لەبارەی كۆچەوە.. ناشوێن و خەیاڵی پووچگەراكان

كۆچ یان هەڵاتن لە ژیان، یان گەڕان بەدوای ناشوێن، یان پەنابردن بۆ خواستە غەریزییەكان، یان رەوایەتی بە ئازادی هەڵبژاردنی نیشتەجێبوون، هەموو ئەم تێرمە پێكهاتەییانەی سیستمی جیهانی لە سەرەتای سەدەی 21ـەوە فەزای جیاوازی بۆ خوڵقاندووە، لەلایەك بیركردنەوەیە لە لاوازی رۆژهەڵاتی و بەهێزی رۆژئاوایی، لەلایەكی ترەوە پچڕانی رستی بێئاگاییە لە نامۆبوون و تەفروتوناكردنی یادەوەری و هەوڵدانە بۆ لەدایكبوونەوەیەكی تری وەهمی، ئەمان هەم مەرگێكی لەسەرخۆن و هەم پووچگەراییە، چونكە هیچ كامێك لەو هەوڵانە بۆ گشت نییە، بەڵكو بۆ تاكێكە كە تەنیا بیر لە رزگاركردنی خۆی دەكاتەوە. 

   

سنوور شكاندن بۆ ئازادی و نكوڵیكردنی ملهوڕانە لە ئازادی لەلایەن دەسەڵاتە سیاسییەكانەوە، ئامانجێكی دوو سەرەیە لە نێوان گومانكردن لە هێزی جەماوەری و بەخۆرئاوایبوون، لە هەردوو بارەكەدا ئەو فەزایەی بۆ كۆچبەر خەستتر كردووە، كارێكی كردووە هەم شێلگیری و یاخیبوون و پەیگیری لێ بكەوێتەوە، هەم پەرچەكرداری سیاسی و ئینكاری لە ئازادی پووچگەراكان.

 

راستە كۆچ یەكێكە لە رەفتارە عەقڵییە كامڵەكان بۆ كەسانی هۆشیار، بۆ ناهۆشیارەكانیش بازاڕێكی گەرمی سیاسی و ئابوورییە، هۆشیارییە چونكە خەڵك ژیانی نادادپەروەری قبووڵ ناكەن، ناهۆشیارییە چونكە هەڵهاتنە لەرێگە جۆراوجۆرەكانی شوێنەوە بۆ ناشوێنێكی وەهمی، واتە هەڵهاتنە لە جەنگەڵێكەوە بۆ جەنگەڵێكی مۆدێرنتر، بە خەونی بینینی یۆتۆپیایەك كە لە سۆسیالیزم و بەهەشتی ئاینەكان خەیاڵیترە. 

بەو مانایەی كۆچ كردەیەكی سەركێشانەیە لەپێناو ستایشی شوێنێك كە تەنیا مرۆڤی شێت و نالۆجیكی بەكاری دێنێ‌، كەسێك رێی كۆچ دەگرێتە بەر، دۆخێكی نائاسایی هەیە و هیچ شتێك لەژێرپێی خۆی نابینێ‌، جگە لەو بڕوا خەیاڵییەی كە یەقینێكە بۆ ناشوێن لە دژی شوێنە نەفرەتلێكراوەكانی خۆیان دەڕوات و جێی دەهێڵێت.

