فه‌رمووده‌یه‌كی پیرۆزی پێغه‌مبه‌ری ئیسلام هه‌یه كه زۆربه‌مان بیستوومانه و ده‌ڵێت: "كاد الفقر ان یكون كفرا"، واته نزیكه و ده‌لوێت هه‌ژاری ببێت به كوفر. ڕاستییه‌كه‌ی شیكاریی ئه‌م فه‌رمووده‌یه له سه‌رده‌مه جیاوازه‌كاندا جۆراوجۆر بووه، ئێسته نه هه‌ژاری ئه‌و مانا كۆنه‌ی ماوه و نه باوه‌ڕدارییش شێوازه نه‌ریتییه‌كه‌ی خۆی پاراستووه، هه‌ردووكیشی ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ئه‌و دۆخه‌ی مرۆڤ له دنیای نوێدا به‌هۆی ته‌كنه‌لۆجیا و توانا به‌رده‌سته‌كانه‌وه لێی به‌هره‌مه‌نده. دیاره هه‌میشه یه‌كێك له باسه گه‌رموگوڕه‌كانی كۆمه‌ڵناس و بیرمه‌ندانی دنیا ئه‌مه بووه، ئایا پێشكه‌وتن له ئاسته جۆراوجۆر و جیاوازه‌كانیدا و به تایبه‌تی له ڕووی ته‌كنه‌لۆجی و ژیانی خۆشه‌وه، قازانجی بۆ مرۆڤ و كۆمه‌ڵگه و سروشت زیاتر بووه یان زیان؟.
له‌سه‌ر ئه‌م پرسیاره وه‌ڵامگه‌لی زۆر خراونه‌ته ڕوو، هه‌ركامیان ڕوانگه‌یه‌كی هزری یان ئایدۆلۆجی ده‌خه‌نه ڕوو، پێم وایه ئه‌م باسه‌ی لێره‌دا ده‌په‌رژێمه سه‌ری، زیاتر مه‌به‌سته‌كه‌م ڕوون ده‌كاته‌وه و وه‌ڵامی پرسیاره‌كه به‌شێوه‌ی گشتی ده‌داته‌وه.
بابه‌تی یه‌كه‌م: ئابووری سیاسی
ئابووری سیاسیی به كۆی ئه‌و پێوه‌ندییه ئابوورییانه ده‌گوترێت كه جومگه‌كانی سیاسه‌ت و حوكمڕانیی وڵاتێك، یا نه‌ته‌وه‌یه‌ك یان كه‌مینه‌یه‌ك پته‌و ده‌كه‌ن. لێره‌دا باسی وڵات له گۆڕێدایه. ئابووری كوردستان به گشتی له‌ناو بازنه‌ی ئابووری سیاسیدایه، واته هه‌ر پێشكه‌وتنێك یان پاشكه‌وتنێك له ئابووری هه‌رێمدا، كاریگه‌ریی ڕاسته‌وخۆی نه‌ك ته‌نیا له سیاسه‌تی ناوخۆیی خۆی، به‌ڵكو له‌سه‌ر سیاسه‌تكردنی هه‌رێم له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه و به‌تایبه‌تی دراوسێ داگیركه‌ره‌كانیدا ده‌بێت.
ئه‌م فۆرمه‌له‌یه بۆ حاڵه‌تی پێچه‌وانه‌یش ڕاسته. ده‌توانین بڵێین سیاسه‌تی كوردی به‌شێوه‌یه‌ك له شێوه‌كان گیرۆده‌ی ناو هاوكێشه‌ی ئابووری سیاسیی بووه، ئێسته‌یش كێشه‌كانی مووچه و بڕینی بودجه و ده‌یان كۆسپ و ته‌گه‌ره‌ی تر له‌گه‌ڵ هه‌موو لێڵی و پێڵییه‌كی ئابووریدا، زیاتر تێما و ناوه‌ڕۆكێكی سیاسیی هه‌یه. ئه‌گه‌ر بگه‌ڕێینه‌وه بۆ مێژوویش، پرسی كه‌ركووك و خانه‌قین و هه‌موو ئه‌و ناوچانه‌ی دوای ڕاپه‌ڕین نه‌كه‌وتنه ناو نه‌خشه‌ی كوردستان و ناوچه دژه‌فڕینه‌وه، هۆكاره‌كه‌ی هه‌ر ئه‌مه بوو.
