رووداوەكانی رۆژئاوای كوردستان خێران، بە قسەی ئاڵدار خەلیل بەرپرسی ناوەندی پێوەندییە دیپلۆماسییەكان جووڵانەوەی كۆمەڵگەی دیموكراسی (TEV-DEM) دەڵێ، ئەوەی لە سووریا روو دەدات بە ئاگاداری ئەمەریكا و رووسیایە.
ئاڵدار لەو دیمانەیە لەگەڵ "وشە" كە لە رێی واتس ئاپ لەگەڵیدا ساز كراوە، لە هەوڵداین تا هێزی ئاشتیپارێزی نەتەوە یەكگرتووەكان لە ناوچەكە جێگیر بكرێن، گوتی "بە ئەمەریكییەكانمان گوتووە رازی نین سوپای توركیا و میلیشیاكانی لە رۆژئاوای كوردستان بمێننەوە".
پاش كشانەوەتان لە سەرێ كانی و پابەندبوونتان بە رێككەوتنی 17ـی تشرینی یەكەمی نێوان ئەمەریكا و توركیا، هەنگاوی دواتر لە كوێی تر دەكشێنەوە؟
بێگومان كشانەوەكە پاش لێكگەیشتنی ئەمەریكی- توركی بوو، بە رەزامەندی هەسەدە بەرانبەر بە راگرتنی جەنگ و هێرشی سوپای توركیا. ئەو كشانەوەیە بۆ دووپاتكردنەوەی هەڵوێستی ئێمە بوو كە لەگەڵ چارەسەری كێشەكانین و رەتكردنەوەی كۆمەڵكوژی كوردان بوو لەسەر دەستی سوپای توركیا و میلیشیاكانی سەر بە توركیا، ئێستە كار لەسەر ئەوە دەكەین كە هیچ سەربازێكی توركیا و میلیشیاكانی لەسەر خاكی رۆژئاوای كوردستان نەبن، لە سەرێ كانی و گرێ سپیش، بۆ ئەمەش بە هەموو هۆیە دیپلۆماتی و سیاسییەكان كار دەكەین و لە هەوڵداین تا دنیا بە بەرپرسیاریەتی خۆی ئەنجام بدات و هەنگاوی بە پەلە بهاوێژێت، لە سەرووی هەموویانەوە بڵاوەپێكردنی هێزی ئاشتیپارێزی نەتەوە یەكگرتووەكان.
بە هەموو هۆیە دیپلۆماتی و سیاسییەكان كار دەكەین و لە هەوڵداین تا دنیا بە بەرپرسیاریەتی خۆی ئەنجام بدات و هەنگاوی بە پەلە بهاوێژێت، لە سەرووی هەموویانەوە بڵاوەپێكردنی هێزی ئاشتیپارێزی نەتەوە یەكگرتووەكان.
لە دەستپێك و پێش ئۆپراسیۆنی سەربازی، توركیا داوای لێتان كرد بە قوڵایی 32 كیلۆمەتر بكشێنەوە بە درێژایی سنوور، ئێوە رەتتان كردەوە. دواتر رێككەوتنی ناوچەی ئارام لەنێوان ئەمەریكا و توركیا، بە ئاگاداری هەسەدە كرا كە قووڵاییەكەی پێنج بۆ 10 كیلۆمەتر بوو، چەند رۆژێك دواتر ترەمپ بڕیاری كشانەوەی سوپای وڵاتەكەی لە سووریادا و پاشان ئۆپراسیۆن دەستی پێ كرد.