ئەم دیاردەیە كە لەسەر ئاستی تاك وەك حاڵەت تەماشا دەكرێت، لە سەرانسەری دنیادا هەیە و لە رۆژهەڵات بەربڵاوتر و لە سەدەی بیستدا هەریەك لە هیند و ژاپۆنی بەتەواوەتی گرتەوە، بەڵام ئەوان بەستیانەوە بە خۆبەرهەمهێنانەوەی كولتووری و گرێدانی بە تەكنیكەوە، بەڵام سەرەنجام كۆچ وەك ئەبستراكت تەماشایبكەین، تێرمێكی فرە ڕەهەندە، هەم سیاسی و هەم ئابووری و هەم كۆمەڵایەتی و هەم فەرهەنگییە، سەرەنجام سیستمە سیاسییەكان بەرپرسی یەكەمن بۆ بەردەوامبوونی دیاردەكە، وەك چۆن لە سەردەمی یەكێتی سۆڤیەت سیستم هۆكارێكی سەرەكی كۆچكردن بوو، بەڵام خۆ ئێستە ئەو سیستمە سەركوتكەرە نەماوە، ئەی بۆچی ژیان خۆشتر و سەربەخۆتر و ئازادتر نەبوو؟. ئەمە ئەو پرسیارەیە كە لە دوای رووخانی یەكێتی سۆڤیەتەوە بەردەوام دووبارە دەبێتەوە. 

 

من هەوڵ دەدەم دیاردەكە كە زیاتر لە رۆژهەڵات و ئاسیا بەربڵاوە، بەسەر دوو میحوەری جودا لە یەكتر، دابەش بكەم. میحوەری یەكەم پێوەندی بە جێگیر نەبوونی رەوشی سیاسی و ئابووری ناوچەكەوە هەیە، ئەمەیش وەها فەزایەكی تەناهیی خوڵقاندووە كە نەك هەر گەنج، بەڵكو تەواوی خەڵكی ناوچەكە بیر لەوە بكەنەوە وڵاتی خۆیان جێبهێڵن و چارەنووسی خۆیان بدەنە دەست قەدەرێكی نادیار. 

ئەوەیە هێندە كورتڕەهەند نەبین و لەوە تێبگەین بە مۆدێلكردنی كۆچ تەنیا لە كوردستاندا هەیە

لە هەموو بیركردنەوەیەك گرینگتر، ئەوەیە هێندە كورتڕەهەند نەبین و لەوە تێبگەین بە مۆدێلكردنی كۆچ تەنیا لە كوردستاندا هەیە، بەڵكو وەزعیەتێكی ناسرووشتییە و تەواوی رۆژهەڵاتی گرتووەتەوە كە ئەوروپا خۆیان خوڵقێنەرین، یەكەم بەهۆی ئەوەی لە هەموو ناجێگیرییەكی سیاسی و تەناهیی و ئابووری ناوچەكە، ئەوروپا و ئەمەریكا بەرپرسن و ئەوان خوڵقاندوویانە. دووەم دروستكردنی وەهمی ناشوێنە بۆ ناڕازییەكان لە ژیانی سیاسی و ئابووری وڵاتانی خۆیان. ئەگەرنا ئەو سیستمەی لە چین و ئاسیا و ئەمەریكا هەیە، لە هیچ شوێنێكی دنیا نییە، ئەی بۆچی زۆربەی چینی و ئاسیاییەكان بەرەو ئەوروپا كۆچ دەكەن و بۆچی ئەوروپا بەرەو ئاسیا كۆچ ناكەن؟. 

ئەمە پرسیارە سەرەكیەكەیە، لە كاتێكدا تەواوی كارگەكان كە پێویستی بەدەستی كارە، كەوتوونەتە ژێر كۆنتڕۆڵكردنی تەكنیك و سەرمایەی چینەوە كە تەواوی دنیا بەڕێوە دەبەن. 

میحوەری دووەم، كۆڵۆنیالیزمی كولتووری و مرۆییە بەبێ‌ جیۆگرافیا، زەوینەسازان بۆ ئەو سیاسەتە ئابوورییە نوێیە كە ئەوروپا بەبێ‌ پشتبەستن بە یاسا و بە گرێبەستی ئابووری و بیمەی كۆمەڵایەتی، كەڵكیان لەو ماتریاڵە مرۆییە وەرگرتووە بۆ پاڵپشتی كرێكاری یەخە سپی خۆیان، كە لە پشت كۆمپیوتەرەوە دانیشتوون. مرۆڤی نامۆی رۆژهەڵاتیش كە ئەو فەزا و فۆڕمە شارییەی نەبینیوە، ئەوروپا بە ناشوێن دەزانێت و هەموو موڵكیەتەكانی پێشكەش بە ژیانێك دەكات كە خۆی ئەندازیاری نییە، بەڵكو ئەوان بۆی رێك دەخەن، چونكە مانەوە لە جەنگەڵ و سەركێشی بە ژیانەوە لەناو دەریا و خەرجكردنی ماڵیاتێكی زۆر لە رێی قاچاخچییەوە، هەموو ئەمانە لە پاكێجی كۆڵۆنیالیزمی نوێدا هەن، بەڵام نە بەهەشتی پێ دەكرێت، نە دەبینرێت و بە واقیعی دەزانرێ‌.  