سه‌دام كاتی خۆی گوتبووی ئێمه له‌سه‌ر كه‌ركووك و ئه‌و ناوچانه تێبینیمان هه‌یه، ئه‌گه‌ر نا كێشه‌مان له‌گه‌ڵ شۆڕشی كوردیدا نییه. دیاره هه‌موو قسه‌یه‌كی سه‌دام متمانه‌پێنه‌كراو بووه، به‌ڵام ئه‌م قسه‌یه‌ی هه‌ڵگری ئه‌و ڕاستییه مێژووییه‌یه كه دۆخی كورد به‌گشتی له‌ناو ئابوورییه‌كی سیاسیدا ئاراسته كراوه. ئێسته‌یش ئه‌و یارییه‌ی له عێراقی ده‌وڵه‌مه‌ندی پاش 2003 به هاوكاریی ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كان و به‌شێك له وڵاتانی ئه‌وروپا و به‌هۆی فرۆشتنی نه‌وته‌وه، ئابوورییه‌كه‌ی له چاو زۆر وڵاتی ناوچه‌كه پێشه‌وه چووه، له‌گه‌ڵ كوردستان ده‌یكات، هه‌ر هه‌مان ده‌لاله‌تی هه‌یه و هه‌مان یارییه.
هاوكات به‌م هه‌موو ده‌وڵه‌مه‌ندییه‌وه، یه‌كێك له گه‌نده‌ڵترین وڵاتانی دنیایه و به ئاسانی گره‌و له ئێران ده‌باته‌وه، به‌ڵام هه‌موو مانگێك ئه‌گه‌ر به‌هۆی واژوویه‌كی دره‌نگوه‌خت و له‌بیركراویشه‌وه بێت، كۆسپ له به‌رده‌م ناردنی مووچه‌دا دروست ده‌كات، ئه‌مه ئه‌و بابه‌ته‌یه كه ئێمه ده‌بێت به وریاییه‌وه لێی تێبگه‌ین و بوار نه‌ده‌ین تا ئاستێك بڕواته پێش كه دابڕانی كۆمه‌ڵایه‌تی قووڵ و ناكۆكیی سیاسیی كۆنترۆڵنه‌كراو و له‌وانه‌یش گرنگتر، هه‌ژاریی له‌ناو خه‌ڵكدا په‌ره پێ بدات.
بابه‌تی دووه‌م: ئابووریی هه‌ژاری
كاتێك له بازنه‌ی ئابوورییه سیاسییه‌كه و یارییه‌كانی هێزه دژه‌كوردستانییه‌كاندا، هاوكێشه‌یه‌كی وه‌ها ده‌كرێت به بابه‌تێكی ڕۆژانه، هه‌موو میدیاكان داگیر ده‌كات، شه‌قامه‌كان بێ جووڵه و وزه ده‌كات /هه‌ڵبه‌ت ئه‌مه‌یان زیاتر و زۆرتر له سلێمانی بینراوه و به دڵنیاییه‌وه ده‌ستی حزبی حوكمڕانیی ئه‌وێ و جۆرێك یاریی ئابووری سیاسیی خۆیانی تێدایه/ هاوكات هه‌موو سه‌رنجه‌كان به‌ره‌و ئه‌و ئاراسته‌یه ده‌بات كه كێشه‌كان لای حكوومه‌تی هه‌رێمه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرن، خه‌ڵك برسی ده‌بن و هه‌موو شتێك ده‌وه‌ستێت و... هه‌ژاری و برسێتی وه‌ك بابه‌تێكی به‌رهه‌ست ده‌بێت به ئه‌مری واقیع.
