دڵشاد نامیق مامۆستای زانكۆ و ماستەر لە پێوەندییە نێودەوڵەتییەكان لە چاوپێكەوتنێكی "وشە"دا تیشك دەخاتە سەر بەهێزیی پێوەندییە دیپلۆماسییەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ دنیای دەرەوە، باس لەوە دەكات كە پێوەندییەكانی هەرێم لەگەڵ زلهێز و وڵاتە گەشەسەندووەكان لە ئاستێكی بەرزدایە و ساڵ بە ساڵ پێگەی كوردستان بەهێزتر دەبێت.
*فرەوانبوونی پێوەندییەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان چۆن كار لە پێگەكەی دەكات؟
بوونی پێوەندیی هەرێمی كوردستان لەگەڵ وڵاتان، بەتایبەتی ئەوانەی خاوەن پێگەی بەهێزن و لە سیاسەتی نێودەوڵەتی رۆڵیان هەیە، بۆ هەرێمی كوردستان گرنگە و وا دەكات پێگەی هەرێم بەهێزتر بێت، لەو رووەوە هەرێمی كوردستان لەگەڵ چەندین زلهێزی دنیا پێوەندی هەیە، لەوانە ئەمەریكا و وڵاتانی ئەوروپا و ئەڵمانیا و بەریتانیا و ژمارەیەكی زۆر لە كونسوڵگەی وڵاتان لە هەولێری پایتەخت هەیە، هەروەها لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ و وڵاتانی كەنداویش پێوەندیی بەهێزی هەیە.
*بەرپرسانی باڵای هەرێم گرنگییەكی گەورە بە پێوەندییە دیپلۆماسییەكان دەدەن، بوونی ئەو پێوەندییانە لە چ روویەكەوە بۆ هەرێم گرنگن؟
ئەو پێوەندییانە ئاماژەن بۆ چەند خاڵێكی گرنگ، لەوانە هەرێمی كوردستان وەك سیستمی سیاسی هەرێمێكی قبووڵكراوە و جێی مەترسی نییە لەسەر ئاسایشی ناوچەكە و وڵاتان، نیشانەی ئەوەیە پێگەی هەرێمی كوردستان لە سیاسەتی عێراق بەهێزە و هەرێم كاریگەری لەسەر سیاسەت و ئاسایش و ئارامیی عێراق هەیە، هەرێمی كوردستان توانیویەتی لە بوارە جیاوازەكانی وزە و ئاسایش و بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر رۆڵی هەبێت.
*وڵاتانی كەنداو چۆن و چەند كاریگەرییان لەسەر هەرێم هەیە تا پێوەندییان لەگەڵدا دروست بكرێت؟
سەبارەت بە وڵاتانی كەنداو وەك سعوودیە و قەتەر و ئیمارات، لەسەر ئاستی سیاسەتی دنیا قسەیان هەیە و لەسەر سیاسەت و رووداوە جیهانییەكان و ناوچەكەش قسەی یەكلاكەرەوەیان هەیە، ئەوان خاوەن پێگە و قورسایین، بۆیە بوونی پێوەندیی هەرێم لەگەڵ وڵاتێكی وەك قەتەر، واتە هەرێم توانیویەتی كارێكی گەورە بكات.
*قەتەر یەكێكە لەو وڵاتانەی خاوەن پێگەیەكی بەهێزی دنیایە و لە روودەكان قسەی هەیە، هەرێمی كوردستانیش لەگەڵ ئەو وڵاتە بەهێزە پێوەندی هەیە، ئەوە چی دەگەیەنێت؟
قەتەر ئەو وڵاتەیە كە دەتوانێت لە یەك كاتدا پێوەندی لەگەڵ وڵاتە دژەكاندا هەبێت، ئەمە بۆ خۆی بەهێزییە و بوونی ئەو پێوەندییەش لەگەڵ هەرێم گەورە و بەهێزە، كەواتە هەرێمی كوردستان بە دروستكردنی پێوەندی لەگەڵ قەتەر، وەك ئەوە وایە پێوەندی لەگەڵ هەموو ئەو وڵاتانە بەستبێت كە قەتەر پێوەندی لەگەڵیان هەیە، بۆیە هەبوونی پێوەندی هەرێم لەگەڵ قەتەر گرنگە.