ئەگەر لێكۆڵینەوەیەك لەسەر دۆسیەی ئەو پەنابەرانەی بیلاڕووسیا بكرێت، دەبینین ئەمجارەیان پرسەكە رەهەندی دوورتری هەیە، لەوەی تەنیا بە كێشەی ناوخۆیی وڵاتانی ئاسیا و رۆژهەڵاتەوە گرێ بدرێت. یاخۆ بە سەركێشی و یاخیبوونی گەنجەوە گرێ بدرێت. بۆ نموونە، بازاڕی ئازاد تەنیا مامەڵە لەگەڵ كاڵا و شمەكدا ناكات، بەڵكو مرۆڤیش وەك كاڵایەكی زیندوو تەماشا دەكات و كەڵكی لێ وەردەگرێت. 

بیلاڕووسیا لە خۆڕا نەبوو فیزای بە كەمترین نرخ و گەشتی 8 رۆژەی لەرێی نووسینگەكانی گەشتیارییەوە بە فڕۆكە و هۆتێل و خواردنەوە، بە كەمترین نرخ پێشكەش دەكرد و رێی بە قاچاخچییەكان دەدا گەشتیار ببەنە سنوورەكانی لەگەڵ پۆڵۆنیا، بەبێ‌ چاودێریكردنیان لەلایەن پۆلیس و پیاوانی تەناهیی و سەربازی سنوورەوە، ئەمە سەلمێنەری ئەوەیە كە بیلاڕووسیا ئەجێندایەكی سیاسی و ئابووری هەبوو لە دژی یەكێتی ئەوروپا كە بەهۆی دۆسیەی كۆچبەرانەوە ئاشكرا بوو.

لە نێوان ئێستە و رابردوو

ئەگەر فلاش باگێك وەربگرم، دەبێت بگەڕێمەوە بۆ نەوەدەكان، ئەوكات كۆچ بەشێك بوو لەو سیاسەتەی بۆ چۆڵكردنی كۆمەڵگە لە هەڵسوڕاوانی سیاسی و رۆشنبیری هاتە ئاراوە و بوو بە مۆدێل، بەشێكی تری ئەوەبوو دۆخی ئابووری خەڵك ناڕێك بوو، بوونی كەسێك لەو كاتەدا لە هەندەران واتای ئابوورییەكی سەربەخۆ بوو بۆ خێزانێك لە كوردستان.

بەو مانایەی ئەگەر ماڵێك قەرزیان بكردایە هەوڵیان دەدا كەسێكیان رەوانەی دەرەوەی كوردستان بكەن بۆ ئەوەی كۆمەكی داراییان بكات و نەبنە دەسەنەخواری حزب كە مەرجی حزبیبوون مەرجی ژیان بوو، یاخۆ بەشداریكردنی شەڕی ناوخۆ، ئەمەش دیسان زەوینەی بۆ ئەوە خۆش كردبوو كەسانی رۆشنبیر و سیاسی و هۆشیار گۆڕەپانەكە چۆڵ بكەن، تا رۆحیەتی ناڕەزایەتی و پێكهێنانی هێزێكی جەماوەری بۆ دروستكردنی رای گشتی و هەژاندنی شەقام لە بەرانبەر سیاسەتی حزبە دەسەڵاتدارەكانی كوردستان پووچەڵ بێتەوە و گۆڕەپانەكە بۆ بەردەوامبوونی ململانێی حزبە دەسەڵاتدارەكان بمێنێتەوە، نەك ململانێ لەپێناو ژیانێكی شایستە بەبێ‌ لەبەرچاوگرتنی ئینتیمای سیاسی. 

