ئەسعەد مەحوی شاعیر کوڕی مەلا خالیدە، دوا کوڕی مەحوی شاعیر، مەلا خالید لە مێژووی ١٧ی حەوتی ١٩٦١ی زاینی لە تەمەنی ٨٦ ساڵیدا کۆچی دوایی کردووە، لە خانەقاکەیدا لە مەرقەدی مەحوی و لای براگەورەکەی حاجی شێخ عومەری مەحوییەوە، نێژراوە. ئەسعەد مەحوی لە گەڕەکی چوارباخی شاری سلیمانی لە ساڵی ١٨٩٨ لە ماڵی مەحوی، کە لە تەنیشت خانەقاکەی بووە، لە دایک بووە.
سەرەتای ژیانی پەروەردەیی و خوێندنی لای مەلا خالیدی مەحوی باوکی بووە. ساڵی ١٩١٠ بۆ خوێندن ڕووی لە قوتابخانە (سەید ئەحمەد) کردووە، ساڵی ١٩١٤، بۆخوێندنی سەرەتایی ئاینی لە حوجرە (خواجە ئەفەندی) بووە و لەوێ خوێندنی قورئانی پیرۆزی تەواو کردووە. ساڵی ١٩١٥ بۆ خوێندنی ڕەسمی و حکوومی لە قوتابخانەی (ئەعدادی) سلێمانی وەرگیراوە. لە کاتی بەرپابوونی ەنگی یەکەمی جیهانی لەو ساتەی ئینگلیزی داگیرکار پیی نایە عێراق و ڕووی لە کوردستان کرد، ئەسعەد مەحویش وازی لە قوتابخانە هێنا و ڕێچکەی خوێندنی ئاینی باوانی گرت.
خوێندنی ئاینی و زانستەکانی شەرعیەتی ئاینی پیرۆزی ئیسلامی لای زانا و مەلا گەورەکانی کوردستانی تەواو کرد. لە پێشتیانەوە مەلا خالیدی باوکی و مەلا حوسێنی پیسکەنی و شێخ بابە عەلی تەکێیی. دوای ئەوەی پلە بەرزەکانی ئاینی تەواو دەکات، ئیجازەی (دوازدە عیلمی) وەردەگرێت. لە خانەقای مەحویدا، پیشەی (مودەڕیس)ی مامۆستای ئاینی دەکات، وانەی بە فەقێیان گوتووەتەوە و پێشنوێژیشی لە خانەقای مەحوی کردووە. چەندان قوتابی لەبەر دەستی ئەو پیگەییون، زپریان بۆ خوێندنی باڵا ڕوویان لە زانکۆی ئەزهەر لە میسڕ کردووە، بڕوانامەی دکتۆرایان بەدەست هێناوە.
لە ساڵی ١٩٤٦دا بە ئیمام و مودەڕیس لە خانەقای مەحوی دادەمەزرێت. شاعیر و زانا یەکی سەردەمی خۆی بووە، زمانی عەرەبی و فارسی و تورکی بەباشی زانیوە. لە بواری زانستی ئایندیدا ئەم بەرهەمانەی هەیە و کاتی خۆی چاپی کردوون:
１-العقائد الرحمانیە.
２-شرح العقائد الرحمانیە.
３-تحسین البیانیە.
４-دیوانی شیعر: ساڵی 1970ز لە چاپخانەی ڕاپەڕین لە سلێمانی چاپ کرا.
شایانی ئاماژە پێ کردنە، ژیانی مامۆستا و ئیمامی خانەقای مەحوی و خەرجی مجەوەر و فەقێیان و شۆربای خانەقای، تا ساڵانی بە لە هەڵگیرسانی جەنگی یەکەمی جیهانی هەر بەو فرمانە دەکرا. کە کاتی خۆی سوڵتان عەبدولحەمیدی دووەم بە خانەقای مەحوی بەخشیوە. دواتر، کە دائیرەی ئەوقاف دامەزراوە، ساڵی ١٩٤٦ مەلا خالید مەحوی مووچەی ئیمامی و ئەسعەد مەحویش مووچەی (مودەڕیس)ی بۆ دیاری کراوە.
