ترەمپ مارك ساڤایایەی بەرەگەز كلدانی عێراقی وەك نێردەی تایبەتی خۆی لە عێراق دیاری كرد. راستەوخۆ دوای بڕیارەكە مشتومڕێكی زۆر دروست بوو، نووسەرێكی كوردیش دەڵێت: شەڕی حەشیش هەر بەحەشیش دەكرێت.
ناردنی نێردەی تایبەتی ئەمەریكا بۆ هەر وڵاتێك بەمانای بوونی كێشە و پرسگەلێكی گەورە و قووڵن كە لە توانا و دەسەڵات و ئەركی باڵوێزخانەدا نییە. چوارچێوەی هاوئاهەنگی پێیان وایە ئەمە راستەوخۆ دەستێوەردانە لە كاروباری عێراق.
ئارام رەفعەت كە نووسەرێكی دیاری كوردە لەمبارەەوە دەنووسێت، باڵوێزخانەكان لانی كەم لە تیۆردا، كار لەسەر پێوەندییە دیپلۆماسی و بەرژەوەندییە هاوبەشەكان دەكەن و جووڵە و ئەركەكانیان سنووردارە، بە پاراستنی بەرژەوەندییەكانی وڵاتەكانیان و دەستوەرنەدانە كاروباری ناوخۆی وڵاتی خانەخوێش.
ئەو نووسەرە پێی وایە، نێردەی تایبەتی هەنگاوێك یان چەند هەنگاوێك لە سەرووی ئەم عورف و پێوەندییە رۆتینیدایە، واتە هی باڵوێزخانەكان كە پێوەندییە نێودەوڵەتییەكان و سیستمی جیهانی لەسەر دامەزراوە.
"زۆربەی جارەكان نێردەی تایبەتی ئەمەریكا راستەوخۆ پێوەندیی بەسەرۆكی وڵاتەكەیەوە هەیە. ئەمەش دەسەڵاتێكی سەرووی سروشتی و ناهاوسەنگ هەم دەداتە نێردەكە لە وڵاتی خانەخوێ و هەم ئەمەریكاش، ئەركی نێردە چارەسەری كێشە و قەیرانە قووڵەكانی وڵاتی خانەخوێیە كە كاریگەری لەسەر ئاسایشی ناوچەكە و بەرژەوەندییەكانی ئەمەریكا هەیە".
ئارام ئەوەشی گوتووە، ناردنی نێردە لە سادەترین پێناسەیدا، عێراق دەگێڕێتەوە بۆ چوارگۆشەی یەكەم، چوارگۆشەی دوای رووخانی رژێمی سوننەكان و سەرلەنوێ ئارایشدانەوە و بنیاتنانەوەی ئەم وڵاتە دەسكردەی دەستی ئیستیعمار. ئەگەر ئەو خەمڵاندن و شیكارییە راست بێت، ئەوا ئەركی مارك ساڤایا تەواوكردنی ئەو ئەركەیە كە پۆل برێمەر شكستی تێدا هێنا و بۆی تەواو نەكرا.
ئایا ئەم ئەركە بە كەسێك ئەنجام دەدرێت كە گومانی ئاڵوودەبوونی بە حەشیش لەسەر بێت؟
ئارام رەفعەت بەمجۆرە وەڵام دەداتەوە، ئەگەر تۆمەتی حەشیشخۆرییەكەی ساڤایا راست بێت، ئەوا دیاریكردنی ئەو وەك نێردە دەبێتە وەرچەرخانێكی بنەڕەتی لە سیاسەتی ئەمەریكا دەرهەق بە عێراق. بەواتایەكی تر، ئەمەریكا لە ئێستەوە سیاسەتی زبر و پێشێلكرنی عورف و رێسا دیپلۆماسییەكان لە مامەڵەكردن لەگەڵ رایەدارە عێراقی و میلیشیاكانیان پێڕەو دەكات. بەتایبەتیش لە كایەی سنووردانان بۆ پاشكۆیی و پرۆكسی لایەنە شیعەكان بۆ ئێران.
رەنگە دواجار ئەمەریكا بەو قەناعەتە گەیشتبێت كە چارەی ئێران لە عێراق بەكەسێك دەكرێت كە زۆرترین لەیەكچوونی لەگەڵ ئێرانییەكان هەبێت. ئارام رەفعەت وادەڵێت.
بەبڕوای ئەو نووسەرە كوردە، ئێرانییەكانیش لە پرسی حەشیشەدا یەكەمی بێ ركابەرن و ئەگەر راست بێت ساڤایاش ئەو گیایە بەدەرمان دەزانێت، ئەوا لەوە تێدەگەین كە بۆچی ئەو وەك باشترین دكتۆری پەتای ئێران لە عێراق كە لە زمانی ئێرانییەكان تێدەگات، دەستنیشان كراوە.
لێرەدا نووسەر بەسەرهاتێكی كاپیتان حەمەدی مەولوودی پێشمەرگەی قارەمانی كۆماری مەهاباد دەگێڕێتەوە، كە بۆچی ساڤایا و ئێرانییەكان لە یەكتر دەچن و لە یەكتریش دەگەن.