سەبارەت بەوەی چۆن بەراوردێك لە نێوان كۆچی رابردوو و ئێستە بكەین؟ وەك گوتم، كۆچ لە هەردوو قۆناغەكە جیاوازی هەیە، هەموومان شاهیدی ئەوەین سەردەمێك هەڵمەتی دژە كۆچ بەوە دەستی پێ كرد ئەگەر كەسێك لە دەرەوە بووایە بە كەسێكی بێڕەوشت لە قەڵەم دەدرا لەناو كۆمەڵگە و بەتایبەتی پیاوانی ئاینی، لەژێر گوشاری كولتووری دواكەوتووی ئاینی و خێڵەكی و ئەخلاقیدا، دەیانگووت كەسەكە بۆ ئەوە چووەتە دەرەوە كاری بەدڕەوشتی بكات. 

دواتر ئەمە بوو بە مۆدێل و كوڕێكی هەندەرانی ئەگەر داوای كچێكی بكردایە بۆ هاوسەرگیری ماڵی كچەكە مەمنونیش دەبوون، هەندێ‌ جار مەرجیان ئەوەبوو كوڕێكیشیان بباتە دەرەوە، تۆ بڕوانە دۆخی ئابووری چۆن گۆڕان بەسەر هاوكێشە كۆمەڵاتیەكانیشدا دێنێت؟ مەبەستم لەو نموونەیە بۆ ئەوەیە ئابووری لەو پرسەدا گەمە دەكات و هاوكێشەكە دەگۆڕێت، پاشان جارێكی تر دژایەتی كۆچ دەكرێتەوە لە هەموو روویەكەوە.

با بپرسین ئەمجارەیان بۆچی بیلاڕووسیا بوو بە پرسیارێكی جیهانی؟ بۆچی دەوڵەتانی یەكێتی ئەوروپا سنوورەكانیان تەلبەند كرد و بە پۆلیس و هێزی سەربازی وەڵامی كۆچبەران دەدەنەوە؟. 

لەبەرئەوەی ئەوروپا لەڕووی داراییەوە چیتر كەڵكی نەما و پێویستی بەو ماتریاڵە مرۆییە نەما كە لە نەوەدەكانی سەدەی رابردوو پێویستی بوو، چونكە ئەمجارەیان ئەوروپا لە بری ئەمەریكا و لە دژی رووسیا جەنگێكی نادیاریان دەست پێ كردووە، بۆیە لە دوای خۆپێشاندانەكەوە دژی تەلبەندكردنی سنوورەكان، راگەیاندن بە ناڕاستەوخۆ دۆسیەی كۆچبەرەكانی تۆمار دەكرد، بۆ ئەوەی ئەگەر كۆچبەران بگەنە وڵاتانی پۆڵەندا و ئەڵمانیاش، ئەوا بەو دۆكیۆمێنتانە دۆسییەكانیان پووچەڵ بكەنەوە و وەریان نەگرن و بیانگەڕێننەوە وڵاتانی خۆیان. 

شوێن و ناشوێن 

شوێن چییە و ناشوێن چییە؟ شوێن ئەو جیۆگرافیایە كە مرۆڤزادەیە و هەڵگری كولتوور و فەرهەنگ و یادەوەریەكانێتی، ناشوێنیش ئەو وەهمەیە كە تەمەن درێژ دەكات و پانتاییەكە بۆ بەكارهێنانی توانا مرۆییە جیاوازەكان و ئاشتبوونەوە لەگەڵ سروشت، كە پێشتر وەك مرۆڤ مامەڵەی لە تەكدا نەكردبوو، لە كاتێكدا هیچكام لەو دوو تێرمە پێكەوە بەراورد ناكرێن، چونكە تێكەڵ بە یەكتر نابن و بەرهەمیان نابێت. 

