12% زیاتر تێپەڕێت. ئەوەی تری ونبوونی ناتەكنیكییە كە زێدەڕۆیی و سەرپێچییە لەسەر تۆڕی كارەبا. لە ساڵی 2020 و هەشت مانگی یەكەمی ئەمساڵ لێكۆڵینەوەكان دەریخستووە كە رێژەی ئەو بەفیڕۆچوونە، گەیشتووەتە نزیكەی 44%. بەڵام تۆڕی كارەبای هەرێمی كوردستان ئەگەر لە رووی تەكنیكییەوە باشتر نەبووبێت، ئەوا خراپتر نەبووە، بۆیەش بەو دەرەنجامە گەیشتووین كە زێدەڕۆیی و سەرپێچییەكان زیادیان كردووە. رێژەی سەرپێچی بە گشتی 30 تا 35%ـە و 30% كە مسۆگەرە و بە كوردی و پوختی ئەو توانایەی بەرهەمهێنان هەمانە ئەگەر بگەڕێنرێتەوە، ئەوا خەرجییەكی زۆرمان بۆ دەگەڕێتەوە. 30%ی سێ هەزار و 600 مێگاوات دەكاتە نزیکی هەزار مێگاوات. خەرجی ئەو بڕە كارەبایە مانگانە دەگاتە نزیکی 50 بۆ 60 ملیۆن دۆلار، بۆیە ئەگەر پێش بەو بەفیڕۆچوونە نەگیرێت، نەك بۆ حكوومەتی هەرێم كە لە جۆرێك قەیرانداین، تەنانەت بۆ حكوومەتێكی زۆر بەهێز و خاوەن سەرمایەش مەترسی دروست دەكات.
كەوایە چارە ئەوەیە ئەم بەفیڕۆچوونە كۆنترۆڵ بكەین. لە وڵاتانی پێشكەوتوو ئەوەندەی كار لەسەر بەرهەمهێنان دەكرێت، دە هێندە كار لەسەر كۆنترۆڵی بەرهەمهێنان دەكرێت، چونكە با توانات هەبێت و بتوانی بەرهەم زیاد بكەی و تۆڕی كارەباشت قبووڵی بكات و هەموو پێداویستییەكانیش پڕ بكاتەوە، بەڵام دواجار ئەمە ئابوورییە و ئەگەر پێش بە فیڕۆچوون نەگیرێت و كۆنترۆڵ نەكرێت، ئەوا زۆر خراپ دەشكێتەوە. ئەگەر تۆڕ فراوان بكەی، ئەوا شوێنی زیاترت دەوێت، زەوی و پێداویستی گواستنەوەی هێڵ و بیناكردنی هێڵی گواستنەوە و دەرچوونی فیدەرەكانت دەوێ كە هەموو زەوی و رووبەر داگیر دەكات، هەندێك جار دەرفەت بۆ سێكتەرەكانی تری وەك كشتوكاڵی ناهێڵێتەوە و هەموو ئەوانە گرفتی گەورە بۆ ژینگە و بوارەكانی تر دروست دەكات، كەواتە ئەگەر كۆنترۆڵ بە باشی بكەی، ئەوا بەرگری لە ئابووری و ژینگە و زۆر شتی تر دەكەیت.
سەرووی 850 هەزار پێوەر بەستراوە
وەك باست كرد لانی كەم 30% كارەبا زێدەڕۆی لەسەرە، باشە بۆچی زێدەڕۆ بەردەوام زیادی كردووە؟ دەكرێ بڵێین حكوومەت وەك خۆی لەم بوارەدا سەركەوتوو نەبووە بۆیە هانا بۆ كەرتی تایبەت دەبات؟
ئەگەر بڵێین سەركەوتوو نەبووین رەنگە كەمێك ستەم بێت لێمان، چونكە لە زۆر بواردا كار كراوە و سەركەوتووش بووە و دەرەنجامەكانیش دیارن. ئەو بەشەی كە سەرپێچی كردووە و زێدەڕۆیی خستووەتە سەر كارەبا و ئەو بەشەش كە كارەبا بە ناسروشتی بەكار دەهێنێت، هەموو وەزارەتی كارەبا لێی بەرپرس نییە، چونكە پۆلیس نییە بچێت چاودێری هەموو شتێك بكات. بۆ ئەمە وەزارەتی كارەبا مێتۆدۆلۆجی و شێوازێكی زانستی دۆزییەوە بۆ رێگرتن لەو كێشەیە كە لە دوو رێ بووە، یەكەمیان بیناكردنی سیستمی پێوەری زیرەك كە ئێستە سەرووی 850 هەزار پێوەر بەستراوە و بۆ كۆتایی ئەمساڵ دەبێ تەواوی بكەین. هێڵی دووەم كە هاوتەریبە لەگەڵ ئەمە، هاوبەشی پێكردنی كەرتی تایبەتە.
