سەدر دەتوانێت لە بازنەی ئێران دەربچێت؟

رەنگە ئەگەر وەسفێكی هەڵبژاردنی پێشوەختەی عێراق بكرێت، بریتی بوو لە دابەشكردنەوەی 329 كورسییەكەی پەرلەمان بە شێوەیەكی نوێ لە نێوان هێزەكانی دەسەڵات، چونكە براوەی سەرەكیی هەر هێزە كۆنەكانن، رەنگە بۆ سەلماندنی گۆڕانكاریش بەڵێن و بڕیاری جیاواز بە خەڵك بدەن، بەڵام ئەگەر لە دوورەوە سەیری دیمەنەكە بكەین، شارەزایان بۆچوونێكی جیاوازیان هەیە.

یەكێك لە ئەنجامەكانی هەڵبژاردنەكە، دەنگدەرێكی زۆر بایكۆتی دەنگدانی كرد، ئەوان پەیامی خۆیان گەیاند بەوەی متمانەیان بەو هێزانە نییە و بێباكن لە ململانێ و ئەنجامەكانیان و چیتریش باوەڕ بە بەڵێنەكانیان ناكەن، ئەوەی هەیە شكستێكی 18 ساڵە و گەلێكی نقوومبوو لەناو دەیان تەنگژە بێ بوونی خواست و پلانێك بۆ چارەسەری، لەلایەكی تر گەنجانی ناڕازی ئەوانەی لەسەر شەقامەكان سەتانیان لێ كوژرا و سەركوت كران، ئەوانیش لە رێگەی چەند هێزێكی تشرینی و سەربەخۆكانەوە دەنگی خۆیان گەیاند، هاوكات سزای میلیشیاكانیشیان دا، كە دەیانیان خەڵەتانی خوێن كرد، بۆیە ئەوانە تا ئاستێك و دوور لە بگرە و بەردەی پێكهێنانی حكوومەت و سیاسەتەكانی داهاتووی حكوومەت و دەوڵەت، بە براوە دانران.

ئێران گرەو لەسەر نوێكردنەوەی میكانیزمی باڵادەستی لە عێراق دەكات

لەناو ماڵی كورددا، كە پارتی دیموكراتی كوردستان زیاترین دەنگی هێنا و یەكێتی نیشتمانیی كوردستان و نەوەی نوێ و یەكگرتووی ئیسلامی و كۆمەڵ، هەریەكەیان قەبارە و سەنگی خۆی وەرگرت، ئەوەی جێی سەرنجە و بە سەركەوتن بۆ كورد حسێبە، لە یەك گوتارییەوە نزیك بوونەتەوە و ئەگەری زۆر هەیە كورد لەناو یەك هاوپەیمانیەتی بەهێز خۆی یەك بخات، بە پێچەوانەی خولی پێشوو، كە ناكۆكییەكی گەورەی تیادا دەركەوت و ژمارەیەك لە ئەندامان لە دژی هەرێم كاریان كرد و وەستانەوە و هەڵوێستی كورد لە بەغدا زۆر لاواز بووبوو، بۆیە ئەوە نەما و بۆ كورد سەركەوتنە، ئەگەرچی ژمارەی كورسییەكانی لەوەی خۆی نزیكە.

ئەوەی گرنگە و سیاسەتی حكوومەتی داهاتووی عێراق دیاری دەكات، ناو ماڵی شیعەیە، واتە دووركەوتنەوە یان مانەوەیە لەناو بازنەی ئێران، چاودێران پێیان وایە سەرەڕای یەكتر تۆمەتباركردنی ئێستەی لایەنە شیعەكان، بە سەدرییەكان و دەوڵەتی یاسا و "فەتح"ەوە، ئێران براوەی هەڵبژاردنەكەیە، لەبەر دوو هۆكاری سەرەكی، یەكەم، لایەنگرانی ئەوەندە كورسیەیان هێناوە بۆ كۆنترۆلكردنی پەرلەمانی عێراق، دووەم، ئەو ژمارەی هێناویانە رەنگە بەس بێت بۆ دروستكردنی هاوپەیمانی و هەلی دەستگرتنی بەسەر حكوومەتی نوێی عێراق.

ناوەندی سیاسی عێراق وا باسی ئەنجامی هەڵبژاردن دەكەن كە ئێران سەركەوتوو بوو لە جۆراوجۆركردنی لیستەكانی سەر بەخۆی، بەو شێوەیە دەتوانێت ئێستە بە ئاسانی هاوپەیمانی پەرلەمانی و حكوومەت پێك بێنێت، ئەوەیش لە كۆتاییدا دەبێتە هۆی پارێزگاریكردن لە باڵادەستیی ستراتیجی لە عێراق، كاتێك لاوازیی ئەنجامی هەندێك لە لیستەكان بەهۆی خراپیی كاركردنیان بووە لە ساڵانی رابردوو، یان بەهۆی بەرژەوەندویستی سەركردەكانیان.

سەرەڕای دۆڕاندنی هاوپەیمانی میلیشیاكانی ئێران، بەڵام ئەوان وەك یاریكەرێكی بەهێز لەسەر گۆڕەپانی سیاسی دەمێننەوە، جیا لەوە بردنەوەی موقتەدا سەدر و بەدەستهێنانی توانای دیاریكردنی سەرۆك حكوومەت و زۆرینە لە پەرلەمان و بردنی پۆستی وەزارەتە گرنگەكان، كە هاوكات هەر لەلایەن ئێرانەوە پاڵپشتی دەكرێت، ئاماژەیە بۆ ئەوەی ئێران گرەو لەسەر نوێكردنەوەی میكانیزمی كۆنترۆلكردن و باڵادەستی بەسەر عێراق دەكات، ئەوجارەیان بە گرەوكردن لەسەر رەوتی سەدر لە بری میلیشیاكانەوە، كە خۆی وەك رەوتێكی جەماوەری و نیشتمانی و دژ بە گەندەڵی پێشان دەدات.  

ئیبراهیم زوبێدی، شارەزای عێراقی دەڵێت، ئەوەی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن نەیگوتووە ئەوەیە ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنەكە بڕیاری ئێران دەبێت، چونكە ئەو لە عێراق سەركردەكان لادەبات و دایان دەنێت، بۆیە وەزارەتی ئیتلاعاتە كە بڕیاری بەرزكردنەوەی سەدری داوە، كە بانگەشەی عرووبە و دژە گەندەڵی دەكات، لێرە پرسیارەكە ئەوەیە ئاخۆ سەدر دەتوانێ بەڵێنەكانی بە چاكسازی و داماڵینی چەكی میلیشیاكان، كە هەردووكیان ئێرانین، بباتە سەر.

خەیروڵا خەیروڵا، نووسەرێكی ترە و ئاماژە دەكات، گرنگە بزانرێ كە هەڵوێستی موقتەدا سەدر بەرانبەر بە ئێران چی دەبێت، نزیكبوونەوە و دووركەوتنەوەی لە ساڵانی رابردوو لە تاران دوو مانا دەگەیەنێت، یەكەمیان كەسایەتییەكی دوودڵی هەیە و دووەمیش ناتوانێ بە یەكجاری لە چەتری ئێران دەربچێت، شتێكی تریش گرنگە ئاخۆ جەماوەری سەدر بەتەواوەتی لەلایەن خۆیەوە كۆنترۆل كراوە؟، بە گشتی ئێران لە لەدەستدانی كۆنترۆلی یارییە سیاسییەكە لە عێراق ترسی هەیە.