سیروان رۆژبەیانی: عێراق بڕوای بە دەركردنی پەكەكە و ئیدارەی شنگال هێناوە

*وەك بەرپرسێكی چالاكی كورد لە پارێزگای نەینەوا چیتان بۆ ئەو پارێزگایە كردووە، واتە دوای وێرانكاری گەورەی نەینەوا توانیتان چی بۆ بكەن و ژیان تا چەند ئاسایی بووەتەوە؟

دوای رووداوی نقومبوونی كەشتییەكەی رووباری دیجلە لە مووسڵ، ئەوكات دۆخی مووسڵ زۆر خراپ بوو لە رووی خزمەتگوزارییەكانەوە، دوای ئەوە پەیكەری نوێی ئیدارەی پارێزگای نەینەوا دانرا، خۆتان دەزانن وێرانكارییەكی گەورە مووسڵی گرتەوە كە 60%ی ناو شارەكە وێران بوو، بۆیە یەكێك لە كارە لە پێشینەكانی ئێمە ناساندنی حكوومەت بوو بە خەڵكی مووسڵ و دەوروبەری بە هەموو پێكهاتەكانیەوە، لە ماوەی دەستبەكاربوونمان چەندان پڕۆژەی دیارمان بۆ ئەو پارێزگایە جێبەجێ كردووە، لەوانە: پردی چوارەمی مووسڵ لەسەر رووباری دیجلە لە چوارچێوەی ئەو 100 ملیۆن دۆلارەی سەرۆكی توركیا وەك بەخشین بۆ ئاوەدانكردنەوەی مووسڵی تەرخان كردبوو.

هەروەها توانیومانە 100 قوتابخانە بەپێی پێویست لە سنووری پارێزگاكە ئاوەدان بكەینەوە، جگە لە دروستكردنی مزگەوت لە سەرانسەری ئەو پارێزگایە. 

شارەدێی گوێڕ دروستكردنی قوتابخانەی بۆ دەرچووە، جیا لە چەندان پڕۆژەی تر وەك لە شێخان و زەرتكان و لە ئەلقووش و تەلكێف، هەرچی شنگالە ئێمە كێشەمان هەیە، بەهۆی بوونی پەكەكە لەوێ نەمانتوانیوە وەك پێویست كاری بۆ بكەین، ئەوە بەربەستی بۆ دروست كردوین و مەترسییان بۆ سەر ئاوارەكان دروست كردووە و ناتوانن بگەڕێنەوە شوێنی خۆیان، بۆیە پڕۆژەكان لەوێ پەكیان كەوتووە بەهۆی ئەوانەوە، بەڵام لە شارەدێكانی قەحتانییە و تەلكێف لەوانەش پڕۆژەكان هەمووی بەردەوامن.

ئێستە لە سەنتەری مووسڵ سەرقاڵی خاوێنكردنەوەین لە پاشماوەی رووخاوی خانوو و باڵەخانەكان، شەقامەكان قیرتاو دەكرێن و شۆستە دروست دەكرێت و تاوەری كارەبا دووبارە دەچەقێنرێتەوە و لە ناوچەی مووسڵی كۆن سندووقی ئاوەدانكردنەوە بە كارەكان هەڵدەستێت، لەبارەی ئەو ناوچەیەوە دوو بۆچوون هەیە، یەكەمیان بكرێتە ناوچەیەكی كولتووری و گەشتیاری، دووەمیان ئەوەیە دووبارە وەك خۆی ئاوەدان بكرێتەوە، جیا لەوەش دوو كۆمپانیای فڕەنسایی و توركی خەریكی ئاوەدانكردنەوەی فڕۆكەخانەی مووسڵن.

*دۆخی مافی مرۆڤ لە مووسڵ چۆنە و تا چەند گەندەڵی و گوشار رێگرە لە كارەكانتان؟

هەرچی بابەتەكانی پێوەست بە گەندەڵییە، لیژنە و دادگاكانی پێوەست بە گەندەڵی لێی بەرپرسن و رێوشوێنی خۆیان وەردەگرن، ئێمە وەك یەكەی ئیداری لە دوای دەستبەكاربوونمان لەو شتانەی هەیە بەرپرسیارین، هاوكات یەكێك لە كێشەكانمان لە زیندانییەكانە كە شوێن نەماوە و گیراوی ئاسایی و تیرۆر تێكەڵن و ئەوە كاریان تێدەكات. بۆ نموونە: یەكێك رووداوی هاتوچۆ دەكات و ئەگیرێت، لەگەڵ تیرۆریستە گیراوەكە سزاكە بەسەر دەبەن، بۆیە لەگەڵ بەغدا و وەزیری داد دانیشتین، ئەوان كێشەیان ئەوەیە بودجەیان نییە، ئەو پارەیەی پێویستە حەوت ملیۆن دۆلارە و داوامان كردبوو گرتووخانەی بادۆش نۆژەن بكرێتەوە، ئەنجوومەنی وەزیران پەسندی كردووە و ئێستە پارەكە تەرخان كراوە.