بەشێک لە چوارینەکانی ئەسعەد مەحوی:
زۆر کەڕەت ڕەحمەت لە دڵ ڕووی تێ ئەکا
مێش بەڕێدا دێتە سەر گووی تێ ئەکا
یار ئەوا ڕۆیی ئەجەل حازر بوو...
شوێنی شایی شیوەنی پێی تێ ئەکا
وەفا بۆچی وەفاتی کردنەما ناوی لە ناوانا
وەکو بووکی براو، ڕۆیی نەما باوی لە باوانا
ئەمە ئاردە مەلا تێر بە، بە نا ئەمنی بەسە ئەمنی
تکا قەترەی حەیا و شەرمت نەما ئاوی لە چاوانا
هەڵڕژا فرمێسکی حەسرەت دەست بە ئەژنۆی پیریا
عیبرەتێ، وەربگرە دڵ، تاعەت مەکە هی بۆ ڕیا
ئیدی خوای ئەکرد، ئەو تاقمە بۆ کوێوە چوو
ئەو کەسەی بێ مەبدەئە، عالەم بە گۆڕیدا ڕیا
وەڵامی حاجی مەلا ئەسعەدی مەحوی بۆ شێخ بابا علی
نەسیمی سوبحەدم عەرزم بەرە بۆ شارەکەی بێرووت
بڵێ: بابا علی، ئەسعەد نەماوە حاڵەکەی بێ ڕووت
سکی وەک گیپە ئاوساوە لە دووری غونچەیی لێوت
لەبۆ پێشوازی شیرینت، بەسەر دێت و بە پێشی ڕووت*
*برایەتی و دۆستایەتییەکی بەهێز لە نێوان ئەسعەد محوی و کوڕانی شێخ مەحموودی حەفیدا بووە. بابا علی کوڕی شێخ مەحموودیش هەمیشە شاعیری بەسەر کردۆتەوە و تەنانەت دوای ساڵی ١٩٦٤کە عێراق و کوردستان بەجێ ئەهێڵێت، بەردەوام بە نامەی لە دۆستی دێرینی خۆی پرسیووە و ئەمەش وەڵامی نامەیەکی شێخ بابا علی بووە، ئەوکاتەی لە شاری بەیرووتی لوبنانی نیشتەجێ بووە.
نامەی شێخ بابا علی شێخ مەحموودی حەفید بۆ جەنابی حاجی مەلا ئەسعەدی مەحوی برای خۆشەویست جەنابی مەلا ئەسعەد
لە مژدەی ساغ سەلامەتیتان زۆر دڵخۆش بووم و بە گەیشتنی یادگارەکەتان متشکر بووم، هەروەها مەمنوونی ئەو هیمەتە خۆتاساییەتم کەوا ((ای شدە))کەتان بۆ پەیدا کردم و، ئەوەیشم بۆ تۆفئق ئەوێ و ئەمە چەند ساڵە هەر داوام لێ ئەکا. هەرچەندم ئەکرددەستم نەئەکەوت.
لێرە کابرایەکم لێ پەیدا بووە بە شوێنی حەرەکەتی تەریقەی نەقشبەندییا ئەگەڕێ و بالاح انتشاری لە عێراق دا. ئەمجا لەم ڕووەوە هەر مەعلوماتێکم بۆ بنێری زۆر مەمنوون ئەبێ.
بەخوا زۆرتان بیر ئەکەم و ئەمە چەند ساڵێشە خۆت ئەزانی لە گیپە خواردنەکە و تەکیە محرومم.
ان شااللە حەقی بۆ ئەکەینەوە
ئیتر هەر بژین قوربان
بابا علی
شێخ مەحموودی حەفید
بیروت- ٢٥/٣/١٩٧١
بوو بە یەک ئەهلی وەجاخ و نا وەجاخ
بەڵکو باری زۆری سەندۆ نا وەجاخ
پۆلیی چنگ نەکەوێ بۆ خوێندوار
وا لە دەس میری ئەخۆن، زووخا و داخ
سەرچاوە/ دیوانی ئەسعەد مەحوی، عەبدوڵا ئاگرین، یەکەم چاپی ٢٠٠٤ هەولێر، دەزگای ئاراس.