یەكەم/ سەردانەکەی ترەمپ بۆ کەنداو
هەرسێ ناوەکە "ترەمپ، بەغدا و کەنداو" لەم هەفتەیەدا هەم خاڵی هاوبەش و هەمیش لاواز، کۆی كردنەوە. سەرەتا دەکرێت لە دۆناڵد ترەمپ وەک سەرۆکی ئەمەریکاوە دەست پێ بکەین، سەردانی چەند وڵاتێکی کەنداوی کرد (سعوودیە، قەتەڕ و ئیمارات)، ئەمە یەکەم سەردانی ترەمپە وەک 47ـەمین سەرۆکی ئەمەریکا لە خولی دووەم و دوای چەند مانگێک لە دەستبەکاربوونی.
سەردانەکە لە ڕووکەشدا ئابوورییانە دەرکەوت و چەندان گرێبەست بە بەهای تریلیۆن دۆلار واژوو کران و ترەمپیش ئاماژەی بەوە کرد کە سەردانەکەی دەستکەوتی ئابووری هەبووە، بەڵام لە ناوەڕۆکدا سەردانەکە مانا و هێما و لێکدانەوەی سیاسی و دبلۆماسی و تەنانەت ئاسایشی بۆ کراوە، بە تایبەت کاتێک وڵاتانی کەنداو دەیانەوێت پارە و داهاتێکی زۆر و بێ ئەندازە پێشکەش بە دۆناڵد ترەمپ بکەن و ببەخشن لەپێناو پاراستن و مانەوەیان و پڕچەککردنیان لەلایەن ئەمەریکا و پارێزگاریکردن لە سیستمە سیاسی و حکومڕانییەکەیان.
وڵاتانی کەنداو لە دوای شۆڕشی ئیسلامی ئێرانەوە، لە ترس و دڵەڕاوکێی گەورە و هەمیشەییدان و هەست بە نادڵنیایی دەکەن، بەپێی ئەوەی هێزێکی زاڵتر و باڵادەستتر و خاوەن هەژموونتر هەیە کە ئێرانە و نزیكە ببێت بە خاوەن چەکی ئەتۆم و زۆرینەی رەگەزەکانی هێز و بڕیار و جیۆگرافیای سیاسی و قەڵەمڕەوە، ئەمە وایكردووە وڵاتانی کەنداو بەهۆی جیاوازی ناسنامە و سیاسەت و هەژموون و جیۆپۆڵەتیکەوە، هەست بەو ترسە بکەن!
قەتەڕ و ئیمارات و سعوودیە، لەڕووی مەزەوییەوە سوننە و هاوڕێ و هاوپەیمانی ئەمەریکا و ئێرانیش ناسنامەی مەزەوی شیعەیە و رکابەری ئەمەریکا و لە بەرانبەردا دۆستی رووسیا و چینە و خۆی بە هێزێکی هەرێمی گەورە دادەنێت و دەیەوێت سنوری حکومڕانییەکەی درێژ بکاتەوە. بۆیە وڵاتانی کەنداو وا هەست دەکەن و بیر دەکەنەوە، ئەمەریکا تاکە هێزە بۆ راگرتنی هاوسەنگی و پاراستنیان لە بەرانبەر ئێران.
دووەم/ بەغدا و لوتکەی عەرەبی
رەهەندێکی تری کاریگەر و کاردانەوەی سەردانەکەی ترەمپ بۆ کەنداو، کاریگەریی بوو لەسەر لوتکەی عەرەبی لە بەغدا، بەڵام چۆن و بە چ شێوازێک؟ دیارە دەبێت وەڵامی فرەڕەنگ و وردمان هەبێت بۆ ئەو پرسیارە.
پێشوەختە سەردانەکەی ترەمپ دڵنیایی و پاراستنی پێگەی وڵاتانی کەنداو و سیستم و حکومڕانییە ناوخۆیی و بەرژەوەندییە ئابووریی و بازرگانییەکانی مسۆگەر کرد، بەمەیش بڕیار و پلان و ستراتیجی وڵاتانی عەرەبی و بە دیاریکراویش لوتکەی ئەمجارەی بەغدای بە تەواوی بێ بەها کرد و تەنانەت زۆرینەی وڵاتانی عەرەبی کەسی یەکەمیان واتە سەرۆک و پاشاکانیان بەشداری نەکرد، بگرە وەزیری دەرەوە یا بەرگری یاخۆ نوێنەرێکیان نارد بۆ لوتکەکە، ئەمەیش ئاماژەیەک بوو بۆ بێ بایەخی لوتکەکە، بە تایبەت کاتێک لە بەغدا بەڕێوە دەچێت.
