د. نەجاتی عەبدوڵا كتێبێكی تری گرنگی بڵاو كردەوە و وەك كارەكانی تری، ئەمیشیان لەسەر مێژووی كورد و كوردستانە.
د. نەجاتی عەبدوڵا كتێبێكی نوێ بەناوی "مێژووی كوردســتان" كۆمەڵناسیی نەتەوە و تایەفە ئاینییەكانی كوردستان بڵاو كردەوە.
نەجاتی عەبدول لە پێشەكی كتێبەكەدا دەڵێت: بەداخەوە مێژوونووسیی كوردیی میرنشینە كوردییەكان و بە تایبەتی لە ڕووی كۆمەڵناسییەوە، زۆر هەژار و دەگمەنە و مەگەر زۆر بە كورتی و پچڕ پچڕ، دەنا هیچ سەرچاوەیەكی ئاوای دەستی یەكەممان لە بەردەست نییە تا وێنەیەكی كۆمەڵناسییانەی ئەو سەردەمەی كۆمەڵگەی كوردیمان لە بەردەست دابێ، بە تایبەتی لە دوو دەیەی یەكەمی سەدەی نۆزدەیەمدا.
وەرگێڕ كتێبەكە بۆ"وشە" گوتی، زانیارییەكان زۆر دەگمەن و ونن و ئێمە بۆ خۆمان هیچ سەرچاوەیەكی دەستی یەكەمی ئاوامان لە بەردەستدا نییە، بۆیە یەكێك لەو بوارانەی كە توانیویەتی حەشارگەیەكی گەورەمان لەم بوارەدا بۆ پڕ بكاتەوە، بە دڵنیاییەوە سەفەرنامە و گەشتنامەی گەڕۆك و مسیۆنێر و دیپلۆماتە ئەوروپاییەكانە كە لە سەدەی نۆزدەیەم بە حوكمی كرانەوە، باشتربوونی ڕێگەكانی هاتوچۆ و تا ئاستێك بە ئاسانیی گەشتكردن لە نێوان ڕۆژئاوا و ڕۆژهەڵاتدا لە چاو سەدەكانی تردا، دەبینین سەدەی زێڕینیی بواری كوردناسی بووە و سەرچاوە و سەفەرنامەكانی كوردناسین هێندە زۆرن كە بە ترۆپكی دەورانی بواری كوردناسی دادەنرێت.
كوردناسی لای ئیتاڵییەكان مێژوویەكی دوور و درێژی هەیە و بەتایبەتی مسیۆنێرە دۆمینیكەكانی ئیتاڵیا، لە مووسڵ هەر لە سەرەتای نیوەی دووەمی سەدەی هەژدەیەمەوە لە مووسڵ جێگیر بووبوون.
ساڵی 1802 نووسیاری ئەم كتێبە، باوكە جۆزەپێ كامپانیلە گەیشتە مووسڵ و شەش ساڵ دواتر كرا بە پرێفێتی ئاپۆستۆلیكی مێزۆپۆتامیا و كوردستان و دوای ئەوە مسیۆنی دۆمینیكانی لە ئامێدی زیندوو كردەوە، خۆیشی تا ساڵی 1815 لە كوردستان مایەوە، بەڵام دوای گەڕانەوەی باوكە كامپانیلە بۆ ئیتاڵیا، هێندەی نەبرد مسیۆنەكە لە كوردستان داخرا. باوكە كامپانیلە وەك ئەوەی قەشەیەكی خوێندەوار بووە و كۆمەڵێك زمانی زیندووشی زانیوە و لەناویشیاندا زمانی عەرەبی و كوردیشی زانیوە، بۆیە زۆر لە نزیكەوە لەناو كۆمەڵگەی كوردیی دوو دەیەی یەكەمی سەدەی نۆزدەیەمدا ژیاوە، لەم كتێبەیدا كە وا دیارە لە دوای ساڵی 1808 ەوە دەستی بە نووسینەوەی كردووە، بە ئامانجی نووسینەوەی ئەم كتێبە و پەیداكردنی زانیاریی ورد و دروست بە پشوودرێژی بەناو ورد و درشتی كۆمەڵگەی كوردستان ڕۆچووە، سەفەری هەر چوار گۆشەی كوردستانی عوسمانی كردووە، سەركردە كوردەكانی لە نزیكەوە بینیوە.
عەبدولڕەحمان پاشای بابان، سلێمان پاشا و تامر پاشا و تەمەر ئاغا و زوبێر پاشای ئامێدی لە نزیكەوە بینیوە و زانیاریی لەسەر هەموو تایەفە و گرووپە ئیتنییەكانی كوردستانی سەرەتای سەدەی نۆزدەیەم بۆ تۆمار كردووین. ڕاستییەكەی ئەم كتێبە یەكەمین كتێبێكی ئەوروپاییە كە سەرومڕ تەرخانی مێژووی كوردستان كرابێت و پێش ئەو، هیچ كتێبێكی ئاوا سەربەخۆ و تێروتەسەل لەسەر مێژووی كوردستان و كۆمەڵگەی كوردی و كۆمەڵناسیی پێكهاتە نەتەوەیی و ئاینییەكانی كوردستان بە هیچ زمانێكی ئەوروپایی نەنووسراوەتەوە.
پێش ئەم كتێبە هیچ سەفەرنامەیەك یا هیچ كتێبێك سەرومڕ ئاوا تەرخانی مێژووی كوردستان و كۆمەڵگەی كوردی نەكراوە. بۆیە ئەم كتێبە تا ئێستەیش گرنگیی خۆی لە دەست نەداوە و لە بواری كوردناسیدا كاریگەرییەكی زۆری لە دوای خۆیەوە بەجێهێشت.
د. نەجاتی عەبدوڵا دەڵێت: لە سایەی ئەم كتێبەوە ئێمە خاوەنی كۆمەڵێك زانیاری و داتای زۆر وردین لەبارەی سەرەتای سەدەی نۆزدەیەمی كوردستان. هەر لە ڕێگەی ئەم سەرچاوەیە بۆ یەكەمجار زانیاریی ئەوەمان بۆ ساغ بووەوە كە شاری سلێمانی لە ساڵی 1789 دروست كراوە نەك ساڵی 1784 وەك ئەوەی تا ئێستە لە مێژوونووسیی كوردی باوە. زانیاری تازەمان لەبارەی (سەرا) و (دیوان)ی سلێمانی و زانیاریی ورد لەبارەی دانیشتووانی شاری سلێمانی و پێكهاتەكانی دانیشتووانی شارەكە لە ساڵی 1810 و داتای ورد لەبارەی قەرەدار (قەرەداغ) و قەرەچواڵان و بازیان و ژمارەی دانیشتووان و گوندەكانی، بەروبوومەكانی و شێوازی كەڵەگیی خانووبەرە و خواردن، لەبارەی كۆیسنجەق، ئەربیل، شێخان و بادینان و زۆر بواری تر بەردەست كەوت، كە دەتوانین لە ڕێگەی ئەم زانیارییانەوە ئەمڕۆ دووبارە سكێچی وێنەیەكی ژیانی كوردستانی دوو دەیەی یەكەمی سەدەی نۆزدە بكێشینەوە.