پرسیار ئەوەیە، چ پاڵنەرێك هەبوو پاڵی بە توركیا نا بۆ ئۆپراسیۆنی سەربازی، ئایا بە رەزامەندی ئەمەریكا و رووسیا بوو؟
بەگوێرەی ئەوەی چاودێریمان كردووە، توركیا لەو ئۆپراسیۆنە ئاگاداری ئەمەریكا و رووسیای كردووە، ئەمەش لە كاتێكدایە هەسەدە پابەندی رێككەوتنی ناوچەی ئارام بوو بە مەبەستی رێگرتنی لە لەشكركشێی توركیا و میلیشیاكانی. ئەوان وایاندەزانی ئێمە بە رێككەوتنەكە رازی نابین تا ببێتە بەهانەیەك بۆ هێرشەكەیان، بەڵام ئێمە پێی رازی بووین و رێگریمان كرد، كەچی ئەوان هەر ویستی لەشكركێشیان هەبوو، گومانیش لەوەدا نییە ئەوەی لە سووریا دەگوزەرێت بە رەزامەندی ئەمەریكا و رووسیا دەكرێت، یان لایەنی كەم ئاگادارن.
گومان لەوەدا نییە ئەوەی لە سووریا دەگوزەرێت بە رەزامەندی ئەمەریكا و رووسیا دەكرێت
خۆسەری دیموكراسی بە رێككەوتنی دووەمی راگرتنی ئاگربەست لە نێوان ئەمەریكا و توركیا پابەند دەبێت، خاڵەكانی چین و جگە لە سەرێ كانی لە كوێی تر دەكشێنەوە؟
رێككەوتنەكە هیچ خاڵێكی نییە جگە لە راگرتنی شەڕ، هەر ئەمەش ئەمەریكییەكان بە هەسەدەیان گوتووە لە بارەی رێككەوتنەكە، بۆیە پێی رازی بووە و ئەوەشی بە ئەمەریكا گوتووە كە رازی نین توركیا و میلیشیاكانی لەم ناوچانە بمێننەوە كە شەڕ تێیاندا روویان داوە.
هەڵسەنگاندنت بۆ رەوشی رۆژئاوا چییە؟
بێگومان توركیا لە هەوڵدایە تا پڕۆژەی خۆی لە ناوچەكە بسەپێنێت كە پڕۆژەیەكی ئیخوانییە، هاوكات هەوڵی زۆر دەدات بۆ كردنەوەی دەلیچەیەك بۆ گەڕانەوەی داعش بەو پێیەی توركیا سوودمەندە لە ئاڵۆزی و پشێوی ناوچەكە، ئەمەش وایكردووە كە رۆژئاوا و گەلەكەی ئامانجی سەرەكی بن، نەك تەنیا رۆژئاوا، بەڵكو هەموو كوردستان لای توركیا ئامانجە و ئەو وڵاتە نایەوێت دۆزی كورد پێشڤە بچێت، لە بەرانبەر ئەمەشدا پێشكەوتن و كاریگەری گرنگ و پڕۆژەی یەكخستن و پێكەوە ژیانی هاوبەش هەیە لە نێوان كورد و پێكهاتەكانی تری ناوچەكە.
وڵاتانی ئەوروپا بە ددان بەخۆداگرتنەوە بەرانبەر توركیا جووڵە دەكەن
ترس هەیە ئەوەی لە ماوەی هەشت ساڵی رابردوو كورد لە رۆژئاوای كوردستان بە دەستی هێنا لە ناو بچێت؟
شۆڕشی دیموكراسی كە دەیەوێ ئەنجامی گۆڕانكاری بێت لە ناوچەكە، بێگومان دەكرێتە ئامانج بە تایبەت لای ئەوانەی پێیان وایە ئەو پێشكەوتنە مەترسییە لەسەری، لێرەدا مەبەستم ئەو دەوڵەتانەن كە هەژموونیان بەسەر دنیا هەیە، ئەو دەوڵەتە ناوەندییانەن كە دژی خواستی گەلەكەیان دەوەستنەوە. ئێمە پێداگیرین لە بەرخۆدان و بە ئامانج گەیشتنی ئامانجەكانی شۆڕشەكەمان و دەمانەوێ رەوشەكە بگۆڕین و هیچ كاتێك ئامادە نین لە ژێر فەرمانی هیچ كەسێك بین. شۆڕشی رۆژئاوا دەنگدانەوەیەكی گەورەی لە دنیا هەبوو، دنیاش لەوە تێگەیشتووە كە شۆڕشی ئێمە، دەستپێكی گۆڕانكاری و سەقامگیرییە لە سووریا و ناوچەكە.