لە هەموو دنیا حكوومەت هاوبەشی بە كەرتی تایبەت دەكات بۆ ئەوەی دەستی كراوە بێت بۆ بەڕێوەبردنی كارەكانی تر، بەڵام دەكرێت پاڵپشتی بەهێزتری بكەیت بۆ ئایندە، ئەگەر كەرتی دابەشكردن بۆ كەرتی تایبەت ساغ بووەوە، ئیتر دەستکراوە دەبین بۆ سێکتەرەکانی تر.
بۆچی تەنیا سێكتەری دابەشكردن بە كەرتی تایبەت دەسپێرن؟
چونكە دابەشكردن بریتییە لە دوا دەرەنجامەكانی خزمەتگوزاری كارەبا كە راستەوخۆ بەریەككەوتنی هەیە لەگەڵ هاوبەشەكان. لە رابردوودا كارەبا بە خراپ بەكار هاتووە و زێدەڕۆیی خراوەتە سەر. جگە لەمە لە وڵاتی ئێمە كارەبا بە رێژەی 70 تا 75% پاڵپشتی كراوە بۆ ماڵان. دەتوانین بڵێین جۆرێك لە دەستكراوەیی لە بەكاربردنی كارەبادا هەبووە كە وایكردووە ئەوانەی زێدەڕۆییان كردووە یان بە ناسروشتی كارەبایان بەكار هێناوە، كاریگەریی خراپی بۆ سەر هاوبەشەکانی تر هەبووە و دواجار سەعاتەكانی كارەبای كەم كردووەتەوە. لە وڵاتانی تر بۆ هەر كیلۆواتێك 25 تا 30 سەنت دەستێنرێت، بەڵام لای ئێمە بە 18 دینارە و ئەوپەڕی هاوبەشێك یان ماڵێكی مامناوەند ناگاتە 30 دینار بۆ هەر كیلۆواتێك كە جیاوازی لەگەڵ نرخە جیهانییەكە زۆرە، ئەمەش كاریگەریی هەبووە لەوەی خەڵك خراپ كارەبا بەكار بهێنن، لەوانەیە ئەم بابەتە كەمتر قسەی لەسەر كرابێت، چونكە كارەبای 24 سەعاتە نەبووە، بەڵام بەشێك بووە لە فاكتەرەكان، بۆیەش كاتێك تۆ خزمەتگوزارییەك پێشكەش دەكەیت و دابەشی دەكەی، ئەگەر كەمتر دابەش بكرێ، خەڵك زیاتر لێی سوودمەند دەبن.
لەم وڵاتە كە قەیرانی سووتەمەنی هەبووە، كارەبا بۆ خۆگەرمكردنەوە بەكار هاتووە كە لە رووی ئابوورییەوە زۆر هەڵەیە تەنانەت ئەگەر كارەباشت زۆر هەبێت. خەڵك لە قەیرانی گازیشدا كارەبای بۆ چێشتلێنان بەكار هێناوە و هەموو گوشارەكان لەسەر كارەبا بووە، كاتێكیش سەرچاوەی سووتەمەنی بۆ كارپێكردنی یەكەكان نەبووە، باجەكەی ئێمە داومانە. كە كارەبا لە ماڵەكان دەبڕێت، گلەییەكە راستەوخۆ بۆ سەر وەزارەتی كارەبایە، لە كاتێكدا هۆكارەكە وەزارەتی كارەبا نەبووە. كە تەنگژەی دارایی دروست دەبێ، خەڵك پارەی كارەبا نادات، لەلایەكی تر وەزارەتی دارایی لەبەر تەنگژە بودجە بۆ وەزارەتی كارەبا دابین ناكات، ئەی ئێمە چ بكەین، بۆیە بیرمان لەوە كردەوە هاوبەشی بە كەرتی تایبەت بكەین، بەڵام كۆنترۆڵ و چادێری هەر لەلایەن حكوومەت دەبێت.
