نوێترین بەڵگە... بۆچی هەرێم دەیان جار پێشكەوتووترە لە عێراق؟

رۆژی 16 ئەم مانگە ئەزموونە گشتییەكانی پۆلی 12ی ئامادەیی كۆتاییان هات و "دوو رۆژ لەمەوبەر" رۆژی هەینی 19ی تەمووزی 2024، بە تەنیا دوو رۆژ دوای كۆتاهاتنی دوا ئەزموون ئەنجامەكان راگەیەنران، ئەمە لە كاتێكدایە بەپێی بەدواداچوونەكانی "وشە" بۆ خشتەی ئەزموونەكان لەژێر دەسەڵاتی حكوومەتی عێراق، دووی ئەم مانگە دوا ئەزموونی پۆلی شەشی ئامادەیی "12ی ئامادەیی" ئەنجام درا لە تەواوی پارێزگاكانی عێراق و وەزارەتی پەروەردەی عێراقیش لە راگەیەنراوێكدا رای گەیاندووە كە سبەی 22/7/2024 ئەنجامی ئەزموونە گشتییەكان رادەگەیەنرێت، بەو واتایەی 20 رۆژ دوای كۆتاهاتنی دوا ئەزموون. 

بە لەبەرچاو گرتنی ماوەی نێوان دوا ئەزموون و راگەیاندنی ئەنجامی ئەزموونەكان لە نێوان هەردوو حكوومەتدا "هەرێم و عێراق" هاوكێشە بیركارییەكان پێمان دەڵێن هەرێم 10 ئەوەندەی عێراق پێشكەوتووترە، بەهۆی ئەوەی لە هەرێم تەنیا دوو رۆژ دوای كۆتا ئەزموون ئەنجامەكان راگەیەنران، لە كاتێكدا عێراق 20ـەم رۆژ دوای كۆتا ئەزموونی گشتی، سبەی ئەنجامی ئەزموونە گشتییەكان رادەگەیەنێت. 

لەبارەی ئەوەی كە ژمارەی قوتابییانی عێراق زیاترە لە هەرێم، سامان سیوەیلی گوتەبێژی وەزارەتی پەروەردەی حكوومەتی هەرێمی كوردستان بە "وشە"ی راگەیاند، ئێمە خاوەنی پێشكەوتووترین سیستمی ئەزموونەكانین نەك هەر بەراورد بە عێراق، بەراورد بە تەواوی وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێشكەوتووترین سیستمی ئەزموونمان هەیە كە لە كەمترین كاتدا ئەنجامەكان رادەگەیەنرێت و هیچ پێوەندی بە ژمارەی قوتابییەوە نییە، ئەگەر ژمارەی قوتابیانمان هەرچەند بێت، هەر بەم خێراییە ئەنجامی ئەزموونەكانمان رادەگەیاند. 

یەكێك لە دیارترین و پێشكەوتووترین سیستمە ئەلیكترۆنییەكانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، پڕۆژەی بەئەلیكترۆنیكردنی فەرمانگە دادنووسییەكانە، سەرپەرشتیارێكی پڕۆژەكە بە "وشە"ی گوت، بەهۆی رۆتینە خنكێنەر و بێزاركەرەكانی فەرمانگە عێراقییەكانەوە، %80ی ئەوانەی دێنە فەرمانگە دادنووسییەكانی كوردستان عەرەبن و خەڵكی پارێزگاكانی عێراقن. 

رەوەند وەلی كە سەرپەرشتیاری "ئایتی"یە لە فەرمانگەی دادنووسیی هەولێری ئێواران، لەمبارەوە بە "وشە"ی راگەیاند، زۆرجار لەو عەرەبانەمان پرسیوە كە ئەو مامەڵەی لە فەرمانگەكانی ئێرە بە 10 خوولەك بۆتان رایی دەكرێت، لە پارێزگاكەی خۆتان چەندی كات دەوێ؟ لە وەڵامدا گوتوویانە زۆر جار رۆژێك یا جار هەیە هەفتەیەكی پێویستە.

رەوەند ئەوەیشی بە "وشە" گوت، ئێمە بۆ وەرگرتنی فیدباكی ئەو كەسانەی سەردانی فەرمانگە دادنووسییەكان دەكەن، پێویستمان بە پرسیاركردنە لە سەردانیكەران، جار هەبووە هەر ئەو مامەڵەی كە بە ماوەی 10 خوولەك یا كەمتر بۆ هاووڵاتییان رایی دەكرێت، لە عەرەبێكی پارێزگاكانی ترمان پرسیوە، گوتوویانە بەراورد بە كات ناكرێت، جار وایە تا بەرتیل "رشوە" نەدەین، ئەو مامەڵە یاسایی و ئاساییەی كە مافی خۆمانە، بۆمان ئەنجام نادرێت و رایی ناكرێت. 

رەوەند نموونەی قسەی هاووڵاتییەكی تری هێنایەوە كە لە تكریتەوە هاتبوو بۆ فەرمانگەكەیان و ناویشی بە ناوی "سەدام حسێن"ی سەرۆكی پێشووی عێراقەوە بووە، لەبارەی فیدباكی لەسەر فەرمانگەی دادنووس و سیستمە ئەلیكترۆنییەكەی پێی گوتوون "تەنیا ئەو فەرمانگە دادنووسە هەموو حكوومەتی عێراق دەهێنێت".