بڕواناكەم هیچ كەسێك شوێن بە ناشوێنی خەیاڵی و لەم سەردەمە تەكنەلۆجیەشدا بگۆڕێتەوە، یان كەسێك هەبێت شوێنی باوباپیری خۆی خۆشنەوێت، لە بەرانبەردا هیچ كەسێك نییە لەبەرئەوەی نیشتمانەكەی شوێنی باوباپیریەتی و یادەوەری تێدا هەیە, هەموو نادادپەروەری و ناڕەحەتیەكی سیاسی و تەناهی و ژیانی نائاسایی قبووڵ بكات. كەوابوو لێرە بەدواوە وەهمی خۆشەویستی نیشتمان بە رۆمانسیەت نابێت، ئیتر ئەو نیشتمانەی كە تا ئەوكاتەی خاڵی دەبێتەوە لە بەختەوەری و ژیانی ئاسایی و یەكسان بۆ هەموو هاووڵاتییەك، مانایەكی نامێنێتەوە، لەبەرئەوەی بەهای مرۆیی و تموحی ژیانێكی یاسایی نامێنێت، پێوەندیەكان لە سروشتی خۆیان دەچنە دەرەوە و كەسێك نییە ئارەزووی ئەوە بكات، لە تەنیایدا بژی و كەسوكاری نەبینێت، كەس نییە ئارەزووی ئەوە بكات خزمەتی شوێنێك بكات كە چاك دەزانێت پێوەندییەكانی بەردەوام نامێنێتەوە، كەسێك نییە ئەوە قبووڵ بكات كە تەنیا لەسەر ئەوەی رۆژهەڵاتییە و سەری ڕەشە توانجی لێ بدرێت و كاری بۆ مەیسەر نەكرێت، تەنانەت لە هەندێك حاڵەتدا لە سوپەرماركێتەكانیش شمەك و كاڵای پێنەفرۆشرن و هەمیشە لەژێر چاودێری ئەمنی و كۆمەڵایەتیدا بێت، هەر كارێكیش كە بە ناچاری دەیكات سەرەنجام بەرهەمەكەی بۆ خۆی نییە، چونكە داهاتی رۆژانەی سنووردارە و كاتەكانیشی سنووردار كراوە. 

ئەمانە هەموویان مانای ئەوەمان دەدەنێ‌ كە مرۆڤ ئەوكاتە نیشتمانێك بە موڵكی خۆی دەزانێ‌ كە بەبێ‌ لەبەرچاوگرتنی پلەبەندی هاووڵاتیبوون دەژی، ئەوەش كە لە دەرەوە بە ختەوەرتر ژیان بەسەر دەبات، ئەمەیان بە بەراورد لەگەڵ ژیانی نائاسایی كوردستان دروست وەهای دەبینم، چونكە هیچ گەنج و بە تەمەنێكیش كە ئەزموونی 30 ساڵی حوكمڕانی كوردی و 18 ساڵی عێراقی دوای بەعسی بینیووە، لە دەرەنجامی سیاسەتی بێ‌ سیستم، چیتر ناتوانێ‌ بەردەوام بێ‌، بۆیە بەو فەلسەفە كەلەپوورییە چارەنووسی خۆی دیار كردووە كە دەڵێ‌ "ئەو شوێنە خۆشە كە دڵ پێی خۆشە".