پاش لەشكركێشی توركیا، ئیدارەی رۆژئاوا رێككەوتنێكی لەگەڵ دیمەشق بەست، بەڵام سوپای سووریا هیچ جووڵەیەكی بەرەو سنوور نەكرد بۆ وەڵامدانەوەی سوپای توركیا و پاراستنی سنوور؟
ئێمە داوامان لێ كردن بەشداربن لە پاراستنی سنوور، بەو پێیەی سنووری سووریایە و هەموو سوورییەكانیش لەسەریانە ئەو سنوورە بپارێزن، بەتایبەت كە پڕۆژەی ئێمە پڕۆژەیەكی دیموكراسییە و دژ بە یەكپارچەیی خاكی سووریا نییە. لێكگەیشتنەكە لەگەڵ رووسیا بوو، ئەویش ئەو لێكگەیشتنەی كردووە و چاومان لێیە رژێمی سووریا بە ئەركی نیشتمانی و بەرپرسیارانەی خۆی هەڵسێت لە پاراستنی یەكپارچەیی خاكی سووریا و رێگرتن لە داگیركاری توركیا.
سوپای سووریا دەتوانێ سوپای توركیا دەربكات؟
ئەمە پێوەندارە بە رۆڵی رووسیا و تێگەیشتنی لە پیلانی توركیا كە هەڕەشەیە بۆ یەكپارچەیی خاكی سووریا و گەلەكەی و داهاتووەكەی.
كەواتە رۆڵی رووسیا چۆن هەڵدەسەنگێنی؟
رووسیا وڵاتێكی گرنگە و بوونی لە سووریا بە فەرمی لەسەر داوای دیمەشق بووە، رۆڵێكی گرنگ دەبینێت لە پاراستنی سووریا و یەكپارچەییەكەی.
ئەی رۆڵی وڵاتانی ئەوروپا چۆن هەڵدەسنگێنی كە جگە لە سەركۆنەكردن شكستی هێناوە لە راگرتنی لەشكركێشی توركیا؟
هەڵوێستی وڵاتانی ئەوروپا و كۆمكاری عەرەبی جێی رێزە، ئەوان هێشتا لە هەوڵدان و توركیاش كارتی پەنابەرانی دژ بە ئەوروپا بە دەستە كە زیاتر مەبەست لێی داعشەكانە، وڵاتانی ئەوروپا لەو مەترسییە تێدەگەن و دەزانن هاوئاهەنگی توركیا لەگەڵ داعش هەیە، بۆیە وڵاتانی ئەوروپا بە ددان بەخۆداگرتنەوە جووڵە دەكەن.
رەوشی ئێستەی رۆژئاوا لە كاتێكدایە نەتەوە یەكگرتووەكان هەوڵی پێكهێنانی لیژنەی دەستووری نوێی سووریا دەدات، ئەو لەشكركێشییە چ كاریگەرییەكی هەیە لەسەر بەشداری رۆژئاوای كوردستان لەو لیژنەیە؟
بێگومان ئەو لیژنەیەی پێكهێنراوە نوێنەرایەتی راستەقینەی پێكهاتەكانی سووریا ناكات، پێمان وایە پەراوێخستنی ویستی گەلی كورد لەو لیژنەیە پاڵنەرێكی بەهێز بوو تا ئەردۆغان هێرش بكاتە سەر ناوچەكانمان. ئەو لیژنەیە سەركەوتوو نابێت و ناتوانێ ببێتە نوێنەری خواستی سوورییەكان، بۆیە ئەمە هەنگاوێكی سیاسییە و هیچ هیوایەكی لەسەر هەڵناچنرێت.