بەغدا بۆ بەشێک لە وڵاتانی سوننەی کەنداو جگە لە درێژکراوەی سیاسەتەکانی ئێران و حەوشەی پشتەوەی ئێران، شتێکی تر نییە و ناتوانێت کاریگەری زۆری بەسەر وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهانی ئیسلامی و عەرەبییەوە هەبێت، بە تایبەتیش لە بەرانبەر کێشە و ململانێکانی وەک غەزە و قەیرانی سوریا و پرسی فەڵەستین و کێشەی سودان و یەمەن و قەیرانی وڵاتانی عەرەبی بەشێوەیەکی گشتی.
لوتکەی بەغدا بەهۆی سەردانەکەی ترەمپەوە بە خێرایی بەتاڵ کرایەوە لە گرنگی و کاریگەرییەکەی، لە کاتێکدا سەتان ملیار دیناری بۆ خەرج کرا.
سێیەم/ سودانی و خەونەکەی
محەمەد شیاع سوودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق، هەوڵێکی زۆری دا بۆ ئەوەی خۆی وەک باوکی رۆحی لوتکەکە بناسێنێت و بازاڕسازیی بۆ بکات و دواتریش بیکات بە وەبەرهێنانی سیاسی. هەوڵێکی زۆری دا محەمەد بن سەلمان شازادەی سعوودیە بەشدار بێت، لەلایەکی ترەوە، هەوڵی دا زۆرینەی سەرۆک و پاشا و میرەکانی کەنداو و وڵاتانی عەرەبی بەشدار بن، بۆ ئەوەی بەغدا وەک ناوەند و تەوەرێکی دبلۆماسی کاریگەر پێشان بدەن لە ناوچەکە و تەنانەت هەوڵی ئەوە درا ئەحمەد شەرع سەرۆکی سوریا بەشداری پێ بکات و وێنەیەکی تازەی دبلۆماسی و سیاسی و حکومڕانی بە وڵاتانی ناوچەکە و جیهان پێشان بدات، بەڵام هەموو خەونەکان بە خێرایی توانەوە و تەنانەت میری قەتەڕ بە خێرایی و بێ پێشکەشکردنی وتە، گەڕایەوە وڵاتەکەی، ئەمەیش شکستێکی گەورەی دبلۆماسی بوو بۆ عێراق و سوودانی وەک سەرۆک وەزیرانی عێڕاق.
لەلایەکی تریشەوە، تێچوونی پارەیەکی زۆر لەم لوتکەیەدا، شکستێکی ترە، لە کاتێکدا کۆمەڵگەی عێراقی بەدەست گرفتی ئابووریی گەورەی وەک بەرزی رێژەی بێکاری، زۆری هەژاریی و نادادپەروەری کۆمەڵایەتی، گەندەڵی و برسیەتی و نەبوونی دەرفەتی کار و نەبوون و خراپی خزمەتگوزارییەکانەوە دەناڵێنێ، ئەمەیش رای گشتی عێراقی هان دا، رەخنە لە لوتکەکە و ئەم رێژە زۆرەی بە فیڕۆدان بگرن.
بەشێکی عێراقییەکان لە تۆڕەكانی كۆمەڵایەتی و میدیای کلاسیک، ناڕەزایی خۆیان بۆ ئەو جۆرە لوتکەیە دەربڕی و تەنانەت بەبێ کاریگەری و مانا وێنایان دەکرد و پێیان وایە، هیچ گۆڕانکارییەک لەگەڵ خۆیدا ناهێنێت بۆ عێراقییەکان. سودانی لە ڕێگەی لوتکەی عەرەبییەوە نەیتوانی هیچ وەبەرهێنانێکی سیاسی و دبلۆماسی بۆ خۆی و وڵاتەکەی بکات و وێنەیەکی تری عێراق پێشانی دەرەوە بدات.