هەڵبەتە راگەیاندن و دۆخی نائاسایی كوردستان و عێراق، چیدی شوێنێكی نەهێشتووەتەوە بۆ ئەوەی مرۆڤ دڵی پێی خۆش بێت و وەك شوێنی خۆی تەماشای بكات، لە بەرامبەریشدا جیۆگرافیاكانی تر بە ناشوێن تەماشای نەكات، ئەگەر دۆخی ئابووریشی باش بێت، هەروەك ئەوەی كۆچبەرانی بیلاڕووسیا خۆیان دۆخی ئابووری خۆیان بەیان كرد كە زێڕەنگەرن و خانوویان بە 60 هەزار دۆلار فرۆشتووە و فەرمانبەرن و مووچەی باشیان هەیە، یان پارەیەكی باشیان بە قاچاخچی داوە تا گەیشتوون بە سنووری بیلاروسیا و پۆڵەندا، چونكە وا تێگەیشتوون كە هەندەران باشترین شوێنی پێناسە كراوە تا هەم پشووی تێدا بدەن و هەم لەو دۆخە خراپەی عێڕاق رزگاریان بێت و هەم ئەو خەرجیە پەیدا بكەنەوە. كەواتە نیشتمان لەوە دەرچووە مرۆڤ دڵی پێی خۆش بێت، بۆیە ئەو خەرجیەی بەخشیوە تا وەبەرهێنانی لەسەر بكاتەوە. 

كۆچ و مەعریفە 

با لەڕووی رۆشنبیری و مەعریفییەوە سەرنجێك لە پرسی كۆچ بدەین, با بزانین لە سەدا چەند كەس چوونەتە دەرەوەی عێراق و عەوداڵی مەعریفە بوونە كە وەك خۆیان دەڵێن لە كوردستان و عێراق "گرنگی بە تواناكانیان نادرێت"، لەسەدا چەند كەس چوونەتە دەرەوە كەڵكیان لە فرەیی كولتوور و شارستانیەت بینیووە؟ بەوانەیشەوە كە لەرێگەی تواناسازی خوێندنەوە چوونە دەرەوەی كوردستان و ئەوروپا، جگە لەو مەعریفە باوەی بۆ بەرژەوەندی تاكێتی خۆیانە و بریتییە لە كۆكردنەوەی پول و كڕینی زەوی و خانووبەرە و كردنەوەی پڕۆژەی وەبەرهێنانی بچووك بۆ خۆیان و هتد، لە كاتێكدا هەموومان ئەم راستییە دەزانین و سەلماندنی نەگەرەك، وڵاتانی وەك میسر و جەزائیر و ڤێتنام و هتد لەژێر داگیركاری فڕەنسا و ئەمەریكادا بوون، چۆن گەنجەكانیان دەچوونە دەرەوە و بۆ چ مەبەستێك سەرمایەیان كەڵەكە دەكرد.

هەڵبەت ئەوان كوڕ و كچەكەكانیان بۆ ئەوە دەناردە دەرەوە تا لەڕێی خۆڕۆشنبیركردن و بەدەستهێنانی پارەوە دەسەنەخواری فڕەنسا و ئەمەریكا نەبن و كولتوورەكەیان بپارێزن، ئێستە ئیتر دەبێ بپرسین ئایا ئەو كۆچەی ئێستە ئەو ستراتیجەی هەیە؟ یان تەنیا دەستەبەركردنی تموحی زاتییە؟ ئایا ئەگەر بزانن ئەوروپا ئەو نەخشەیەی هەیە كۆچەكەیان رەت دەكەنەوە یان لانی كەم كولتوور و كەسایەتی خۆیان دەپارێزن؟ 

من دڵنیام هەرگیز بیریان لەوە نەكردووەتەوە بەرەنگاری ئەو نەخشەیە ببنەوە، هەروەك چۆن داڕشتنی نەخشەی شەڕی ناوخۆ كەس هەستی پێ نەدەكرد و دەیان رەهەندی ئابووری و سیاسی و كۆمەڵایەتی و فەرهەنگی لێ دەكەوتەوە و خەڵك بەگشتی بوون بە لایەنگری جەنگی ناوخۆیی شیعە و سوننە و پارتی و یەكێتی، یەمەنی و حوسی، سوری و ئیسلامی توندڕۆ و هتد، بۆ ئەوەی خراپ كەڵك لەم بۆچوونەم وەرنەگیرێ‌، من تەنیا ناڕوانمە بابەتی كۆچ, بەڵكو وەك یەكێك لە كێشە مرۆییەكان دەڕوانم، سا با ئەو كۆچبەرە خەڵكی هەر شوێنێكی ئەم دنیایە بێت.   

