(دەستوورناسی)
یەكێك لە سیماكانی رەنگدانەوەی بنەماكانی دیموكراتی لە چوارچێوەی فەرمانڕەواییدا، بەرجەستەكردنی ویستی هاووڵاتییانە لە سنوورێكی جیۆگرافیی دیاریكراودا، بەجۆرێك خۆیان خاوەندارێتی داواكارییەكانیان بكەن و لە هەمان كاتدا كاروباری پێوەندار بە بەڕێوەبردنیان و پێشكەشكردنی خزمەتگوزارییەكانیان، بە جۆرێك خۆماڵی بكرێت كە گوزارشت لە ویست و پێداویستی راستەقینەی ناوچەیی بكات.
مەبەستمان لێرەدا لە ناناوەندی كارگێڕی، ئەو جۆرەیانە كە پێوەندارە بەناوچەیی یان هەرێمیی، دەكرێت بیناسێنین بە دابەشكردنی تایبەتكارییە كارگێڕییەكان لە نێوان دەسەڵاتی ناوەندی و یەكە كارگێڕییە ناناوەندییەكانی وەك پارێزگا و شارۆكە و... هتد. بەمەرجێك ئەم دابەشكارییە بۆ تایبەتكارییە كارگێڕییەكان پشتبەستوو بێت بە بنەمایەكی رێپێدانی یاسایی.
ئەگەر ئەم بابەتە جێباسی یاسادانەری كوردستانیی بێت، پێویست دەكات سەرەتا ئەو بابەتە یەكلا بكرێتەوە كە رێكخستنی دەستووری لە هەرێمی كوردستان، بۆ بەرجەستەكردنی سیستمی ناناوەندی لە دەرەوەی چوارچێوەی تایبەتكارییه حەسرییەكانی دەسەڵاتی فیدراڵییە، ئەو تێكەڵبوون و لێكدانەوە نادروستە دوور بخرێتەوە كە بەرجەستەكردنی سیستمی ناناوەندی كارگێڕی لە هەرێمی كوردستان، بە پابەندییەكی دەستووریی فیدراڵی دابنرێت، نابێت هیچ رێكخستنێكی جیاواز لە بڕیاردراوی دەستووریی بەكار لە هەرێمی كوردستان كار پێكراوبێت. لەبەرئەوەی دەستووری (2005)ی عێراق لە رێكخستنیدا، بۆ پارێزگاكان و سیستمی ناناوەندی كارگێڕی، لە هەردوو مادەی (122، 123) مەبەستپێكراو پارێزگا رێكنەخراوەكانە لە هەرێم، نەك ئەو پارێزگایانەی هاوشێوەی هەرێمی كوردستان كەوتوونەتە چوارچێوەی سیستمی یاسایی كارگێڕیی لە ناو هەرێمێكی پێكهێنراوەوە، ئەم راستییەش روونە لە سەرنجدان لە بەكارهێنانی زاراوەكان، سەرەڕای وردبوونەوە لە ئەندازەسازیی مادە یاساییەكان كە دەكەوێتە چوارچێوەی بەشێكەوە، كە ناونیشانەكەی بەڵگەی ناوەڕۆكەكەیەتی و بەدەق هاتووه: ( المحافڤات التی لم تنتڤم فی إقلیم – پارێزگا رێكنەخراوەكان لە هەرێم).
لەلایەكی ترەوە لە هەردوو مادەی (120، 121) بۆ رێكخستنی دەسەڵاتە گشتییەكان و پەیكەربەندی دامەزراوە فەرمانڕەواییەكان، هەرچی پێویست بێت بە خودبەڕێوەبەری و پیادەكردنی بنەمای سەربەخۆیی فەرمانڕەوایی، هەرێمەكان سەرپشك كراون كە لەڕێی دەستووریی خۆیانەوە یەكلای بكەنەوە بە مەرجێك دژیەك نەبن لەگەڵ بنەماكانی دەستووری فیدراڵی.
هەوڵ بدەن بۆ دووبارە رێكخستنەوەی سیستم و پێكهاتەی كارگێڕیی و بەرجەستەكردنی رۆحی دیموكراتی و فەرمانڕەوایی خۆجێی دروست
كەواتە پێویست دەكات یاسادانەری دەستووری لە هەرێمی كوردستان، لە پرۆسەی دەستوورسازیی ئایندەیاندا، هەوڵ بدەن بۆ دووبارە رێكخستنەوەی سیستم و پێكهاتەی كارگێڕیی و بەرجەستەكردنی رۆحی دیموكراتی و فەرمانڕەوایی خۆجێی دروست، لە چوارچێوەی داڕشتنی فۆرمێكی پێشكەوتووی گونجاو بەواقیعی هەرێمی كوردستان، یەكخستنی ئەو فرەییە لە پێڕەوكردنی سیستمی ناناوەندی، بە جۆرێك هەردوو ئامانجی سەرەكی سیستمەكەی لێ بەدی بهێنرێت، كە رەنگدانەوەی ویستی خەڵك لە نوێنەرایەتیكردن و خودبەڕێوەبەری كارگێڕی و پێشكەشكردنی خزمەتگوزارییەكانە لە چوارچێوەی ناوچە و پێگەی سنوورداری جیۆگرافییاندا، لە هەمان كاتدا گرەنتی پاراستنی یەكپارچەیی و یەكگرتوویی و هەیبەت و هێزی قەوارەی هەرێم لەبیر نەكرێت، تێنەپەڕاندنی سنووری سیستمی ناناوەندی لە كارگێڕییەوە بۆ سیاسی لێ نەكەوێتەوە.
ئەمەش لە رێی پێكهێنانی ئەنجوومەنە هەڵبژێراوە ناوچە‌ییەكان و دەسەڵات پێدانیان لە سنووری كارگێڕی و خودبەڕێوەبەری تایبەتكارییە كارگێڕییەكان، بەیاساییكردنی ئەو یەكە كارگێڕییە سەربەخۆییانەی بە ئیدارەی سەر‌بەخۆ ناسراون، كە لە چوارچێوەی پێكهاتە و دابەشكاریی كارگێڕی لە سیستمی یاسای پێڕەوكراو لە هەرێمی كوردستان، تا ئەم ساتەوەختە پێگ