* لەبارەی ناوچە كوردییەكان چیتان كردووە، ئاوارەكانی ئەو ناوچانە تا چەند گەڕاونەتەوە؟

لە ناوچە كوردییەكان تەنیا كێشەكەمان لە شنگال هەیە كە نەگەڕانەوەی خەڵكەكەی بەهۆی پەكەكەیە، چونكە بوونی ئەوان دەبێتە كردنە ئامانجی لەلایەن وڵاتی تر و خەڵكیش ناچار نییە خۆی بخاتە مەترسییەوە و بگەڕێتەوە. 

وەك ئیدارەی پارێزگا داوامان لە حكوومەتی فیدراڵ كردووە ئەو ئیدارەی ئێستە لە شنگال هەیە، قایمقام و بەڕێوەبەری شارەدێ لە دەرەوەی ویستی خەڵكی شنگالن، چونكە ئەوانە دەبێ دەنگی ئەنجوومەنی لەسەر بێت، بەڵام بە دامەزراندن دانراون، بۆیە ئێمە مامەڵە لەگەڵ ئەو ئیدارەی ئێستە لە شنگال هەیە، ناكەین و داوامان كردووە دوور بخرێنەوە لە پۆستەكان، هاوكات پەكەكە لەناو شنگال نەمێنێت، پێشم وایە حكوومەتی فیدراڵ هاتووەتە قەناعەت بەوەی پەكەكە و ئیدارەكەی ئێستە نەهێڵێت.   

*لەبارەی هەڕەشەكانی داعش لە پارێزگاكە و بوونی كەمپەكانی كەسوكاری داعش، هەست بە مەترسی دەكەن لەسەر پارێزگاكە؟

پێش جەژنی قوربان حكوومەتی فیدراڵ لەگەڵ حكوومەتی سووریا و نەتەوە یەكگرتووەكان، رێككەوتنێكیان كردبوو ئەو داعشانەی لە سووریان و ژمارەیان 32 هەزار كەس بوو، بیانگەڕێننەوە مووسڵ، ئێمە وەك حكوومەتی خۆجێتی نەینەوا ئەوەمان رەت كردەوە، چونكە خەڵكێكی زۆر رازی نەبوون بە گەڕانەوەیان، بۆیە بەغدامان كرد بۆ ئەو مەبەستە و گوتمان قبووڵی ناكەین ئەوان بێنەوە ناو مووسڵ، دەكرێت بهێندرێنەوە ناوچە بیابانییەكانی سەرسنوورەكانی سووریا، چونكە 12 هەزار منداڵن لە چوار تا 12 ساڵی، بۆیە ئەوان پێویستیان بە شیاندنەوەیە، داواكەی ئێمە گەیشتە عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران و ئەویش یەكسەر بڕیارەكەی راگرت.

*بەمدواییە لە بازگەیەكی نەینەوا لەلایەن حەشدی شەعبییەوە رێ لە ئۆتۆمبێلێكی پاسەوانەكانی ئێوە گیرا، هۆكاری راستەقینە چی بوو ئەگەر لێكۆڵینەوە كراوە؟

لەبارەی هۆكارەكەوە پێویستە ئەو پرسیارە لە حەشدی شەعبی بكرێت، چونكە ئێمە لەوێ خزمەتی خەڵكەكە بە هەموو پێكهاتەكان دەكەین لە شەبەك و عەرەب و توركمان و مەسیحی و كورد و ئێزیدی، شەو و رۆژ خزمەتی دەكەین.