ئەگەر كەمێك بچینە دواوە دەبینین كۆچی فەلەستینیەكان بۆ هەندەران، بۆ دروستكردنی لۆبی بوو بۆ پشتگیری دۆزەكەیان، ئەوانەیش كە لە میسر و جەزائیر چوون بۆ ئەوروپا، بۆ ئەوەبوو گەنجەكانیان لە یەككاتدا دوو ئەرك ببینین، یەكەمیان ئەوەبوو كە لە دەستی داگیركاری فڕانسا دەربچن، رەهەندی دووەم ئەوەبوو هەم لۆبی و هەم سەرچاوەی ئابوورییەك بن بۆ ئەوانەی لە میسر جێما بوون پەیدا بكەن. سوودانیەكانیش هەمانشێوەی ژیانی سیاسی میسر و فەلەستینیان هەبوو، بەڵام ئەوانەی لە بولگاریا و چیك و سلۆڤاكیا و رۆمانیا، كۆچیان كردووە، لە رۆژئاوا نیشتەجێبوون، یەكەم كێشەی چوونیان بە ڤیزا نەبوو، بۆیە تەنیا ئابووری بوو كە ئەمە لە دوای رووخانی بلۆكی سۆڤێتی كۆن بوو، چونكە ئابووری بەشێكی زۆری لە فەزای ئازادی ئینسان داگیر دەكات، بەمەش جیاوازییەكە تەنیا راسیزمی بەرهەم هێنا و دەرەنجامەكەی لە دوای هاتنە سەرتەختی دیموكراتە راسیستەكان و شكستی سۆسیال دیموكراتەكان بوو. 

بەهەرحاڵ جیاوازییەكە لە شێوەی هاندانی تاكەكاندایە، نەك تەنیا سیاسی و ئابووری، بەڵام ئەوەی كە ناوی كۆچبەری عێراقییە، نە بۆ لۆبی دروستكردنە، نە وەڵامێكە بۆ شێوازی سیاسەتكردنی دەسەڵات، تەنیا شتێكە كە جارێكی تر ژیانی سیاسی دووبەرەكی ببەنە ئەوروپا، ئەو راسیسزمەی لە نەرویج و سوید و ئەڵمانیا دەیبینین، باشترین سەلمێنەری راستین كە چۆن رۆژهەڵاتی و بەتایبەتی عێراقی و كورد، نەیانتوانیوە بگونجێن لەگەڵ دنیای دەرەوە، لەوەش واوەتر ئەوەیە كەمترین كورد لە دنیای دەرەوە توانیویەتی دەوری توانای خۆی ببینێت و لە كوردستان رەنگ بداتەوە، بەڵام بۆ میسری و فەلەستینی و رۆمانییەكان توانای بەشەری بوو. 

مەسەلەی لۆبی دروستكردن تەنیا لە ئیسرائیلییەكان دێت كە لە دوای پاكتاوكردنیان لەلایەن نازییەت و دەسەڵاتی ئوسترالیا و مەسیحیەت و ئیسلام بوو، بۆیە توانیان كەڵك لە توانای بیروبۆچوونی بینگوێڕین دامەزرێنەری ماسۆنیەتی ئیسرائیل وەربگرن و بەرگری لە بوونی یەهودیەت بكەن، بەڵام كوردەكان تەنیا چوون مۆدێلی ژیانی ئەوروپا بهێننەوە بە كەموكوورتی و سەقەتیش، نەك هیچی تر، ئەمە بەشێكە لە جیاوازییەكانی بە هەندەرانبوونی كورد و بەشێك لە عەرەب و ئیسرائیلی و وڵاتانی رۆژئاوای رۆژهەڵاتی كە تا ئێستەیش بەرگری لە شێوەی ژیانی خۆیان دەكەن و هیچ مەعریفەیەكیشی بەرهەم نەهێناوە، بۆیە هەمیشە بە خەیاڵی ناشوێنەوە كۆچ دەكەن.