یەکێک لە ئامانجەکان بەرزکردنەوەی ئاستی خزمەتگوزارییەكانی كارەبا و گەیاندنی بە 24 سەعاتە
ئامانجە سەرەكییەكە لە پێدانی ئەو بەشە بە كەرتی تایبەت چییە؟
دوو ئامانجی سەرەكی لە هاوبەشی پێكردنی كەرتی تایبەت بریتییە لە یەكەم بەرزكردنەوەی ئاستی خزمەتگوزارییەكانی كارەبا و گەیاندنی بە 24 سەعات، دووەمیش كەمكردنەوەی خەرجییەكان لەسەر حكوومەت. ئەمە ئامانجەكەمانە. پەرلەمان، حكوومەت و سەرۆكایەتی ئەنجوومەنی وەزیران هەر لەلایەن راوێژكاران و پسپۆڕان پێداچوونەوە بەو دۆسیەیە دەكرێت بۆ ئەوەی دەوڵەمەند بكرێت و بەهێز و تۆكمە بكرێت، چونكە یەكەم ئەزموونمانە. دواتر هەموو لایەنە پێوەندیدارەكان دەتوانن چاودێری پرۆسەكە بكەن و بزانن ئایا ئەو دوو ئامانجەی باس كران، بەدی هاتوون یان نا . ساڵێك و سێ مانگە لێكۆڵینەوەی لەسەر دەكەین.
كەوایە بەو پلانە خەڵك 24 سەعات كارەبای بۆ دابین دەكرێ و خەرجییەكانی حكوومەتیش كەم دەبێتەوە كە دوو خاڵی ئەرێنین، بەڵام پرسیار ئەوەیە كەرتی تایبەت چی دەست دەكەوێت؟
خۆ بێ بەرانبەر کار ناکەن، ئێمە لێكۆڵینەوەمان كردووە و بەو دەرەنجامە گەیشتووین مانگانە 50 تا 60 ملیۆن دۆلارمان بە فیڕۆ دەچێت بە خەرجی لابەلا و سووتانی محەویلە. ئێمە وەک وەزارەت 60 ملیۆن دۆلارمان هەیە كە مانگانە لێمان ون دەبێت و بە فیڕۆ دەچێت، ئەمەش دەبێتە هۆکارێک 30 ملیۆن دۆلارمام بۆ بگەڕێنیتەوە، كەوایە مافی تۆیە شتێكت پێ ببڕێت.
مەبەستی من لە ناوەڕۆكی گرێبەستەكەیە، چ پشكێك لە داهات بە كەرتی تایبەت دەدرێت؟
بە كۆمپانیاكانمان گوتووە ئەوە رێژەی ونبوونە و خۆشیان تاوتوێیان كردووە. گوتوومانە تۆ پڕۆژەی خۆتم بدەیە بزانم چیم بۆ دەكەیت. بۆ نموونە گوتوویەتی بە فیڕۆچوونی 35% دوای ساڵێك بۆ 30% كەم دەكەمەوە. حیسابمان كردووە بەمە 10 ملیۆن دۆلارمان بۆ گەڕایەوە. لەو پارەیە ئەگەر من 1%یش بدەم بە كەرتی تایبەت قازانجمە، لە كاتێكدا ئەو داهاتی كارەباشم بۆ كۆ دەكاتەوە و ئیشەكەی تەنیا كەمكردنەوەی سەرپێچییەكان نییە.
مانگانە 50 تا 60 ملیۆن دۆلارمان بە فیڕۆ دەچێت
كەوایە بە وردی یەكلا نەبووەتەوە میكانیزیمەكە چۆنە؟
هێشتا تەندەرەكە ساغ نەبووەتەوە، بەڵام هەمووی بە لێكۆڵینەوە و بەدواداچوونە. ئەو دەزانێت چیت بۆ دەكات و چیشی دەست دەكەوێت. ئێمە میكانیزیمێكمان داناوە سوودی كۆمپانیاكە كاتێك بەرز دەبێتەوە كە سوودی حكوومەتیش بەرز ببێتەوە.
