هێنانە پێشەوەی باسی هەمواركردنی یاسای تایبەت بە پێدانی رەگەزنامەی عێراقی بەوانەی ساڵێك لە عێراق ماونەتەوە، مەترسی و نیگەرانییەكی گەورەی دروست كردووە، چاودێران باسی ئەوە دەكەن كە مەبەست لەو هەمواركردنە خزمەتكردنی ئێرانە لە رێگەی رەوانەكردنی هاووڵاتییەكی زۆری ئێرانی و پاكستانی و ئەفغانستانی بۆ عێراق، پێدانی رەگەزنامەی عێراقی بەوان لە بەرەژوەندیی ئێران دەبێت و رەنگە لە ریزی میلیشیاكان كار بكەن.
عێراقییەكان لە پرۆسەیەكی هەڕەمەكیی پێدانی رەگەزنامە لەلایەن حكوومەتەوە ترسیان هەیە، كە رەنگە لەژێر گوشاری میلیشیاكانی سەر بە ئێران بۆ پێدانی رەگەزنامە بە ئێرانییەكان لە عێراق بێت، لەوانە لێرە كار دەكەن یان دەخوێنن، جیا لە ئەفانستانی و پاكستانییەكان، لەوانەی ئێران وەك شەڕوان دەیانهێنێتە ریزی میلیشیاكان و خزمەتی ئەجیندای خۆیانی پێ دەكات، بە هاوشێوەی میلیشیاكانی "زەینەبیوون" و "فاتمییون"، كە ئێستە لە سووریا لەژێر سەرپەرشتیی ئێران شەڕ دەكەن.
بەپێی خاڵی جیم لە بڕگەی یەكی شەشەم مادەی یاسای 2006، وەزیری ناخۆی عێراق دەسەڵاتی هەیە داوای وەرگرتنی رەگەزنامەی كەسانی ناعێراقی قبووڵ بكات، كە ماوەی بەشێوەیەكی یاسایی 10 ساڵ لەسەرەیەك لە عێراق ماونەتەوە، ئەو گۆڕانكارییەی كە باسی دەكرێت، ئەو ماوەیەی دەكاتە تەنیا ساڵێك، بەوەش ژمارەی ئەوانەی رەگەزنامەی عێراقییان پێ دەدرێت زۆر زیاتر دەبێت.
بەپێی یاساكەی 2006، رەگەزنامەی عێراقی بۆ گۆڕینی پێكهاتەی كۆمەڵگەیی نادرێت، كەچی عێراقییەكات ترسیان هەیە بەوەی پێدانی رەگەزنامە بەو شێوەیە كار لە پێكهاتەی كۆمەڵگەیی و دیموگرافی عێراق بكات و ناسنامەكەی بگۆڕێت، بەتایبەتی چەندان كەسی ئێران لە عێراقن و پێدانی رەگەزنامە بەوان سوود بە سیاسەتەكانی ئێران دەگەیەنێت، واتە كۆنترۆڵكردنی زیاتری تاران بۆ عێراق لە رێگەی حزبە شیعەكانەوە، بەوەش هەڕەشە دەكەوێتە سەر بەرژەوەندییەكانی سوننە و كورد و پێكهاتەكانی تر، ئێستە تێپەڕاندنی ئەو هەموارەش لە سایەی زۆرینەی حزبە شیعەكانی سەر بە ئێران لە چوارچێوەی هاوئاهەنگی ئاسانە.
لایەنگرانی ئەو هەماركردنە باسی ئەوە دەكەن كە یارمەتی گەڕانەوەی ئەوانە دەدات كە لەلایەن رژێمی سەدام حوسێن لە 1979 تا 2003 راگوێزراون، چاودێران وریایی لەوە دەدەن كە هەموارەكە گۆڕینی پێكهاتەی كۆمەڵگەی عێراق و دیمۆگرافییەكەی دەكاتە ئامانج و لە بەرژەوەندیی ئێرانە.
شاكر كتاب، نووسەر و سیاسەتوان دەڵێت، لە سایەی ئەو فەرمانڕەوایەتییەی ئێستەی عێراق، پێم وا نییە زەحمەتییەك لە هەمواركردنی یاساكەدا هەبێت، چونكە سیستمی فەرمانڕەوایەتییەكە هیچ بایەخێك بە هەستی نیشتمانی و سەلامەتیی سەروەریی وڵات و سەربەخۆییەكەی نادات، زۆر لایەنی سەرەكی و چارەنووسسازی فەرامۆش كردووە و سەرنجی خستووەتە سەر پرەنسیپەكانی بەشبەشێنە و چەك و داماڵینی عێراق لە بەهاكان و ئەوانەی پێوەستن بە هاوڵاتیبوونەوە.
روونی كردەوە، بەڵام هیوایەك بە هەڵوێستی پەرلەمانتارانی سەربەخۆ و لە لیستەكانی تر هەیە، كە هیوادارم پابەندییە نیشتمانییەكانیان وا بكات هەمواركردنی یاساكە رەت بكەنەوە، لەوكاتەی هەرسێ سەرۆكایەتییەكانی حكوومەت و پەرلەمان و كۆماری لە عێراق بەرانبەر بە هەوڵەكانی ئەو هەمواركردنە بێدەنگن، كە پەرلەمان نەیتوانی لە 2019 بەهۆی ناكۆییەكان هەموارەكە تێپەڕ بكات.
مەكی نەزال، ئەندامی لیژنەی باڵای میساقی نیشتمانیی عێراقی وریایی لەوە دا كە هەرجارێك وێنەیەكی نوێی یاساكە دەردەكرێت، هەڵمەتێكی راگەیاندن دەست پێ دەكات، كە بە روكەش تاوتوێی یاساكە دەكەن و لە ناواخنیشەوە پەردەپۆشی و هەندێك لە بڕگەكانی دەشارنەوە، ئەوەش بۆ تێپەڕاندنی بەو شێوەی لە بەرژەوەندیی پڕۆژەكانی ئەمەریكا و ئێراندایە.
روونی كردەوە، جموجۆڵی هەمواركردنی یاسای پێدانی رەگەزنامە لە 2003ەوە دەستی پێ كردووە، كە بووەتە سەرچاوەیەكی ترس تۆقاندن لای عێراقییەكان، ئەوەش لە هێنانی ژمارەیەكی زۆری خەڵك لە وڵاتانی وەك ئێران و ئەفغانستان، بۆ ئەنجامدانی گۆڕانێكی بەهەنگاوی دیمۆگرافی و ئاوەژووكردنەوەی هاوكێشەكان، بۆیە ئەو یاسایە مەترسیدارە، چونكە بابەتەكە تەنیا ئەوە نییە كەسێكە و داوای رەگەزنامە دەكات، بەڵكو بارستەیەكی مرۆییە و كار لە دیمۆگرافیەتی عێراق دەكات.
ئەو سیاسەتوانە دووپاتی كردەوە، وەك ئەوەی دەیناسین پەرلەمان هەرچییەكی بۆ بێت تێپەڕی دەكات، چونكە ئازاد نییە بۆ ئەوەی سەربەخۆیانە بڕیار بدات، راستە هاوار و پشێوەی لەناو پەرلەمان روو دەدات، بەڵام لە كۆتاییدا ئەوەی ئەمەریكا و ئێران دەیانەوێ ئەوە تێپەڕ دەبێت، تەنیا ئەوە نا یاسای تری هاوشێوەی ئەوە مەترسیدار هەن، ئەوەی گرنگە بزانرێت كە ئەگەرچی كاتەكەی دیار نییە، بەڵام هەموارەكە تێپەڕ دەبێت.