ئەوانەی سەردانی شارەكانی عێراق بە تایبەت باشوورییان كردبێت، بۆیان دەردەكەوێت، ئۆتۆمبێلی تابلۆی شارەكانی كوردستان "هەولێر، دهۆك و سلێمانی" یەكجار زۆرە لە شارەكان و لەلایەن عەرەبەكانەوە خاوەندارییەتی دەكرێت، كەسێكی ئاگەداریش لەناو پێشانگاكانی ئۆتۆمبێل بە "وشە"ی گوت، كێشەكانی بەناوكردنی ئۆتۆمبێل و تۆماركردنی بە ناوی كەسەكانەوە دنیایەك رۆتین لەخۆی دەگرێت لە عێراق، هەر بۆیەش ئەوەی لە توانای هەبێت دێت لە كوردستان ئۆتۆمبێل دەكڕێت لە یەك رۆژدا بە ناوی خۆی دەكات و خۆی رزگار دەكات لە رێكارە پڕ رۆتینەكانی بەڕێوەبەرایەتییەكانى هاتوچۆ لە شارەكانی تری عێراق. 

لەماوەی رابردوودا موقتەدا سەدری رێبەری رەوتی سەدر بە ئۆتۆمبێلێكی ژمارە هەولێر لە شەقامەكانی نەجەف لەناو هەوادارانیدا دەركەوت، ئەمە گەورەترین بەڵگە بوو لەسەر ئەوەی كە كەسێكی وەك موقتەدا سەدر و نووسینگەكەی كە دەسەڵاتی تەواویان بەسەر شارێكی شیعەنشینی وەك نەجەفەوە هەیە، بەڵام لایان ئاسانترە بێن ئۆتۆمبێلەكانیان لێرە بكڕن و بیبەنەوە نەجەف، نەك لەوێ مامەڵەی تۆماركردنی ئۆتۆمبێلەكانیان ئەنجام بدەن. 

رێبوار لازانۆ كە مامەڵەی بەناوكردنی ئۆتۆمبێل دەكات بۆ ئەو عەرەبانەی لە شارەكانی خوارووی عێراقەوە دێن، بە "وشە"ی گوت، عەرەب زۆر پێی باشترە بێ لێرە ئۆتۆمبێلەكەی بەناو بێت، چونكە جگە لەو رۆتیناتە زۆرەی لەوێ هەیە، هیچ جێگەی متمانە نییە ئەو ئۆتۆمبێلەی لە هاتوچۆكانى پارێزگاكانی تری عێراقەوە بە ناوت دەكرێن، جار هەیە بە ناوی كەسی ترەوە كراون. 

لازانۆ نموونەی ئەوەی هێنایەوە كە عەرەبێك ئۆتۆمبێلێكی هەبوو، لە كۆتاییدا نەبووە خاوەنی، چونكە ژمارەكەی بەغدا بووە و لە بەڕێوەبەرایەتیی هاتوچۆی بەغدا هەمان ئۆتۆمبێل بە ناوی سێ كەسی ترەوە بووە، لە رێگەی بەرتیلەوە بێ ددانپێدانانان و "اقرار"ی خۆی لەسەر مافی خاوەندارییەتی بۆ ئۆتۆمبێلەكە، سێ جار ئۆتۆمبێلەكەی فرۆشرابووەوە بێ ئاگەداری خۆی. 

حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە رێگەی نووسینگەی مەسروور بارزانی سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستانەوە، دەستپێشخەریی "هەژماری من"ی راگەیاند بۆ بەبانكیكردنی مووچەی مووچەخۆرانی كوردستان، وێڕای دژایەتیكردنی زۆری ناوخۆ و دەرەوە، بەڵام بەهۆی پشتئەستووریی پڕۆژەكە بە بنەما یاساییەكان و پێشكەوتنە بەرچاوەكانی، لە كۆتاییدا لەلایەن دادگەی فیدراڵی عێراقەوە ددانی پێنرا وەك سیستمێك بۆ بەبانكیكردنی مووچەی مووچەخۆران. 

هەژماری من پڕۆژەى بەبانكیكردن "تەوتین"ی مووچەی مووچەخۆرانە، مووچەخۆر جگە لە وەرگرتنی مووچەكەی هاوكات سوودمەندبوونی لە رێگەی كارتی هەژمارەكەی لە 19 خزمەتگوزاریی پێشكەوتووی بانكی، ئەمە لە كاتێكدایە، لە عێراق بە پرۆسەی "تەوتین" مووچەی مووچەخۆران بەبانكی كراوە، كە جگە لە وەرگرتنی مووچەكەی هیچ خزمەتگوزارییەكی تری بانكی لەخۆی ناگرێت. 

بەپێی هاوكێشەی بیركاری بێت ئەگەر تەنیا لە رووی پێدانی مووچەوە بەراوردی نێوان هەرێم و عێراق بكەین، دەردەكەوێت كە هەرێم 19 ئەوەندەی عێراق لە پێشەوەیە. 

ئەوانەی باسكران چەند نموونەیەك بوون كە دەكرێت بگوترێت لای هەمووان دیارن، خۆ ئەگەر نا؛ بچووكترین فەرمانگە تا بەرزترین ئاستی باڵای كارگێڕی وەربگیرێت لە نێوان هەرێم و عێراق، بەڵگەی ئەوەن كە هەرێم دەیان جار لە پێش عێراقەوەیە.