لە گەرمەی ئاڵۆزییە سیاسییەكانی عێراقدا، سەردانە چاوەڕوانكراوەكەی سەرۆك مەسعوود بارزانی بۆ بەغدا، دەرفەتێكی زێڕینە بۆ نوێكردنەوەی پێوەندییەكان و چارەسەركردنی كێشە هەڵپەسێراوەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و حكوومەتی فیدراڵ.
سەرچاوە ئاگادارەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە لە سەروبەندی ئەم سەردانەدا، چەندان پرسی هەستیار لەسەر مێزی گفتوگۆكان دەبن. لەوانە دابەشكردنی داهاتی نەوت، پشكی هەرێم لە بودجەی فیدراڵی و چارەنووسی ناوچە كێشە لەسەرەكان. هەروەها چاوەڕوان دەكرێت گفتوگۆ لەسەر یاسای نەوت و غاز بكرێت كە ماوەیەكی زۆرە لە چاوەڕوانی دەرچوونە.
شارەزایانی سیاسی پێیان وایە ئەم سەردانە دەرفەتێكە بۆ پێشاندانی یەكڕیزی، لە كاتێكدا كە عێراق رووبەڕووی چەندان قەیرانی ناوخۆیی و دەرەكی دەبێتەوە. هەروەها دەرفەتێكە بۆ داڕشتنی ستراتیجیی هاوبەش لەبارەی پرسە هەستیارەكانی وەك بەرەنگاربوونەوەی تیرۆریزم و گەشەپێدانی ئابووری.
لە ڕووی نێودەوڵەتییەوە ئەم سەردانە گرنگییەكی تایبەتی هەیە. دەتوانێت وێنەیەكی ئەرێنی لە عێراق پێشان بدات وەك وڵاتێك كە توانای چارەسەركردنی كێشە ناوخۆییەكانی هەیە لە ڕێی دیالۆگەوە. هەروەها دەتوانێ سەرنجی وەبەرهێنەرانی بیانی ڕابكێشێت بۆ عێراقێكی سەقامگیر و یەكگرتوو.
چاودێران پێیان وایە ئەنجامی ئەم سەردانە دەتوانێ كاریگەرییەكی قووڵی هەبێت نەك تەنیا لەسەر پێوەندییەكانی نێوان هەرێم و ناوەند، بەڵكو لەسەر ئایندەی سیاسی و ئابووری عێراق بە گشتی. هەموو چاوەكان لەسەر ئەم سەردانەن و چاوەڕێی ئەنجامە گرنگەكانی دەكەن.
پێشینەی مێژوویی گرژییەكان:
سەردانی سەرۆك بارزانی بۆ بەغدا لە كاتێكدا دێت كە پێوەندییەكانی نێوان هەرێم و ناوەند بە قۆناغێكی هەستیاردا تێپەڕ دەبن. لە دوای ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی ساڵی ٢٠١٧، پێوەندییەكان تووشی ئاڵۆزی بوون، هەرچەندە دواتر هەنگاوی ئەرێنی نرا بۆ ئاساییكردنەوەی دۆخەكە، بەڵام هێشتا كۆمەڵێك كێشەی چارەسەرنەكراو ماون.
دۆسیە هەستیارەكان
لە ناو ئەو دۆسیە هەستیارانەی كە چاوەڕوان دەكرێت لە سەردانەكەدا تاوتوێ بكرێن:
١. پرسی نەوت: چۆنیەتیی بەڕێوەبردن و فرۆشتنی نەوتی هەرێم و دابەشكردنی داهاتەكەی.
٢. بودجە: ڕێككەوتن لەسەر پشكی هەرێم لە بودجەی گشتیی عێراق.
٣. پێشمەرگە: چۆنیەتیی یەكخستنی هێزی پێشمەرگە لەگەڵ سیستمی بەرگریی عێراقی.
٤. مادەی ١٤٠: چارەسەركردنی كێشەی ناوچە كێشە لەسەرەكان، بەتایبەت كەركووك.
كاریگەرییە ئابوورییەكان:
شارەزایانی ئابووری دووپات لەوە دەكەنەوە كە ئەم سەردانە دەتوانێت كاریگەریی ئەرێنی لەسەر دۆخی ئابووری هەبێت. ڕێككەوتن لەسەر دۆسیەی نەوت و بودجە دەتوانێت:
- متمانەی وەبەرهێنەران زیاد بكات.
- نرخی دینار لە بەرانبەر دۆلار جێگیر بكات.
- دەرفەتی كار بۆ گەنجان بڕەخسێنێت.