حەشد دەڵێن گوایە ئێمە خۆمان لەو بازگەیە نەناساندووە، من بۆ ماوەی سێ مانگە لەوێ كار دەكەم، پێم وایە نەك بازگەكان زۆرینەی خەڵكی مووسڵیش دەمانناسنەوە و ئۆتۆمبێلەكانی من دیارن، لە كاروانەكە یەكەم ئۆتۆمبێل هی پۆلیسی ناوخۆیە و كاروانەكەیان ناساند كە هی جێگری پارێزگای مووسڵە، دوا ئۆتۆمبێلیان وەستاند و داوایان لێ كرد جامەكەی بێننە خوارەوە و ئەوانیش خۆیان ناساند، بەڵام قسەیان پێ گوتن و ویستیان لێیان بدەن، پۆلیسی ناوخۆیی دووبارە خۆیان ناساندەوە و ئەوان ئاڵای عێراقیان هەڵگرتووە، كەچی لەوانیشیان دا، دوای ئەوە تا 200 ئەندامی حەشدی شەعبی و سوپای عێراق كۆبوونەوە و پاسەوانەكانی ئێمەش دابەزین و گوتیان پەرلەمانتارانیشمان لەگەڵە (شێروان دووبەردانی)، گوتیان ناخوا ئێوە كوردن و پێشمەرگەن، ئەوان تەقەیان لەژێر پێی پاسەوانەكانی ئێمە كرد، بەڵام هێزەكانی زێرەڤانی توانیان دۆخەكە كۆنترۆڵ بكەن و توانیمان لێیان دەربچین، بەڵام داوایان لە بازگەكەی تر كردبوو رێمان پێ بگرن، بەڵام ئەوان گوتبوویان ناتوانین، چونكە هێزەكانی پێشمەرگە لە ئێمەوە نزیكن و ئەوان بەسەر ئێمەدا باڵادەستن و چەكمان دەكەن. 

بۆ وایان كرد؟ پێویستە ئەو پرسیارە لە حەشد بكرێت، ئێمە داوای تۆماری ڤیدیۆییمان كردبوو لەناو بازگەكە، چونكە گوتبوویان ئێمە خۆمان نەناساندووە و لە بازگەمان داوە و ئەوانیش وایانزانیوە داعشین، دەپرسین ئەگەر چەند ئۆتۆمبێلێكی داعش لە سەعات 5:30ی ئێوارە بەناو مووسڵدا بسووڕێنەوە، ئاخۆ ئاسایشی ئەو شارە چییە؟ ئێستەیش حكوومەتی فیدراڵ بە رێوشوێنەكان هەڵدەستێت، بەڵام ئەوەی رووی دا لەگەڵ ئێمە بوو وەك كورد.

*لەبارەی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكان كە ئێوە ئاوارەیەكی زۆرتان هەیە و بەپێی یاساكە تا ئێستە ئەوانەی لە شوێنی خۆیان نەبن بۆیان نییە دەنگ بدەن، ئەو پرۆسەیە تا چەند سەركەوتوو دەبێت لە مووسڵ؟

وەك جێگری پارێزگاری نەینەوا ئەو بڕیارەی لە پەرلەمانی عێراق دەرچوو لەبارەی دەنگدانی ئاوارەكان لە شوێنی خۆیان، لەگەڵی نین، چونكە ناكرێ كەسێك كە ئاوارەیە لە هەر شوێنێك و رۆژی دەنگدان بێت لە مووسڵ دەنگ بدات، چونكە ناتوانی ئاسایشی بپارێزی و نەشتوانراوە كارێكی وا بكرێت بگەڕێنەوە شوێنی خۆیان بۆ ژیان. 

ئاوارە بۆ گەڕانەوە پێویستیان بە ئاسایش و هەلی كار و ئاوەدانكردنەوە هەیە كە نە حكوومەتی عێراق و نە رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان و وڵاتانی ناوچەكە، نەهاتوون بۆ بەشداریكردن لە ئاوەدانكردنەوەی ئەو ناوچانە، بێگومان ئەو كارە لە رۆژی دەنگدان كێشەمان بۆ دروست دەكات.

* كورد لە كەركووك و خانەقین و خورماتوو دووچاری گوشار و تەعریبكردن دێتەوە، لە مووسڵ دۆخەكە چۆنە و تا چەند هەیە؟

ئێمە گوشار و تەعریب قبووڵ ناكەین و بواری ئەوەش نادەین كورد لە مووسڵ تەعریب بكرێت، لەوانە خۆم خەڵكی مووسڵم و لەوێ لەدایك بوومە.   

 *كێشەمان لە شنگال هەیە و بەهۆی بوونی پەكەكە نەمانتوانیوە وەك پێویست كاری بۆ بكەین.

*حەشد وەك كورد رێگرییان لە ئێمە كرد لە بازگەی مووسڵ و تەقەیان كرد.