دەتوانی هاووڵاتییان دڵنیا بكەیتەوە ئەم پڕۆژەیە هیچ زیانێكی بۆیان نابێت جگە لە قازانج؟
بۆ هاووڵاتی هیچ زیانێكی نییە، چونكە نرخی لەسەر گران نەبووە و هەر ئەو پارەیە دەدات كە خەرجی دەكات. بەڵام سەرپێچی كەم دەبێتەوە. پارەكە بۆ هاووڵاتی هەر وەك خۆیەتی و لەسەری زیاد ناكرێت. وەزارەتی کارەبا لە كەمبوونەوەی خەرجییەكانی پارەی كەرتی تایبەت دەدات، نەك لە زیادكردنی نرخی كارەبا. ئەگەر وابوایە خۆ حكوومەت دەستکراوە بوو دەیکرد. كەرتی تایبەت هیچ رۆڵێكی لە نرخی كارەبا نییە و هەموو شتێك لە ژێر دەستی حكوومەتدایە، هەر كاتێك حكوومەت ئەدای كەرتی تایبەتی بەدڵ نەبوو، راستی دەكاتەوە و سزاشیان دەدات تا ئاستی وەرگرتنی پڕۆژەکە لێیان.
حەزم لێیە وەڵامێكی روون هەبێ بۆ ئەوەی ئایا لە ژێرخانی كارەبای كوردستان، هیچ شتێك بە كەرتی تایبەت دەدرێ كە بە دەیان ملیار دۆلاری تێچووە؟
هەموو ئەو تۆڕەی كە ئێمە رادەستی كەرتی تایبەتی دەكەین لە باڵەخانەكەوە تا دەگاتە ئۆتۆمبێل و ئامێر و هەر جۆرە كەرەستەیەك بە كاملی و شاملی موڵكی حكوومەتە. ئەو تەنیا وەك ئەوە وایە ئۆتۆمبێلێكمان هەیە و شوفێرێكی بۆ دەگرین. خۆ ئێمە ژێرخانەكەمان نەفرۆشتووە، خەڵكانێک هەن بێ بنەما شیکردنەوەی بۆ دەکەن. ئێمە دامەزراوەكەیان رادەست دەكەین بۆ ئەوەی ئەوان دوو كارمان بۆ بكەن، ئیشپێكردن و چاكسازی و كۆكردنەوەی پارە.
ئەو كۆمپانیایانەی بەشدارن، چەندن و ئایا ناوەكانیان ئاشكرایە؟
ئێمە هەمووانمان بانگ كرد و ئەوانەی هاتنە پێشەوە كۆمەڵێك كۆمپانیا بوون. پێنج بوون، یەكیان كشایەوە و دواتر یەكی تریش كشایەوە. سێیان مانەوە و هەرسێكیان بە سێ پڕۆپۆزەڵی جیاواز چاوپێكەوتنیان بۆ رێك خرا و گوتیان ئێمە ئەوەتان بۆ دەكەین. ئێمەش دوای ئەوەی هەموومان تاوتوێ كرد، باشترینیان هەڵدەبژێرین. هەڵبژاردنی باشترینیش لەسەر ئەو دوو بنەمایەیە كە سەرەتا باسم كرد، بەرزكردنەوەی ئاستی خزمەتگوزاری بۆ 24 سەعات و كەمكردنەوەی خەرجییەكان لەسەر حكوومەت. دواتر هەموو لایەنی تەكنیكی و دارایی و یاسایی، سەرجەم بوارەكان لێكۆڵینەوەیان لەسەر كراوە و بۆ ئەنجوومەنی وەزیران نێراوە كە كۆمەڵێك پسپۆڕ دواین لێكۆڵینەوەی لەسەر دەكەن، بۆ ئەوەی بە باشترین شێوە جێبەجێ بكرێت.
