"شیعر و باڵەفڕەی پەپوولەكان" و "فەرهەنگی ڕووەكە سروشتییەكانی ڕانیە" بڵاو دەكرێنەوە

:: PM:01:15:16/11/2021 ‌
 كتێبی "شیعر و باڵەفڕەی پەپوولەكان" و "فەرهەنگی ڕووەكە سروشتییەكامی ڕانیە" چاپ و بڵاو دەكرێنەوە. یەكەمیان لەلایەن ڕووناك كاكەی فەلاح كۆ كراوەتەوە و بەشێكە لەو شیعرانەی كاكەی فەلاح كە بۆ منداڵان كراون بە سروود و گۆرانی. دووەمیشیان لەلایەن خەلیك عەلی ئامادە كراوە و وردترین زانیاری لەسەر رووەكەكانی رانیە لەخۆ دەگرێت.

ڕووناك كاكەی فەلاح بە "وشە"ی گوت، ئەم كتێبە بەشێكە لەو شیعرانەی كاكەی فەلاح كە كراون بە سروود و گۆرانی بۆ منداڵان، بۆیە بە هەردوو رێنووسی ئەلف و بێی كوردی و لاتینی، لەگەڵ میلۆدی سروودەكاندا نووسراون. 

لە ساڵی 1966 یەكەم كتێبی شیعری منداڵانی بەناوی "چرۆ" بە چاپ گەیاند.


ئەو ئاماژەی دا، "سی دی"یەكیش لەگەڵ پەرتووكەكەدایە و بەتیراژی هەزار دانە لە چاپخانەی كارۆ، بەشێوازی ڕەنگاوڕەنگ لەسەر كاغەزی ئارت چاپ كراوە. خۆشبەختانە كاكەی فەلاح دنیا قەشەنگەكەی منداڵانی كوردیشی بێبەش نەكرد و هەر لە ساڵی 1966 یەكەم كتێبی شیعری منداڵانی بەناوی "چرۆ" بە چاپ گەیاند.

بەگوتەی رووناك كاكەی فەلاح، شیعری منداڵان لە ئەدەبی كوردیدا جێی بایەخ و خەمخۆری كاكەی فەلاح بوو. تامەزرۆیی و تینوویەتی منداڵانی شكاند و پێش نیو سەدە لەمەوبەر لەگەڵ هاوار و ڕاكەڕاكە و پێكەنینی مناڵان و خۆزگە و حەز و ئاواتەكانیان ژیاوە. بە شیعرەكانی لەگەڵ دڵسۆزانی چالاكی قوتابخانەكان لە ئاوازدانەر و موزیكژەنەكان و خەمخۆرانی بەڕێوەبەر و مامۆستایانی باخچەی منداڵان، باخچەی منداڵانیان بووژاندەوە، تا ئێستە ئەو گۆرانییانە داینەمۆی پەروەردە و خۆشەویستی و جووڵە و خەندەی منداڵان و باخچەی ساوایانن.

بەشێك لە گۆرانی و سروودەكان كاكەی فەلاح بریتین لە چۆلەكە، گدی گدی كارەكەم، تۆپەكەم، پەپوولە، باخچەكەمان، گوڵی باخچەی مناڵان، مەشخەڵ، هەنگ، لە سەرەتای ساڵەوە، كتێبخانە، مریشكە ڕەشە، لە باخچەیەكدا، بەرخەكەم، مناڵ و نەورۆز، پشیلە سوورە، لەقلەق، عەبە خەوخۆش، خۆزگە، بەهار، هاوین، پایز، زستان، پەیام، سروودی جگەرگۆشەكان، بۆ سەری ساڵ، ساڵی 1978، ساڵی 1979، گوڵەكان پێكەوە، ئاو، خاڵخاڵۆكە، پۆلیسی هاتوچۆ، خۆشم دەوێ.

ڕووناك كاكەی فەلاح كچی شاعیری گەورەی كورد كاكەی فەلاحە و دانیشتووی تاراوگەیە، لەم هەوڵەیدا توانیویەتی ئەم شیعرانەی باوكی كۆ بكاتەوە كە كراون بە سروود و گۆرانی بۆ منداڵان. بڕیارە بەرهەمەكە دوو سبەی پێنجشەم بڵاو بكرێتەوە و لە پێشانگەی نێودەوڵەتی كتێبیش لە سلێمانی بەردەست دەبن.

لەلایەكی ترەوە بۆ یەكەم جار لە كوردستان فەرهەنگێكی ڕووەكی بڵاو دەكرێتەوە كە 400 جۆر رووەكی دەڤەری رانیە لەخۆ دەگرێت.

خەلیل عەلی نووسەری "فەرهەنگی ڕووەكە سروشتییەكانی ڕانیە" بە "وشە"ی ڕاگەیاند. "فەرهەنگی ڕووەكە سروشتییەكانی ڕانیە" لە 830 لاپەڕەدا پێناسەی 29 هەزار جۆر ڕووەكی كردووە و بە هەر چوار زمانی كوردی، عەرەبی، فارسی و ئینگلیزی زانیاری له ‌سەر ڕووەكەكان خراوەتە ڕوو.

  ئەو گوتی،  فەرهەنگەكە تەواوكەری كتێبی ڕووەكە سروشتییەكانی ڕانیەیە كە لە 400 جۆر ڕووەكی وەك درەخت، دەوەن، گژوگیا لەخۆ دەگرێت، پۆلێنكاریی زانستییان بە هەر چوار زمانی كوردی و عەرەبی و فارسی و ئینگلیزی بۆ كراوە.

توانیومە سوود لە سێ هەزار و 500 سەرچاوەی جیهانی باوەڕپێكراو وەربگرم


وەك زیاتر خستیەڕوو، زانیاریی زۆر ورد لەبارەی هەرسێ ڕەگەزەكەی گژوگیا خراوەتەڕوو، لەگەڵ كۆمەڵێك زانیاری تر كە بەسوودن بۆ بابەتی لێكۆڵێنەوە، بەتایبەت بۆ قوتابیانی كۆلێژەكانی پزیشكی گشتی، پزیشكی دەرمانسازی، پزیشكی ڤێتێرنەری، ڕووەكناسی، بەشی كیمیا، باخداری... و چەندانی تر. 
 
ئەو دەڵێت، "بۆ ئەوەی زانیارییەكانم ورد و زانستی بن، توانیومە سوود لە سێ هەزار و 500 سەرچاوەی جیهانی باوەڕپێكراو وەربگرم.‌ جگە لەوەی توانیومە لە ماوەی 14ساڵ كاركردنی بەردەوام و لە هەر چوار وەرزی ساڵدا چاودێری ئەم ڕووەكانە بكەم، لەگەڵ سوودوەرگرتن لە گوندنشین و شوانكار و جووتیار و دانیشتووانی ناوچەكە.

"فەرهەنگی ڕووەكە سروشتییەكانی ڕانیە" چووەتە‌ ژێر چاپ و لە چاپخانەی كارۆ لە سلێمانی چاپ دەكرێ و لە چەند ڕۆژی داهاتوودا بڵاو دەكرێتەوە، ئومێد سەوز دیزاینی هەردوو بەرگەكەی كردووە.

سلێمانی/ئاسان محەمەد


وشە - سلێمان تاشان