له كولتووری كوردیدا هیچ كات هه‌ژاری شتێك نه‌بووه ببێت به مایه‌ی سه‌ركزی و ملكه‌چبوون، به‌ڵام یاریی سیاسیی حزبی، وایكردووه خه‌ڵك به‌تایبه‌تی له سلێمانی، هه‌ژاری و سه‌ركزیی خۆیان زیاتر له به‌رده‌م میدیاكاندا باس بكه‌ن، ئه‌مه سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كاریگه‌ریی نه‌رێنی له‌سه‌ر كولتووری گشتی هه‌یه، په‌ره‌پێدانی ئه‌و ڕۆحییه‌ته‌یه كه هه‌موو شتێكی مرۆڤ له خواردن و خۆراكدا كورت ده‌كاته‌وه، وه‌ك پێشتریش زۆر كه‌س باسیان كردووه، پێداویستییه سه‌ره‌كییه‌كانی مرۆڤ له‌وانه خواردن، پۆشاك و خانوو و... هیچ ململانێیه‌ك هه‌ڵناگرێت و ناشبێت بچووكترین ماف بده‌ین به كه‌سێك ڕیگر بێت له به‌رده‌م دابینكردنی ئه‌م پێداویستییانه‌دا، به‌ڵام كێشه سه‌ره‌كییه‌كه ئه‌وه‌یه بۆچی ئێمه له جیاتی عێراق یه‌خه‌ی خۆمان ده‌گرین؟ بۆچی له بری خوێندنه‌وه‌ی هاوكێشه‌كه له‌ناو كه‌وانه‌ی "ئابووری سیاسی"دا ده‌یخه‌ینه ناو ململانێیه‌كی ساخته‌ی "ئابووری حزبی"یه‌وه و كه‌رامه‌تی خه‌ڵكی پێ ده‌ڕووشێنین؟.
ئه‌مانه ئه‌و پرسیارانه‌ن كه ده‌بێت عێراقچییه‌كان و گرووپی ڕاده‌ستكاری ناو یه‌كێتیی نیشتمانی وه‌ڵامی بده‌نه‌وه، ئه‌مه نه‌ك وه‌ك جه‌مسه‌ربه‌ندیی حزبی، به‌ڵكو وه‌ك به‌رپرسیارێتی له‌م دۆخه‌ی وا دروستیان كردووه، ده‌بێت وه‌ڵامی بده‌نه‌وه و ده‌ست له چه‌واشه‌كاری هه‌ڵبگرن.
ئێسته با بگه‌ڕێینه‌وه بۆ پرسیاره‌كه‌ی سه‌ره‌تا، له‌باره‌ی پێشكه‌وتن و قازانج و زیانه‌كان و كاریگه‌ریی له‌سه‌ر باوه‌ڕ و ئیمانی خه‌ڵك، بابه‌ته‌كه لێره‌دا خڕ ده‌بێته‌وه: كاتێك خه‌ڵكی ماندوو، ئازارچه‌شتوو، ئه‌نفالكراو و... ده‌كه‌وێته ناو وه‌ها یارییه‌ك، ئایا ئه‌مه جۆرێك له هه‌ژاریی دیزاینكراو به‌رهه‌م ناهێنێ؟ یا ئه‌م جۆره له هه‌ژاریی، نابێته هۆی هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی باوه‌ڕداریی به ئاینی ئیسلام كه یه‌كێتی له ڕێگه‌ی بانگخوازه سه‌له‌فییه‌كانیه‌وه به حیساب په‌ره‌ی پێ ده‌دات؟.
لای من و زۆری تر وه‌ڵامی ئه‌م پرسیارانه ڕوونن، ته‌نیا ده‌توانم بڵێم شه‌رمه‌زارم بۆ دۆخێك كه نه‌ته‌وه‌كه‌م له هه‌ژاری و لێواری بێباوه‌ڕیدا بژین، بۆیه له كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی پڕ هیوا و وزه‌ی وه‌ك كوردستان به تایبه‌تیش سلێمانی، هیواخوازم له‌م مانگه پیرۆزه‌دا هاوكار و هاوسۆزی یه‌كتر بین، یاریی سیاسی و حزبی ده‌بێت ڕاسته‌ڕێی خۆی بدۆزێته‌وه و له‌سه‌ر باوه‌ڕ و ژیانی خه‌ڵك نه‌بێ.