ڕەهەندە هەرێمییەكان:
لە ئاستی هەرێمیدا ئەم سەردانە لە كاتێكی هەستیاردا دێت. عێراق هەوڵ دەدات ڕۆڵی خۆی وەك ناوەندێكی دیپلۆماسی لە ناوچەكەدا بەهێز بكات. یەكڕیزی ناوخۆیی دەتوانێت:
- پێگەی عێراق لە دانوستانە هەرێمییەكاندا بەهێز بكات.
- هاوسەنگی نێوان هێزە هەرێمییەكان ڕابگرێت.
- ڕۆڵی عێراق لە چارەسەركردنی قەیرانەكانی ناوچەكە زیاد بكات.
سەردانی سەرۆك بارزانی بۆ بەغدا تەنیا دیدارێكی ئاسایی نییە، بەڵكو هەنگاوێكی گرنگە بەرەو داڕشتنەوەی پێوەندییەكانی نێوان هەرێم و ناوەند. ئەنجامەكانی ئەم سەردانە دەتوانن كاریگەری قووڵیان هەبێت لەسەر ئایندەی سیاسی، ئابووری و تەناهیی عێراق. چاودێران و خەڵكی عێراق بە هیوایەكی زۆرەوە چاوەڕێی دەرەنجامەكانی ئەم سەردانە دەكەن.
باسكردنی ڕەهەندە شاراوەكانی ئەم سەردانە هەستیارە پێویستی بە شیكردنەوەیەكی وردتر هەیە. هەوڵ دەدەین چەند لایەنێكی كەمتر باسكراو بخەینە ڕوو:
1. پێوەندی لەگەڵ ئێران:
- ئەگەری ئەوە هەیە كە گفتوگۆكان باس لە چۆنیەتیی مامەڵەكردن لەگەڵ كاریگەریی ئێران لە عێراق بكەن.
- هاوئاهەنگیی نێوان هەرێم و ناوەند لەبارەی گرووپە چەكدارە نزیكەكان لە ئێران، دەكرێت یەكێك لە تەوەرە شاراوەكان بێت.
2. پرسی ئاو:
- كێشەی دابەشكردنی سەرچاوەكانی ئاو لە نێوان هەرێم و پارێزگاكانی تری عێراق، دەكرێت یەكێك بێت لە بابەتە شاراوەكانی گفتوگۆكان.
3. پێوەندی لەگەڵ توركیا:
- چۆنیەتیی مامەڵەكردن لەگەڵ بوونی هێزەكانی توركیا لە كوردستان، دەكرێت بابەتێكی هەستیار بێت لە گفتوگۆكاندا.
- هاوئاهەنگی لەسەر پرسی PKK و كاریگەرییەكانی لەسەر ئاسایشی هەرێم و عێراق.
4. داهاتووی سیستمی سیاسیی عێراق:
- گفتوگۆ لەسەر ئەگەری گۆڕانكاری لە سیستمی فیدراڵی و پەرەپێدانی دەسەڵاتەكانی هەرێم.
5. پرسی كەمینەكان:
- باسكردنی دۆخی كەمینەكان لە هەرێم و عێراق و چۆنیەتیی پاراستنی مافەكانیان.
6. سیاسەتی دەرەوە:
- هاوئاهەنگی نێوان هەرێم و ناوەند لە پێوەندییە نێودەوڵەتییەكان و چۆنیەتیی نوێنەرایەتیی بەرژەوەندییەكانی هەردوولا.
7. پرسی چەك و تەقەمەنی:
- گفتوگۆ لەسەر چۆنیەتیی ڕێكخستنی هاوردەكردن و بەكارهێنانی چەك لە هەرێم و پێوەندی بە سیستمی بەرگریی عێراقەوە.
8. سامانە سروشتییەكانی تر:
- باسكردنی چۆنیەتیی بەڕێوەبردن و بەكارهێنانی سامانە سروشتییەكانی تر جگە لە نەوت، وەك گاز و كانزاكان.
9. داهاتووی پێوەندی لەگەڵ هەرێمی كوردستانی سووریا:
- ئەگەری گفتوگۆ لەسەر هەڵوێستی هاوبەش لەبارەی پێشهاتەكانی ڕۆژئاوای كوردستان و كاریگەرییەكانی لەسەر عێراق.
ئەم بابەتانە زۆر هەستیارن و لەوانەیە بەشێوەیەكی ڕاستەوخۆ باس نەكرێن، بەڵام دەكرێت بەشێك بن لە ئەجێندای شاراوەی گفتوگۆكان. بۆیە شیكردنەوەی ئەنجامەكانی سەردانەكە دەتوانێت زانیاریی زیاترمان پێ بدات لەبارەی ئەو ڕەهەندە شاراوانە.