*قەتەر وەك وڵاتێك مامەڵە لەگەڵ هەرێم دەكات و پێشوازی لە سەرۆكی حكوومەت دەكات، ئەوە چی دەگەیەنێت؟
كاتێك مەسروور بارزانی سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان سەردانی قەتەر دەكات و بە هاوشێوەی سەرۆك حكوومەتی وڵاتان پێشوازی لێ دەكرێت، بۆ كوردستان هەنگاوێكی زۆر ئەرێنی و گرنگە، پشتیوانیی قەتەر بۆ هەرێم لە هەموو بوارەكان پێشكەوتن و گەشەسەندنی كوردستانە، پەرەپێدانی پێوەندیی نێودەوڵەتی لەگەڵ وڵاتان لە ئاستی دنیا پارەی بۆ خەرج دەكرێ و وەبەرهێنانی بۆ دەكرێت.
كاتێك وڵاتێك پێوەندی لەگەڵ وڵاتێكی تر دروست دەكات، سێكتەرە جیاوازەكان پێوەندییەكان فراوان دەكەن، بۆ ئەوەی بتوانرێت بەرژەوەندیی هاوبەش بدۆزرێتەوە، ئێستە پێوەندییەكانی هەرێم لەگەڵ وڵاتانی كەنداو زۆر پێشكەوتووە، بە شێوەیەك ئەو پێوەندییانەی هەرێم لەگەڵ كەنداو هەیەتی تەنانەت عێراقیش نیەتی و بۆ عێراقیش باشە و وا دەكات بۆچوونی ئەو وڵاتانە بەرانبەر بە عێراق گۆڕانكاریی بەسەردا بێت و وا دەكات عێراقیش بە هەندێك لە سیاسەتەكانی بەرانبەر بە هەرێمی كوردستان بچێتەوە.
*لە سەردانەكەی سەرۆكی حكوومەت بۆ قەتەر چ دۆسییەك گرنگە و باسی لێوە دەكرێت؟
ئەو دۆسیانەی بڕیارە قسەیان لەسەر بكرێت و جێگەی بایەخن، كردنەوەی كونسوڵگەی قەتەر یەكێكە لە پرسەكان، هەروەها بوونی ئەو پێوەندییە باشەی هەرێم لەگەڵ دەرەوەی خۆی كە نیشانەی سەركەوتنی دیپلۆماسیەتی هەرێمە، بۆیە ئەو كەسە دڵسۆزە كە بتوانێت پێوەندیی زیاتر بۆ هەرێم بەدەست بێنێت، پەرەی زیاتر بە پێوەندییە دیپلۆماسییەكانی هەرێم بدات.
*هەرێمی كوردستان چۆن دەتوانێت سوود لە ئەزموون و رابردووی قەتەر وەربگرێت؟
قەتەر بە هەندێك ئەزموون تێپەڕی، كاتێك گەمارۆی خرایە سەر توانی ئەو كێشەیە بگۆڕێت بە دەستكەوت و هێز، كە سەرەڕای گەمارۆكانی سەری پشتی بەخۆی بەست و وای كرد ئابوورییەكەی بە بەهێزی بمێنێتەوە و گەرمارۆكان كاریگەرییان لەسەری نەبوو، هەروەها پێشكەوتنی حكوومەتی ئەلیكترۆنی لە قەتەر و خزمەتگوزارییەكان و ئارامی و ئاسایش و بەسەنتەربوونی لە دۆسیە عەرەبییەكان و ناوچەكەدا، هەموو ئەوانە ئەزموونن و كوردستان دەتوانێت چاویان لێ بكات و سوودیان لێ ببینێت.
وشە/ هۆشیار عەلی