هەر كارێك كە دەیكەن دەبێت 70%ی لە كارمەندانی وەزارەتی كارەبا بێت
وەزارەتی كارەبا خۆی ژمارەیەكی زۆری فەرمانبەری هەیە، چی لەوانە دەكرێت و ئەوانە چۆن لەگەڵ كۆمپانیاكانی كەرتی تایبەت كار دەكەن؟
گوتوومانە بە كۆمپانیاكە هەر كارێك كە دەیكەن دەبێت 70%ی لە كارمەندانی وەزارەتی كارەبا بێت، بە هەموو مووچە و ئیمتیاز و مافەكانیانەوە. ئەوانەی تریش كە لەگەڵ كۆمپانیا كار ناكەن، ئەوا هەر كارمەندی وەزارەتی كارەبا دەمێننەوە و لە شوێنی تر کاری خۆیان دەكەن.
ئەو قەرزەی لەسەر خەڵكە كەرتی تایبەت وەری دەگرێتەوە یان حكوومەت خۆی وەری دەگرێتەوە؟
ساڵی رابردوو لێخۆشبوونێك لە ئەنجوومەنی وەزیران كرا لەوەی ئەوەی قەرزەكانی دەداتەوە، 15%ی لێ خۆش دەبن. یەكێك ئەگەر ملیۆنێك قەرزدار بووایە، 870 هەزاری دەگەڕاندەوە كە دواتر بوو بە 10% و پاشان بۆ 5% دابەزی و تا مانگی ئاداری ئەمساڵ بەردەوام بوو. جگە لەمە گەڕانەوەی قەرزەكان كراوەتە قست و بەردەوامیش دەبێت و كارئاسانی زیاتریش دەكرێت، دۆخەكە بەم شێوەیە نییە حكوومەت هاوبەشانی كارەبا بە كەرتی تایبەت بسپێرێت و ئەوانیش بە كەیفی خۆیان بچن پارە وەربگرنەوە، سیاسەتەكە حكوومەت دایدەڕێژێت و كۆمپانیا جێبەجێی دەكات.
هەرچی داهاتی كارەبایە دەچێتە سندووقی حكوومەت؟
بەڵی ئێمە خۆمان بە خزمەتكاری خەڵكی خۆمان دەزانین، چۆن رێ دەدەین كەرتی تایبەت بچێت لەبەر خاتری قازانجی خۆی فشار بخاتە سەر خەڵك. ئێمە دەزانین خەڵكی خۆمان بە بارودۆخی ناخۆشدا تێپەڕیون، بە باری تەنگژەی داراییدا تێپەڕیون، بۆیە پێویستە بۆ قەرزەكانیش كارئاسانی هەبێت. ناچارین وەری بگرینەوە، چونكە موڵكی گشتییە و وەزارەتی كارەباش بۆی نییە لە كەس ببوورێت كە وەری دەگرێتەوە، بە لەبەرچاوگرتنی بارودۆخی دارایی هاووڵاتییانە بۆ ئەوەی هیچ بارگرانییەك دروست نەبێت.
هەر كەس دەستكاری پێوەری زیرەك بكات دەدرێتە دادگا
دواین پرسیارم لەسەر پێوەری زیرەكە. دەزانی پێوەرەكە لە هەندێك شوێن كەوتووەتە كارپێكردن، بەڵام كۆمەڵێك كێشەی لێ كەوتووەتەوە. كارەبا دەپچڕێت، پێ ناكرێتەوە، وەڵامی تەلەفۆن نادرێتەوە و لەلایەكی تر خەڵكێكیش دەستكاری پێوەرەكان دەكەن، ئەمە چۆن هەڵدەسەنگێنیت؟
هەر كەس دەستكاری پێوەری زیرەك بكات دەدرێتە دادگا، چونكە دەستكاری سیستمی گشتییە و هەر كەس دەستكاری بكات، پێی دەزانرێت و لەوانەیە یاسای سزادانی عێراقی بیگرێتەوە، بۆیە ئاگاداری هەمووان دەكەین كەس دەستكاری نەكات، تیمی تایبەتی هەیە بۆ چاككردن و كێشە تەكنیكییەكان و ژمارە تەلەفۆن و بەشی سكاڵا دانراوە و هەموو گرفتەكان چارەسەر دەكەین. بەڵام گرفتیش دەبێت لەو 850 هەزار پێوەرەی دانراوە. وەزارەتی كارەبا شەش ژمارەی تری زیاد كردووە بۆ ئەوەی فریای سكاڵا و داخوازی هاووڵاتییان بكەوێت.