"دوای ڕووخانی كۆماری كوردستان، كاپیتان روو دەكاتە باشوور و دواجار ئاشكرا دەبێت و لەسەر خواستی ئێرانییەكان بۆ رادەستكردنەوەی لەلایەن داگیركەری عێراقییەوە دەگیرێت. كاتێك كاپیتان دەخرێتە بەردەم نوێنەری ئێرانییەكان تا دەستبەسەری بكەن و بیبەنەوە بۆ ئێران، كاپیتان ئینكاری دەكات ئێرانی بێت.
دەلیلی كاپیتان بۆ ئێرانی نەبوونی ئەوەبوو كە ئەو حەشیشخۆر و تلیاكخۆر نییە، بەڵام ئێرانییەكان، واتە عەجەمەكان، هەموویان تلیاكخۆرن.
كاپیتان بە كوردییەكی پاراو دەڵێت: ئەگەر باوەڕیش ناكەن، تەماشای ملی ئەستوور و تێكسمڕاوی من بكەن و هی ملی باریكی ئەفسەر و دیپلۆماتە ئێرانییەكانیش بكەن، خۆتان حەكەم بن ماقووڵە من و ئەو حەشیشخۆرانە خەڵكی هەمان وڵات بین؟
لە كۆتاییدا ئارام رەفعەت دەنووسێت، مانگ و ساڵانی داهاتوو لەوە تێدەگەین كە ئایا بەرژدی شەڕی حەشیشخۆرەكان هەر بە حەشیشخۆر دەكرێت؟
رۆژی یەكشەم 19ـی تشرینی یەكەمی 2025، دۆناڵد ترەمپ بازرگانێكی كلدانی بە ڕەچەڵەك عێراقی بەناوی مارك ساڤایاـی وەك نێردەی تایبەتی ئەمەریكا بۆ عێراق دیاری كرد، كە لە هەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتیی ئەمەریكا بەخشەرێكی گەورەی پارە بوو بۆ كەمپەینی هەڵبژاردنەكانی ترەمپ.
بەپێی راپۆرتێكی كەناڵی فۆكس نیوزی ئەمەریكی، دیاریكردنی مارك سەڤایا وەك نێردەی ترەمپ بۆ عێراق، لە چوارچێوەی هەوڵەكانی ترەمپدایە بۆ فراوانكردنی رێككەوتنەكانی ئەبراهام و گرتنەوەی وڵاتی تر لەناویاندا عێراق.
ساڤایا كاری بازرگانی دەكات و دامەزرێنەری كۆمپانیای لیف و بەد (Leaf and Bud)ـە. كۆمپانیاكە لە بواری حەشیش كار دەكات و هەردوو جۆری ماریوانای پزیشكی و كات بەسەربردن دەفرۆشێت.
بەپێی پرۆفایلەكەی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی لینكتن، مارك ساڤایا هیچ پێشینەیەكی لە بواری حكوومەت، سیاسی و دیپلۆماسیدا نییە، ئەوەش نیگەرانیی لەسەر تواناكانی لە بەڕێوەبردنی پۆستێكی دیپلۆماسیدا دەخاتە ژێر پرسیارەوە.
تا ئێستە بەفەرمی عێراق هیچ هەڵوێستێكی لەوبارەیەوە دەرنەبڕیوە، بەڵام ئەندامێكی چوارچێوەی هاوئاهەنگیی شیعی دەسەڵاتدار دەڵێت، ئەو هەنگاوەی ترەمپ رەت دەكەنەوە بەتایبەتی كە ساڤایا هیچ شارەزاییەكی دیپلۆماسی و سیاسیی نییە و بۆ وڵاتێك دیاری كراوە كە رووبەڕووی ئاڵنگاریی تەناهی و سیاسی و ئابووری گەورە بووەتەوە.
عیمران كەركوشی ئەندامی هاوپەیمانێتییەكە بە میدیا عێراقییەكانی راگەیاندووە، ئەو بڕیارەی ترەمپ دەستوەردانی روونی كاروباری ناوخۆیی عێراقە، رەنگدانەوەی خواستی واشنتنە بۆ سەپاندنی هەژموونی خۆی بەسەر بڕیارەكانی عێراقدا و پرسیاری زۆر دەوروژێنێت لەبارەی نیازی ئەمەریكا بۆ شێوازی مامەڵەكردنی لەگەڵ عێراق.
لەبارەی هۆكاری دەستنیشانكردنی مارك ساڤایا وەك نێردەی تایبەتی ئەمەریكا، ترەمپ رای گەیاند، "مارك تێگەیشتنێكی قووڵی هەیە بۆ پێوەندییەكانی عێراق و ئەمەریكا، هەروەها پێوەندییەكانی لە ناوچەكە یارمەتیدەر دەبن بۆ بەرژەوەندییەكانی ئەمەریكا."